باش ۋە بويۇن قىسمى ئوڭ تەرەپ مۇسكۇل، قان تومۇر، نېرۋىلار ئاناتومىيىسى

باش ۋە بويۇن قىسمىنىڭ ئاناتومىيىسى: مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋىلارغا ئومۇمىي چۈشەنچە

باش ۋە بويۇن قىسمى ئىنسان بەدىنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە مۇھىم رايونلارنىڭ بىرى. بۇ رايوندا نۇرغۇنلىغان ھاياتىي ئەھمىيەتكە ئىگە ئەزالار، مۇسكۇللار، قان تومۇرلار ۋە نېرۋىلار گۇرۇپپىلىشىپ، كۆرۈش، ئاڭلاش، پىكىر قىلىش، يۇتۇش ۋە نەپەسلىنىش قاتارلىق ھەرىكەتلەرنى ئىجرا قىلىدۇ. بۇ ماقالە باش ۋە بويۇن قىسمىنىڭ ئوڭ تەرەپ ئاناتومىيىسىنى، بولۇپمۇ مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋىلارنىڭ ئورۇنلىشىشى ۋە فۇنكسىيەسىنى تەپسىلىي چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ.

بۇ رايوننىڭ مۇرەككەپ قۇرۇلمىسى ھەرىكەتچانلىق بىلەن مۇقىملىقنى بىرلەشتۈرۈپ، كۈندىلىك ھاياتىمىزدىكى ھەر خىل فۇنكسىيەلەرنى ئوڭۇشلۇق ئېلىپ بېرىشىمىزغا ياردەم بېرىدۇ. ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنى چۈشىنىش بۇ رايوندىكى كېسەللىكلەرنى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

بۇ رەسىمدە باش ۋە بويۇن قىسمىنىڭ ئوڭ تەرەپ مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋىلار (Head and Neck Right Side Muscles, Blood Vessels, and Nerves) بىرلىكتە كۆرسىتىلگەن. بۇ قۇرۇلمىلار بىر-بىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، باش ۋە بويۇننىڭ فۇنكسىيەسىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

1. گەجگە پىشانە مۇسكۇلىنىڭ پىشانە قورسىقى (Frontal belly of occipitofrontalis muscle, 枕额肌额腹)
   بۇ مۇسكۇل باش تېرىسىنىڭ ئالدى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، قاشنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈش ۋە پىشانىنى قورۇشتۇرۇش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ يۈز ئىپادىلىرىنى شەكىللەندۈرۈشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
2. غالتەك ئۈستى ئارتېرىيە ، نېرۋا (Supratrochlear artery and nerve, 滑车上动脉，神经)
   بۇ ئارتېرىيە ۋە نېرۋا كۆزنىڭ ئىچكى بۇلۇڭى ئەتراپىغا جايلاشقان بولۇپ، پىشانە ۋە يۇقىرى كۆز قاپىقىنىڭ ئىچكى قىسمىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ ھەم تۇيغۇ نېرۋىسى رولىنى ئوينايدۇ. ئۇلار كۆز ئەتراپىدىكى تېرە ۋە مۇسكۇللارنىڭ فۇنكسىيەسىنى قوللايدۇ.
3. كۆز ئايلانما مۇسكۇلى (Orbicularis oculi muscle, 眼轮匝肌)
   بۇ مۇسكۇل كۆزنى ئايلىنىپ تۇرىدىغان ھالقىسىمان شەكىلدە بولۇپ، كۆزنى يۇمۇش، قىسماق ۋە كۆزنى مىدىڭشىتىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ كۆزنى مۇھاپىزەت قىلىش ۋە سۇيۇقلۇقنىڭ تارقىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.
4. كۆز ئىچكى بۇرجەك ئارتېرىيىسى (Medial palpebral artery, 内眦动脉)
   بۇ ئارتېرىيە كۆز قاپىقىنىڭ ئىچكى بۇرجىكىگە قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ كۆز قاپىقى ۋە كۆز ئەتراپىدىكى توقۇلمىلارنىڭ ئوزۇقلىنىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
5. يۇقارىقى كالپۇكنى كۆتۈرگۈچى بۇرۇن قانات مۇسكۇلى (Levator labii superioris alaeque nasi muscle, 提上唇鼻翼肌)
   بۇ مۇسكۇل يۇقىرى كالپۇكنى ۋە بۇرۇن قانىتىنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ كۈلۈمسىرەش ۋە يۈز ئىپادىلىرىنى شەكىللەندۈرۈشتە رول ئوينايدۇ.
6. يۇقارىقى كالپۇكنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل (Levator labii superioris muscle, 提上唇肌)
   بۇ مۇسكۇل يۇقىرى كالپۇكنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈپ، كۈلۈمسىرەش ئىپادىسىنى ھاسىل قىلىدۇ. ئۇ ئېغىز ئەتراپىدىكى مۇسكۇللار سىستېمىسىنىڭ بىر قىسمى.
7. مەڭىز كىچىك مۇسكۇل (Zygomaticus minor muscle, 颧小肌)
   بۇ مۇسكۇل مەڭزى سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، يۇقىرى كالپۇققا تۇتىشىدۇ. ئۇ كۈلۈمسىرەش جەريانىدا يۇقىرى كالپۇكنى يۇقىرىغا ۋە يانغا تارتىدۇ.
8. يۇقارىقى كالپۇك ئارتېرىيىسى (Superior labial artery, 上唇动脉)
   بۇ ئارتېرىيە يۇقىرى كالپۇققا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ كالپۇقنىڭ ئوزۇقلىنىشى ۋە رەڭگىنى ساقلايدۇ.
9. ئېغىز ئايلانما مۇسكۇلى (Orbicularis oris muscle, 口轮匝肌)
   بۇ مۇسكۇل ئېغىزنى ئايلىنىپ تۇرىدىغان ھالقىسىمان شەكىلدە بولۇپ، ئېغىزنى يۇمۇش، لەۋلەرنى سۈرۈش ۋە پۈتۈنلەي يۇمۇش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ سۆزلەش ۋە يۇتۇشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
10. مەڭىز چوڭ مۇسكۇل (Zygomaticus major muscle, 颧大肌)
    بۇ مۇسكۇل مەڭزى سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، ئېغىزنىڭ بۇلۇڭىغا تۇتىشىدۇ. ئۇ كۈلۈمسىرەش جەريانىدا ئېغىزنىڭ بۇلۇڭىنى يۇقىرىغا ۋە يانغا تارتىدۇ.
11. قوۋۇز شېخى (Buccal branch, 颊支)
    بۇ نېرۋا قوۋۇز مۇسكۇلى ۋە ئېغىز ئەتراپىدىكى تېرە تۇيغۇسىنى كونترول قىلىدۇ. ئۇ ئېغىز بوشلۇقىنىڭ تۇيغۇسى ۋە ھەرىكەتلىرىگە قاتنىشىدۇ.
12. تۆۋەنكى كالپۇكنى تۆۋەنلىتىش مۇسكۇلى (Depressor labii inferioris muscle, 降下唇肌)
    بۇ مۇسكۇل تۆۋەنكى كالپۇكنى تۆۋەنگە تارتىپ، ئۈمىدسىزلىنىش ياكى قايغۇ ئىپادىسىنى ھاسىل قىلىدۇ.
13. يۈز ئارتېرىيىسى (Facial artery, 面动脉)
    بۇ ئارتېرىيە يۈز رايونىدىكى نۇرغۇن مۇسكۇل ۋە توقۇلمىلارغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ يۈز ئاناتومىيىسىدىكى مۇھىم قان تومۇرلارنىڭ بىرى.
14. تۆۋەنكى ئېڭەك گىرۋەك شاخچىسى (Marginal mandibular branch, 下颌缘支)
    بۇ نېرۋا تۆۋەنكى كالپۇقنى تۆۋەنلىتىش مۇسكۇلىنى كونترول قىلىدۇ. ئۇ تۆۋەنكى يۈز قىسمىنىڭ ھەرىكەتلىرىگە قاتنىشىدۇ.
15. ئىككى قورساقلىق مۇسكۇل ئالدى قورسىقى (Anterior belly of digastric muscle, 二腹肌前腹)
    بۇ مۇسكۇل تۆۋەنكى ئېڭەكنى تۆۋەنگە تارتىش ۋە يۇتۇش جەريانىدا تىل سۆڭىكىنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ. ئۇ بويۇن ئالدى قىسمىدىكى مۇھىم مۇسكۇل.
16. تۆۋەنكى ئىڭەك تىل سۆڭەك مۇسكۇلى (Mylohyoid muscle, 下颌舌骨肌)
    بۇ مۇسكۇل ئېغىز بوشلۇقىنىڭ تۈۋىنى شەكىللەندۈرۈپ، يۇتۇش ۋە سۆزلەش جەريانىدا تىل سۆڭىكىنى يۇقىرىغا كۆتۈرىدۇ.
17. بىگىزسىمان ئۆسۈك – تىل سۆڭەك مۇسكۇلى (Stylohyoid muscle, 茎突舌骨肌)
    بۇ مۇسكۇل چىش مىلىكى ئۆسۈكىدىن باشلىنىپ، تىل سۆڭىكىگە تۇتىشىدۇ. ئۇ يۇتۇش جەريانىدا تىل سۆڭىكىنى يۇقىرىغا ۋە كەينىگە تارتىدۇ.
18. تىل ئارتېرىيىسى (Lingual artery, 舌动脉)
    بۇ ئارتېرىيە تىلغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ تىلنىڭ فۇنكسىيەسى، بولۇپمۇ تەم تۇيغۇسى ۋە سۆزلەش جەريانى ئۈچۈن مۇھىم.
19. كىكىرتەك ئۈستۈكى ئارتېرىيىسى (Superior laryngeal artery, 喉上动脉)
    بۇ ئارتېرىيە كىكىرتەك يۇقىرى قىسمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ كىكىرتەكنىڭ فۇنكسىيەسى، بولۇپمۇ ئاۋاز ھاسىل قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
20. قالقان بەز يۇقارىقى ئارتېرىيىسى (Superior thyroid artery, 甲状腺上动脉)
    بۇ ئارتېرىيە قالقان بەزنىڭ يۇقىرى قىسمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ قالقان بەزنىڭ نورمال فۇنكسىيەسى ئۈچۈن زۆرۈر.
21. تۆش قالقان مۇسكۇلى (Sternothyroid muscle, 胸骨甲状肌)
    بۇ مۇسكۇل تۆش سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، قالقان بەز خىرىلداققا تۇتىشىدۇ. ئۇ قالقان بەز خىرىلداقنى تۆۋەنگە تارتىدۇ.
22. بويۇن سىرتقى ئارتېرىيىسى (External carotid artery, 颈外动脉)
    بۇ چوڭ ئارتېرىيە باش ۋە بويۇن رايونىنىڭ كۆپ قىسىمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ يۈز، چىش مىلىكى، تىل ۋە باش سۆڭىكىنىڭ بىر قىسمىغا قان تارقىتىدۇ.
23. تاغاق – تىل سۆڭەك مۇسكۇل يۇقارىقى قورسىقى (Superior belly of omohyoid muscle, 肩胛舌骨肌上腹)
    بۇ مۇسكۇل تىل سۆڭىكىنى تۆۋەنگە تارتىدۇ ھەمدە بويۇننىڭ ئىچكى بېسىمىنى تەڭشەيدۇ. ئۇ يۇتۇش جەريانىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
24. تۆش – تىل سۆڭەك مۇسكۇلى (Sternohyoid muscle, 胸骨舌骨肌)
    بۇ مۇسكۇل تۆش سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، تىل سۆڭىكىگە تۇتىشىدۇ. ئۇ تىل سۆڭىكىنى تۆۋەنگە تارتىدۇ.
25. تۆش ئوقۇرەك ئەمچەكسىمان ئۆسۈكچە مۇسكۇلى (Sternocleidomastoid muscle, 胸锁乳突肌)
    بۇ مۇھىم بويۇن مۇسكۇلى باشنى يانتۇ قىلىش، بۇرۇش ۋە ئالدىغا ئېگىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ بويۇننىڭ ھەرىكىتى ۋە تۇتۇش شەكلىنى ساقلاشتا ئاساسلىق رول ئوينايدۇ.
26. تاغاق ئۈستى ئارتېرىيىسى (Suprascapular artery, 肩胛上动脉)
    بۇ ئارتېرىيە مۈرە قىسمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ مۈرە ۋە يۇقىرى بويۇن قىسمىدىكى مۇسكۇللارنىڭ ئوزۇقلىنىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
27. ئالدى قىيپاش بۇلۇڭلۇق مۇسكۇل (Anterior scalene muscle, 前斜角肌)
    بۇ مۇسكۇل بويۇننىڭ يان تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ، باشنى يانتۇ قىلىش ۋە يۇقىرى قورساقنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ. ئۇ نەپەسلىنىشتە ياردەمچى مۇسكۇل بولالايدۇ.
28. ئوقۇرەك ئاستى ئارتېرىيىسى (Subclavian artery, 锁骨下动脉)
    بۇ چوڭ ئارتېرىيە قول، بويۇن ۋە مېڭىنىڭ بىر قىسمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ باشقا قان تومۇرلارنىڭ تارماقلىرىنى چىقىرىدۇ.
29. بىلەك چىگىشى (Brachial plexus, 臂丛)
    بۇ نېرۋا چىگىشى بويۇن ۋە مۈرە رايونىدىن باشلىنىپ، پۈتۈن قولغا نېرۋا تەمىنلەيدۇ. ئۇ قولنىڭ ھەرىكەت ۋە تۇيغۇسىنى كونترول قىلىدۇ.
30. تاغاق – تىل سۆڭىكى مۇسكۇل تۆۋەنكى قورسىقى (Inferior belly of omohyoid muscle, 肩胛舌骨肌下腹)
    بۇ مۇسكۇل تىل سۆڭىكىنى تۆۋەنگە تارتىدۇ ھەمدە بويۇننىڭ ئىچكى بېسىمىنى تەڭشەيدۇ.
31. بويۇن توغرا ئارتېرىيە (Transverse cervical artery, 颈横动脉)
    بۇ ئارتېرىيە بويۇن ۋە مۈرە قىسمىدىكى مۇسكۇللارغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ بويۇن رايونىنىڭ ئوزۇقلىنىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
32. ئوتتۇرا قىيپاش بۇلۇڭلۇق مۇسكۇل (Middle scalene muscle, 中斜角肌)
    بۇ مۇسكۇل باشنى يانتۇ قىلىش ۋە بىرىنچى قورساقنى يۇقىرىغا كۆتۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ. ئۇمۇ نەپەسلىنىشتە ياردەمچى مۇسكۇل بولالايدۇ.
33. قىيپاش چاسا مۇسكۇل (Trapezius muscle, 斜方肌)
    بۇ چوڭ يۈزە مۇسكۇل بويۇن ۋە مۈرە رايونىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئۇ بويۇننى تۇتۇش، باشنى ھەرىكەتلەندۈرۈش ۋە مۈرە سۆڭىكىنى ھەرىكەتلەندۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ.
34. يۈزە شېخى (Superficial branch, 浅支)
    بۇ نېرۋا شېخى يۈزنىڭ يۈزە قىسمىدىكى تۇيغۇلارنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
35. ئوقۇرەك ئۈستى نېرۋا (Supraclavicular nerve, 锁骨上神经)
    بۇ نېرۋا ئوقۇرەك ئۈستىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ بويۇن ۋە مۈرە رايونىدىكى تۇيغۇغا قاتنىشىدۇ.
36. قوشۇمچە نېرۋا (Accessory nerve, 副神经)
    بۇ نېرۋا تۆش ئوقۇرەك ئەمچەكسىمان ئۆسۈكچە مۇسكۇلى ۋە قىيپاش چاسا مۇسكۇلىنى كونترول قىلىدۇ. ئۇ بويۇن ۋە مۈرە ھەرىكىتىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
37. بويۇن توغرا نېرۋا (Transverse cervical nerve, 颈横神经)
    بۇ نېرۋا بويۇننىڭ ئالدى ۋە يان تەرەپ تېرىسىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
38. بويۇن ئىچكى ئارتېرىيىسى (Internal carotid artery, 颈内动脉)
    بۇ چوڭ ئارتېرىيە مېڭە ۋە كۆزگە قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ باش قىسمىنىڭ ئاساسلىق قان تەمىنلەش مەنبەلىرىنىڭ بىرى.
39. قۇلاق چوڭ نېرۋا (Great auricular nerve, 耳大神经)
    بۇ نېرۋا قۇلاقنىڭ كەينى تەرىپى ۋە چىش مىلىكى ئەتراپىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
40. گەجگە كىچىك نېرۋا (Lesser occipital nerve, 枕小神经)
    بۇ نېرۋا گەجگە قىسمىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
41. ئىككى قورساقلىق مۇسكۇل ئارقا قورسىقى (Posterior belly of digastric muscle, 二腹肌后腹)
    بۇ مۇسكۇل تىل سۆڭىكىنى يۇقىرىغا ۋە كەينىگە تارتىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ يۇتۇش جەريانىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
42. بويۇن شېخى (Cervical branch, 颈支)
    بۇ نېرۋا شېخى بويۇن رايونىدىكى بەزى مۇسكۇللارنى كونترول قىلىدۇ ھەمدە تۇيغۇ يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
43. چىشلەش مۇسكۇلى (Masseter muscle, 咬肌)
    بۇ مۇسكۇل چىشلىك، يەنى ئېغىزنى يۇمۇش ۋە يېمەكلىكلەرنى چايناش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ كۈچلۈك چايناش مۇسكۇللىرىنىڭ بىرى.
44. گەجگە – پىشانە مۇسكۇل گەجگە قورسىقى (Occipital belly of occipitofrontalis muscle, 枕额肌枕腹)
    بۇ مۇسكۇل باش تېرىسىنىڭ كەينى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، باش تېرىسىنى كەينىگە تارتىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
45. گەجگە چوڭ نېرۋىسى (Greater occipital nerve, 枕大神经)
    بۇ نېرۋا باش سۆڭىكىنىڭ كەينى قىسمىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
46. گەجگە ئارتېرىيىسى (Occipital artery, 枕动脉)
    بۇ ئارتېرىيە باش سۆڭىكىنىڭ كەينى قىسمىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ بۇ رايوندىكى توقۇلمىلارنىڭ ئوزۇقلىنىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
47. گۈرەن بەز (Parotid gland, 腮腺)
    بۇ بەز ئەڭ چوڭ شۆلگەي بەز بولۇپ، شۆلگەي ئىشلەپچىقىرىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ ئاشقازان سېستىمىسىنىڭ مۇھىم بىر قىسمى.
48. يۈز نېرۋىسى (Facial nerve, 面神经)
    بۇ نېرۋا يۈزدىكى بارلىق ئىپادە مۇسكۇللىرىنى كونترول قىلىدۇ ھەمدە تىلنىڭ ئالدى قىسمىدىكى تەم تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ سۆزلەش ۋە يۈز ئىپادىلىرىنى شەكىللەندۈرۈشتە ئىنتايىن مۇھىم.
49. يۈز توغرا ئارتېرىيىسى (Transverse facial artery, 面横动脉)
    بۇ ئارتېرىيە يۈزنىڭ يان تەرىپىگە قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
50. چېكە يۈزە ئارتېرىيىسى (Superficial temporal artery, 颞浅动脉)
    بۇ ئارتېرىيە چېكە قىسمى ۋە باش تېرىسىنىڭ يان تەرىپىگە قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
51. قۇلاق چىكە نېرۋىسى (Auriculotemporal nerve, 耳颞神经)
    بۇ نېرۋا قۇلاق، چېكە قىسمى ۋە چىش مىلىكى رايونىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
52. پىشانە شېخى (Frontal branch, 额支)
    بۇ نېرۋا شېخى پىشانە رايونىدىكى مۇسكۇللارنى كونترول قىلىدۇ ھەمدە تۇيغۇ يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
53. چوققا شېخى (Parietal branch, 顶支)
    بۇ نېرۋا شېخى باش سۆڭىكىنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىدىكى تېرىنىڭ تۇيغۇسىنى يەتكۈزۈش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
54. قالپاقسىمان پەي پەردە (Galea aponeurotica, 帽状腱膜)
    بۇ كۈچلۈك پەي پەردە باش تېرىسىنىڭ ئاستىغا جايلاشقان بولۇپ، باش تېرىسىنىڭ ھەرىكىتىگە ياردەم بېرىدۇ ھەمدە چاقناپ تۇرۇش ئىقتىدارىنى ساقلايدۇ.
55. چېكە شېخى (Temporal branch, 颞支)
    بۇ نېرۋا شېخى چېكە رايونىدىكى مۇسكۇللارنى كونترول قىلىدۇ.
56. مەڭز شېخى (Zygomatic branch, 颧支)
    بۇ نېرۋا شېخى مەڭز مۇسكۇللىرىنى كونترول قىلىدۇ ھەمدە كۈلۈمسىرەش ئىپادىسىنى شەكىللەندۈرۈشتە رول ئوينايدۇ.
57. كۆز چانىقى يۇقارىقى ئارتېرىيە ۋە نېرۋا (Supraorbital artery and nerve, 眶上动脉、神经)
    بۇ ئارتېرىيە ۋە نېرۋا كۆز چانىقىنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، پىشانە، يۇقىرى كۆز قاپىقى ۋە قاش رايونىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ ھەم تۇيغۇ نېرۋىسى رولىنى ئوينايدۇ.

باش ۋە بويۇن ئاناتومىيىسىنىڭ ئەھمىيىتى

باش ۋە بويۇن قىسمى ئىنسان بەدىنىنىڭ ئەڭ كۆپ ئىقتىدارلىق ۋە مۇرەككەپ رايونلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ نۇرغۇنلىغان ھاياتىي ئەھمىيەتكە ئىگە فۇنكسىيەلەرنى ئىجرا قىلىدۇ.

• مۇھىم ئەزالار: بۇ رايوندا مېڭە، كۆز، قۇلاق، بۇرۇن، ئېغىز، تىل، كىكىرتەك ۋە قالقان بەز قاتارلىق مۇھىم ئەزالار جايلاشقان.
• قان تەمىنلەش: بويۇن سىرتقى ئارتېرىيىسى ۋە بويۇن ئىچكى ئارتېرىيىسى قاتارلىق چوڭ قان تومۇرلار مېڭە ۋە يۈز رايونىغا قان بىلەن تەمىنلەيدۇ، بۇ ئورگانلارنىڭ نورمال فۇنكسىيەسىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
• نېرۋا سىستېمىسى: يۈز نېرۋىسى، قوشۇمچە نېرۋا ۋە بىلەك چىگىشى قاتارلىق نېرۋىلار باش ۋە بويۇننىڭ ھەرىكىتى، تۇيغۇسى ۋە ئىپادىلىرىنى كونترول قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ زىچ باغلىنىشى سەۋەبىدىن، بۇ رايوندىكى بىر نېرۋانىڭ زەخىملىنىشى كەڭ كۆلەملىك فۇنكسىيە توسالغۇلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
• ھەرىكەت ۋە ئىپادىلەر: چىشلەش مۇسكۇلى، تۆش ئوقۇرەك ئەمچەكسىمان ئۆسۈكچە مۇسكۇلى ۋە ئېغىز ئايلانما مۇسكۇلى قاتارلىق نۇرغۇن مۇسكۇللار چايناش، يۇتۇش، سۆزلەش، باشنى ھەرىكەتلەندۈرۈش ۋە يۈز ئىپادىلىرىنى شەكىللەندۈرۈش قاتارلىق فۇنكسىيەلەرنى ئۆتەيدۇ.
• دىئاگنوز ۋە داۋالاش: بۇ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنى چۈشىنىش باش ۋە بويۇن رايونىدىكى كېسەللىكلەرنى (مەسىلەن، ياللۇغلىنىش، ئۆسمە، نېرۋا زەخىملىنىشلىرى) دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ئىنتايىن مۇھىم. مەسىلەن، يۈز نېرۋىسىنىڭ زەخىملىنىشى بەل فاسىيىسىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ يۈز مۇسكۇللىرىنىڭ پالەچلىنىشى بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. قان تومۇرلارنىڭ توسۇلۇپ قېلىشى يۈرەك قان تومۇر كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
• جىددىي قۇتقۇزۇش: تىببىي جىددىي ئەھۋاللاردا، مەسىلەن، نەپەس يولى توسۇلۇپ قالغاندا ياكى ئېغىر قان توختىماي ئاققاندا، باش ۋە بويۇننىڭ ئاناتومىيىسىنى چۈشىنىش ھاياتنى ساقلاپ قېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم.
• ئادەم بەدىنىنىڭ فۇنكسىيەسى: بۇ قىسىمدىكى مۇسكۇل، نېرۋا ۋە قان تومۇرلارنىڭ ماس ھالدا ئىشلىشى ئارقىلىق ئىنسانلارنىڭ كۈندىلىك ھاياتتىكى پائالىيەتلىرى، مەسىلەن، يېمەك-ئىچمەك، سۆزلەش ۋە ئىجتىمائىي ئالاقە قاتارلىقلار ئوڭۇشلۇق ئېلىپ بېرىلىدۇ.

باش ۋە بويۇننىڭ مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋا قۇرۇلمىسىنىڭ زىچ باغلىنىشى ئىنسان بەدىنىنىڭ ئومۇمىي ساغلاملىقى ۋە فۇنكسىيەسى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. تىببىي خادىملارنىڭ بۇ رايوننىڭ ئاناتومىيىسىنى چوڭقۇر چۈشىنىشى كېسەللىكلەرنى ئۈنۈملۈك داۋالاش ۋە ئالدىنى ئېلىشتا ئاساسلىق رول ئوينايدۇ.