داس سۆڭىكى ئاناتومىيەسىنى كۆزىتىش

داس سۆڭىكى بەدەننىڭ مۇھىم قىسمى بولۇپ، ئۇ ئادەمنىڭ تۇرىشى، مېڭىشى ۋە ئولتۇرۇشىدا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ يەنە بەدەندىكى نۇرغۇن مۇھىم ئەزالارنى قوغدايدۇ. داس سۆڭىكى ئومۇرتقا، پۇت سۆڭەكلىرى ۋە باشقا مۇھىم قۇرۇلمىلار بىلەن تۇتىشىدۇ. ئۇنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى ئەر-ئايال ئوخشىمايدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەىلمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

بۇ رەسىمدە ئەر ۋە ئاياللارنىڭ داس سۆڭىكىنىڭ ئوخشىمىغان قۇرۇلمىسى كۆرسىتىلدى. ئەرلەرنىڭ داس سۆڭىكى تېخىمۇ تار ۋە ئۇزۇنراق بولۇپ، ئاياللارنىڭ داس سۆڭىكى تېخىمۇ كەڭ ۋە تېخىمۇ يۇمىلاق بولىدۇ، بۇ تۇغۇتقا ماسلىشىش ئۈچۈندۇر. بۇ رەسىمدە يەنە داس سۆڭىكىنىڭ ئوخشىمىغان قىسىملىرى، مەسىلەن داس سۆڭىكى، توققۇز كۆز سۆڭىكى، كىچىك داس سۆڭىكى قاتارلىقلار ئېنىق كۆرسىتىلدى.

داس (Pelvis, 骨盆)

داس سۆڭىكى ئومۇرتقىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، بىر جۈپ داس سۆڭىكى (hip bones)، توققۇز كۆز سۆڭىكى (sacrum) ۋە قۇيرۇق سۆڭىكىدىن (coccyx) تەركىب تاپقان. ئۇ بەدەننىڭ يۇقىرى قىسمىنىڭ ئېغىرلىقىنى پۇت-قوللارغا يۆتكەيدۇ ھەمدە كۆپۈك خالتىسى، تۈز ئۈچەي، ئاياللاردا بالا ياتقۇ، ئۇرۇقدان قاتارلىق مۇھىم ئىچكى ئەزالارنى قوغدايدۇ. داس سۆڭىكى يەنە بەدەن تۇتۇش ھالىتىنى ساقلاش ۋە ھەرىكەتچانلىقنى قوللاشتا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. داس سۆڭىكىنىڭ شەكىللىنىشى ۋە ئىقتىدارى جىنىسقا قاراپ ئوخشاشمايدۇ، ئاياللاردا تۇغۇتقا ماسلىشىش ئۈچۈن تېخىمۇ كەڭ ۋە تېخىمۇ يۇمىلاق بولىدۇ.

دوۋسۇن ئاستى بولۇڭى ئەر (Subpubic Angle Male, 耻骨下角 男性) 70 ~ 75 °

بۇ بۇلۇڭ ئەرلەرنىڭ داس سۆڭىكىدە 70-75 گرادۇس ئەتراپىدا بولۇپ، ئادەتتە تېخىمۇ تار بولىدۇ. بۇ داس سۆڭىكىنىڭ ئومۇمىي قۇرۇلمىسىغا ماس كېلىدۇ.

دوۋسۇن ئاستى بولۇڭى ئايال (Subpubic Angle Female, 耻骨下角 女性) 90 ~ 100°

بۇ بۇلۇڭ ئاياللارنىڭ داس سۆڭىكىدە 90-100 گرادۇس ئەتراپىدا بولۇپ، ئادەتتە تېخىمۇ كەڭ بولىدۇ. بۇ ئاياللارنىڭ تۇغۇت جەريانىدا بالىنىڭ بىخەتەر ئۆتۈشىنى ئاسانلاشتۇرۇش ئۈچۈن قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ.

چوڭ داس (Greater Pelvis / False Pelvis, 大骨盆)

چوڭ داس داس سۆڭىكىنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىنى كۆرسىتىدۇ ھەمدە كۆپۈك خالتىسى، يۇقىرىقى ئۈچەيلەر ۋە بەزىدە ھامىلدارلىق مەزگىلىدە بالا ياتقۇنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئۇ قورساق بوشلۇقىنىڭ بىر قىسمى دەپ قارىلىدۇ.

توققۇز كۆز سۆڭىكى (Sacrum, 骶骨)

توققۇز كۆز سۆڭىكى بەش بىرلىككە كەلگەن ئومۇرتقىدىن تەركىب تاپقان چوڭ، ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك سۆڭەك بولۇپ، ئومۇرتقىنىڭ ئاستى تەرىپىگە جايلاشقان. ئۇ داس سۆڭىكى بىلەن ئومۇرتقىنى تۇتاشتۇرىدۇ ۋە بەدەننىڭ ئېغىرلىقىنى داس سۆڭىكىگە يۆتكەيدۇ.

كىچىك داس (Lesser Pelvis / True Pelvis, 小骨盆)

كىچىك داس داس سۆڭىكىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىنى كۆرسىتىدۇ ھەمدە بالا ياتقۇ، تۈز ئۈچەي، كۆپۈك خالتىسى قاتارلىق مۇھىم كۆپەيش ئەزالىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئۇ ئاياللارنىڭ تۇغۇت يولىنى شەكىللەندۈرىدۇ.

داس سۆڭىكى (Hip Bone / Coxal Bone, 髋骨)

داس سۆڭىكى بىر جۈپ يەككە سۆڭەك بولۇپ، ئۇ ئۈچ چوڭ قىسىمدىن تەركىب تاپقان: يانپاش سۆڭىكى (ilium)، ئولتۇرۇش سۆڭىكى (ischium) ۋە دوۋسۇن سۆڭىكى (pubis). بۇ ئۈچ قىسىم ياش ئۆتكەنسېرى بىرلىشىپ بىر پۈتۈن داس سۆڭىكىنى ھاسىل قىلىدۇ.

چېگرا سىزىقى (Pelvic Brim / Pelvic Inlet, 界线)

چېگرا سىزىقى چوڭ داس بىلەن كىچىك داسنى ئايرىپ تۇرىدىغان تەسەۋۋۇر قىلىنغان سىزىق. بۇ سىزىق داس سۆڭىكىنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى چۈشىنىشتە ئىنتايىن مۇھىم.

داس مۇجۇقى (Acetabulum, 髋臼)

داس مۇجۇقى داس سۆڭىكىدىكى چوڭقۇر چۈشۈكچە بولۇپ، يانپاش سۆڭىكى، ئولتۇرۇش سۆڭىكى ۋە دوۋسۇن سۆڭىكىنىڭ بىرلىشىشىدىن ھاسىل بولىدۇ. يوتا سۆڭىكىنىڭ بېشى (femoral head) بۇ چۈشۈكچىگە كىرىپ، يانپاش بوغۇمىنى (hip joint) شەكىللەندۈرىدۇ.

يېپىق تۆشۈك (Obturator Foramen, 闭孔)

يېپىق تۆشۈك داس سۆڭىكىنىڭ ئالدى-ئاستى تەرىپىدە، دوۋسۇن سۆڭىكى بىلەن ئولتۇرۇش سۆڭىكى ئوتتۇرىسىغا جايلاشقان چوڭ تۆشۈك. ئۇنىڭدىن يېپىق نېرۋا (obturator nerve) ۋە قان تومۇرلار ئۆتىدۇ.

داس سۆڭىكى ئومۇمىي تونۇشتۇرۇش

داس سۆڭىكىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى ئىنسان بەدىنىنىڭ ھەرىكەتچانلىقى ۋە ئىچكى ئەزالىرىنىڭ قوغدىلىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. ئۇ ئادەم بەدىنىنىڭ تىرەكلىك ئىقتىدارىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

• جىنسىي ئوخشاشلىق: داس سۆڭىكىنىڭ ئەر-ئايال ئوتتۇرىسىدىكى پەرقى تۇغۇتنىڭ ئوڭۇشلۇق ئۆتۈشىنى كاپالەتلەندۈرۈش ئۈچۈن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. ئاياللارنىڭ داس سۆڭىكى ئادەتتە كەڭرى، يۇمىلاق ھەمدە دوۋسۇن ئاستى بولۇڭى تېخىمۇ چوڭ بولىدۇ، بۇ بالىنىڭ تۇغۇت يولىدىن ئاسان ئۆتۈشىگە شارائىت ھازىرلايدۇ.
• مۇھىم ئىقتىدارلار: داس سۆڭىكى بەدەننىڭ ئېغىرلىقىنى تايىنىش ۋە يۆتكەش بىلەن بىرگە، كۆپۈك خالتىسى، تۈز ئۈچەي، بالا ياتقۇ، ئۇرۇقدان قاتارلىق مۇھىم ئەزالارنى قوغدايدۇ. ئۇ يەنە نۇرغۇن مۇسكۇل ۋە بوغۇملارنىڭ تۇتاشتۇرۇش نۇقتىسى.
• كېسەللىكلەر ۋە يارىلىنىشلار: داس سۆڭىكى سۇنۇش، بوغۇم ياللۇغى (arthritis) ۋە داس بوشلۇقى ئاغرىقى قاتارلىق ھەرخىل كېسەللىكلەرگە گىرىپتار بولىدۇ. داس سۆڭىكى سۇنۇش ئېغىر يارىلىنىش بولۇپ، ئادەتتە قاتناش ۋەقەلىرى ياكى يۇقىرىدىن يىقىلىپ چۈشۈش سەۋەبىدىن كېلىپ چىقىدۇ.
• داس سۆڭىكىنىڭ ئەھمىيىتى: داس سۆڭىكىنىڭ توغرا قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى ئادەمنىڭ نورمال تۇرمۇش كەچۈرۈشى ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم. ئۇنى قوغداش ۋە ساقلىقنى ئاسراش ئۈچۈن توغرا تۇتۇش ھالىتىنى ساقلاش، مۇۋاپىق مەشىق قىلىش ۋە يارىلىنىشتىن ساقلىنىش كېرەك.