Abletjan Mosa

ئۆپكە ۋە نەپەس يوللىرى ئىنسانلارنىڭ ھاياتلىق پائالىيەتلىرىنى ساقلاپ قېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدىغان ئورگانلار سىستېمىسى. بۇ سىستېما ئارقىلىق بەدەن ھاۋادىكى ئوكسىگېننى قوبۇل قىلىپ، كاربون تۆت ئوكسىدنى چىقىرىپ تاشلايدۇ. نەپەس سىستېمىسى كۆرۈنۈشتە ئاددىي كۆرۈنسىمۇ، ئەمەلىيەتتە ئىنتايىن مۇرەككەپ ۋە ئۆز-ئارا باغلانغان ئەزالاردىن تەركىب تاپقان. بۇ ماقالىدە بىز نەپەس سىستېمىسىنىڭ ئاساسلىق قۇرۇلمىلىرى، بولۇپمۇ كاناي، شاخچە كاناي ۋە ئۆپكىنىڭ ئالدى يۈزىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرىمىز.

كېكىردەك ئىنسان بەدىنىدىكى ئەڭ مۇھىم ئەزالارنىڭ بىرى بولۇپ، نەپەس يولى بىلەن ئاشقازان-ئۈچەي يولىنىڭ ئېغىزىدا، بوغۇز بىلەن كاناي ئارىلىقىغا جايلاشقان. ئۇ بىر قاتار كۆمۈرچەك، مۇسكۇل ۋە پەردىلەردىن تەركىب تاپقان مۇرەككەپ بىر قۇرۇلما. كېكىردەكنىڭ ئاساسلىق فۇنكسىيەلىرى ئاۋاز ھاسىل قىلىش (فونېتىك فۇنكسىيە)، نەپەس يولىنى ئوچۇق تۇتۇش ۋە يۇتۇش جەريانىدا يېمەكلىكلەرنىڭ نەپەس يولىغا كىرىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتىن ئىبارەت.

بۇرۇن ئىنسان بەدىنىدىكى مۇھىم ئەزالارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ پەقەت نەپەسلىنىش يولىنىڭ باشلىنىش نۇقتىسىلا ئەمەس، بەلكى ھاۋانى سۈزۈش، ئىسسىتىش ۋە نەملەش فۇنكسىيەسىنىمۇ ئۆتەيدۇ. بۇرۇننىڭ مۇرەككەپ تۈزۈلۈشى ۋە ئاناتومىيىسى ئۇنىڭ فۇنكسىيەسىنى تولۇق ئورۇندىشىغا ياردەم بېرىدۇ. بۇ ماقالىدە بۇرۇننىڭ ئاناتومىيىسىدىكى ئاساسلىق قۇرۇلمىلار، ئۇلارنىڭ رولى ۋە ئومۇمىي فۇنكسىيەسى تەپسىلىي بايان قىلىنىدۇ.

جىگەر ئىنسان بەدىنىدىكى ئەڭ چوڭ ۋە مۇھىم ئەزالارنىڭ بىرى بولۇپ، ھاياتلىقنى ساقلاش ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان ھالقىلىق فۇنكسىيەلەرنى ئىجرا قىلىدۇ. ئۇنىڭغا كۆپ قېتىملىق مېتابولىزم، زەھەر تازىلاش، ئاقسىل ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئۆت سۇيۇقلۇقىنى ئاجرىتىپ چىقىرىش قاتارلىقلار كىرىدۇ. بۇ فۇنكسىيەلەرنى ئۈنۈملۈك ئىجرا قىلىش ئۈچۈن، جىگەرنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسى ئىنتايىن مۇرەككەپ ۋە تەرتىپلىك بىر گەۋدە بولۇپ، قان تومۇرلار، ئۆت نەيچىلىرى ۋە جىگەر بۆلەكچىلىرى بىرلىكتە گىئومېتىرىيىلىك تەرتىپ بويىچە ئورۇنلاشقان. بۇ ماقالىدە، جىگەرنىڭ مانا شۇ مۇرەككەپ ئىچكى تەقسىملىنىش قۇرۇلمىسى، يەنى ئۇنىڭ قان قاناتلىرى، بۆلەكچىلىرى، قان تومۇرلىرى ۋە ئۆت نەيچىسىنىڭ ئاناتومىيىلىك ئالاھىدىلىكلىرى ئۈستىدىن ئەتراپلىق توختىلىمىز.

ئادەم بەدىنىنىڭ ھاياتلىق پائالىيەتلىرىنى ساقلاپ قېلىشىدا، ئۈچەي سىستېمىسى ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ يېمەكلىكلەرنى ھەزىم قىلىش، ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈش ۋە قالدۇق ماددىلارنى چىقىرىش قاتارلىق ئاساسىي فۇنكسىيەلەرنى ئىجرا قىلىدۇ. ئۈچەي سىستېمىسى ئېغىزدىن باشلىنىپ، قىزىلئۆڭگەچ، ئاشقازان، ئون ئىككى بارماق ئۈچەي، ئاچچىق ئۈچەي، يانپاش ئۈچەي، بوغماق ئۈچەي ۋە تۈز ئۈچەي قاتارلىق بۆلۈملەردىن تەشكىل تاپىدۇ. بۇ ماقالىدە، ئۈچەي قۇرۇلمىسىنىڭ ئاساسلىق ئېللىمېنتلىرى، ئۇلارنىڭ فۇنكسىيەلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ساغلاملىققا بولغان تەسىرى تەپسىلىي بايان قىلىنىدۇ.

قورساق قىسمى ئىنسان بەدىنىدىكى ھاياتلىقنى ساقلاپ قېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدىغان ئەزالار توپىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ ئەزالارنىڭ ھەر بىرىنىڭ ئۆزىگە خاس فۇنكسىيەسى بولۇپ، ھەر بىر ئەزانىڭ ساغلاملىقى پۈتۈن بەدەننىڭ نورمال ئىشلىشىنى بەلگىلەيدۇ. بۇ ماقالىدە، قورساق قىسمىدىكى ئاساسلىق ئەزالارنىڭ قۇرۇلمىسى، فۇنكسىيەسى ۋە ئۇلارنىڭ بىر-بىرى بىلەن بولغان باغلىنىشى ھەققىدە تەپسىلىي توختىلىمىز.

ئىنسان بەدىنى مۇرەككەپ ۋە ئۆز-ئارا باغلانغان ئەزالار سىستېمىسىدىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ھەربىر ئەزانىڭ ئۆزىگە خاس فۇنكسىيەسى بار. قورساق قىسمى بۇ ئەزالار توپلىمىنىڭ مۇھىم بىر بۆلىكى بولۇپ، ھەزىم قىلىش، سۈمۈرۈش ۋە باشقا ھاياتلىق فۇنكسىيەلىرىنى ئىجرا قىلىدىغان نۇرغۇنلىغان مۇھىم ئەزالارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ ماقالىدە بىز قورساق قىسمىدىكى ئاساسلىق ئەزالارنىڭ تۈزۈلۈشى ۋە فۇنكسىيەسىنى تەپسىلىي كۆرۈپ چىقىمىز.

قىزىلئۆڭگەچ ئادەم بەدىنىدىكى ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ مۇھىم بىر ئەزاسى بولۇپ، يۇتۇلغان يېمەكلىكلەرنى ئېغىز بوشلۇقىدىن ئاشقازانغا يەتكۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. بۇ يېرىم-ئېلاستىكىلىق مۇسكۇل نەيچىسى نەپەسلىنىش ۋە ھەزىم قىلىش سىستېمىسى ئوتتۇرىسىدىكى ئالاقىنى ساقلاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ ئادەم بەدىنىنىڭ ئىچكى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، ئۇنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيىسى ئىنتايىن مۇرەككەپ.

بۇرۇن، ئېغىز بوشلۇقى، يۇتقۇنچاق ۋە كېكىردەك: ئىنسان بەدىنىنىڭ ھاياتلىق دەرۋازىسى   كىرىش سۆز:   ئىنسان بەدىنىدىكى بۇرۇن، ئېغىز بوشلۇقى، يۇتقۇنچاق ۋە كېكىردەك قاتارلىق ئەزالار نەپەسلىنىش، ھەزىم قىلىش ۋە...

چىشلىرىمىز كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇلار يېمەكلىكلەرنى چايناش، سۆزلەش ۋە كۈلۈمسىرەشنى ئاسانلاشتۇرىدۇ. چىشنىڭ ساغلاملىقى ئومۇمىي بەدەن ساغلاملىقى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. چىشلىرىمىزنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى چۈشىنىش، ئۇلارنى قانداق ئاسراش ۋە چىش كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا ئاچقۇچلۇق ئەھمىيەتكە ئىگە.بۇ ماقالىدە بىز چىشنىڭ ئىنچىكە تۈزۈلۈشى، ئۇنى تەشكىل قىلغان ھەربىر قىسىمنىڭ فۇنكسىيەسى ۋە ئۇلارنىڭ بىر-بىرى بىلەن قانداق مۇناسىۋەتلىك ئىكەنلىكىنى چوڭقۇر تونۇشتۇرىمىز. چىشلىرىمىزنىڭ سىرتقى كۆرۈنۈشىدىن تارتىپ، ئەڭ ئىچكى يىلتىز قۇرۇلمىسىغىچە تەپسىلىي كۆرسىتىلىدۇ.