ئەرلەر داس بوشلۇقىنىڭ ئاناتومىيىسى ئوتتۇرا ۋاشاقسىمان كەسمە يۈزى كۆرۈنۈشى

ئەرلەر داس بوشلۇقىنىڭ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى ۋە فۇنكسىيەسى

ئەرلەرنىڭ داس بوشلۇقى كۆپىيىش ۋە سۈيدۈك چىقىرىش سىستېمىسىدىكى نۇرغۇن مۇھىم ئەزالارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان مۇرەككەپ رايون ھېسابلىنىدۇ. بۇ رايوننىڭ ئوتتۇرا ۋاشاقسىمان كەسمە يۈزى ئارقىلىق، ئۇنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى قان تومۇر، نېرۋا، مۇسكۇل ۋە باشقا ئەزالارنىڭ ئورنى ۋە مۇناسىۋىتىنى ئېنىق كۆرگىلى بولىدۇ. بۇ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشلەرنى چۈشىنىش ئەرلەرنىڭ ساغلاملىقى، كېسەللىكلەرنىڭ دىئاگنوزى ۋە داۋالىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.

بۇ رايوندىكى ھەر بىر قۇرۇلما ئۆزىگە خاس فۇنكسىيىگە ئىگە بولۇپ، ئومۇمىي فىزىئولوگىيىلىك پائالىيەتلەرنىڭ نورمال ئېلىپ بېرىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. مەسىلەن، يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسى داس بوشلۇقىدىكى كۆپ قىسىم ئەزالارنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق قان تومۇر بولۇپ، ئۇنىڭ شاخچىلىرى ھەر بىر ئەزانىڭ نورمال خىزمىتىنى قوللايدۇ. بۇ تۈزۈلۈشلەرنىڭ ئۆزئارا ماسلىشىپ ئىشلىشى ئەرلەرنىڭ كۆپىيىش ئىقتىدارى ۋە سۈيدۈك چىقىرىش فۇنكسىيەسىنىڭ مۇھىم ئاساسى ھېسابلىنىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئەرلەر داس بوشلۇقى ئوتتۇرا ۋاشاقسىمان كەسمە يۈزى
( 男性骨盆正中矢状断 Median sagittal section of male pelvis  )

ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشلەرنى تونۇشتۇرۇش

• يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسى (Internal iliac artery, 髂内动脉)
  داس بوشلۇقىدىكى ئاساسلىق ئارتېرىيە بولۇپ، داس بوشلۇقىدىكى ئەزالار، داس سۆڭىكى دىۋارى، دۈمبە قىسمى ۋە كۆپىيىش ئەزالىرىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ ئالدى ۋە كەينى بۆلەككە بۆلۈنۈپ، ھەر قايسى ئەزالارغا قان يەتكۈزىدىغان نۇرغۇن كىچىك شاخچىلارنى ھاسىل قىلىدۇ. بۇ قان تومۇرنىڭ نورمال ئىشلىشى داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارنىڭ فىزىئولوگىيىلىك پائالىيىتى ئۈچۈن ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. ئۇنىڭ قان بىلەن تەمىنلەش دائىرىسى كەڭ بولغاچقا، داس بوشلۇقىدىكى ھەر قانداق ئوپېراتسىيەدە بۇ قان تومۇرنى قوغداش ئىنتايىن مۇھىم.
• يانپاش بەل ئارتېرىيىسى (Iliolumbar artery, 髂腰动脉)
  يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ كەينى بۆلىكىدىن چىقىدىغان بىر شاخچە بولۇپ، يانپاش مۇسكۇلى، چوڭ بەل مۇسكۇلى ۋە بەشىنچى بەل ئومۇرتقىسىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ يەنە يانپاش سۆڭىكىنى قان بىلەن تەمىنلەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• بىرىنجى توققۇز كۆز نېرۋىسى (First sacral nerve, 第一骶神经)
  توققۇز كۆز نېرۋا يىلتىزىنىڭ بىرىنچى جۈپى بولۇپ، پۇت ۋە پۇت بارماقلىرىنىڭ ھەرىكىتى ۋە سېزىمىنى كونترول قىلىشقا قاتنىشىدۇ. ئۇ يەنە دوۋساق ۋە چوڭ ئۈچەينىڭ فۇنكسىيەسىنى تەڭشەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• توققۇز كۆز ئوتتۇرا ئارتېرىيە (Median sacral artery, 骶正中动脉)
  قورساق ئارتېرىيىسىنىڭ ئۇچىدىن چىقىدىغان كىچىك قان تومۇر بولۇپ، توققۇز كۆز سۆڭىكى ۋە قۇيرۇق سۆڭىكىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ بەزىدە تۈز ئۈچەينىڭ كەينى قىسمىنىمۇ قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ساغرا يۇقىرىقى ئارتېرىيە (Superior gluteal artery, 臀上动脉)
  يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ كەينى بۆلىكىدىكى ئەڭ چوڭ شاخچە بولۇپ، دۈمبە مۇسكۇللىرىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ داس بوشلۇقىدىن چىقىپ، دۈمبە قىسمىدىكى مۇسكۇللارنىڭ قان بىلەن تەمىنلىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
• توققۇز كۆز سىرتقى تەرەپ ئارتېرىيە (Lateral sacral artery, 骶外侧动脉)
  يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ كەينى بۆلىكىدىن چىقىدىغان بولۇپ، ئادەتتە يۇقىرى ۋە تۆۋەن ئىككى شاخچىغا بۆلۈنىدۇ. ئۇ توققۇز كۆز ئومۇرتقا قانىلى، ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى مۇسكۇللار ۋە تېرىلەرنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ساغرا تۆۋەنكى ئارتېرىيە (Inferior gluteal artery, 臀下动脉)
  يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ ئالدى بۆلىكىدىكى بىر شاخچە بولۇپ، داس بوشلۇقىدىن چىقىپ، دۈمبە مۇسكۇللىرى ۋە يانپاش بوغۇمىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ چوڭ دۈمبە مۇسكۇلىنىڭ ئاساسلىق قان بىلەن تەمىنلىگۈچىسى ھېسابلىنىدۇ.
• دوۋساق ئاستى ئارتېرىيە (Inferior vesical artery, 膀胱下动脉)
  بۇ ئارتېرىيە ئەرلەردە يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ ئالدى بۆلىكىدىن چىقىپ، دوۋساقنىڭ ئاستىنقى قىسمى، مەزى بېزى ۋە ئۇرۇق خالتىسىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. بەزىدە ئۇرۇق نەيچىسىنىمۇ قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ئەۋرەت ئىچكى ئارتېرىيە (Internal pudendal artery, 阴部内动脉)
  ئەرلەرنىڭ تاشقى كۆپىيىش ئەزالىرى ۋە ئارىلىق قىسمىنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق ئارتېرىيە. ئۇ زەكەر ۋە ئۇرۇق خالتىسىنىڭ قان بىلەن تەمىنلىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.
• تۈز ئۈچەي تۆۋەنكى ئارتېرىيە (Inferior rectal artery, 直肠下动脉)
  ئەۋرەت ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، مەقئەت قانىلى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى تېرە، شۇنداقلا مەقئەت تاشقى قۇرغۇچى مۇسكۇلىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ئۇرۇق خالتا بېزى (Seminal vesicle, 精囊)
  ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىنىڭ كۆپ قىسمىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان جۈپ بەز بولۇپ، دوۋساقنىڭ كەينىدە، تۈز ئۈچەينىڭ ئالدىدا ياتىدۇ. ئۇ ئىشلەپچىقارغان سۇيۇقلۇق فروكتوزىغا باي بولۇپ، ئىسپېرمىنى ئېنېرگىيە بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ئۇرۇق نەيچىسىنىڭ ئامپۇل قىسمى (Ampulla of ductus deferens, 输精管壶腹)
  ئۇرۇق نەيچىسىنىڭ كېڭەيگەن ئاخىرقى قىسمى بولۇپ، ئىسپېرما قويۇپ بېرىشتىن بۇرۇن ئۇنى ۋاقىتلىق ساقلايدۇ. ئۇ ئۇرۇق خالتا بېزىنىڭ نەيچىسى بىلەن بىرلىشىپ، ئۇرۇق چىقىرىش نەيچىسىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• ئۇرۇق چىقىرىش نەيچىسى (Ejaculatory duct, 射精管)
  ئۇرۇق نەيچىسىنىڭ ئامپۇل قىسمى بىلەن ئۇرۇق خالتا بېزى نەيچىسىنىڭ بىرلىشىشىدىن ھاسىل بولغان قىسقا نەيچە. ئۇ مەزى بېزىدىن ئۆتۈپ، سۈيدۈك يولىغا ئېچىلىدۇ ۋە ئىسپېرما بىلەن ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىنى سۈيدۈك يولىغا قويۇپ بېرىدۇ.
• تۈز ئۈچەي (Rectum, 直肠)
  چوڭ ئۈچەينىڭ ئاخىرقى قىسمى بولۇپ، چوڭ تەرەتنى ۋاقىتلىق ساقلاش ۋە چىقىرىش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ كەينى قىسمىغا جايلاشقان.
• مەقئەت تاشقى قۇرغۇچى مۇسكۇلى (External anal sphincter, 肛门外括约肌)
  مەقئەت قانىلىنى ئوراپ تۇرىدىغان ئىرادىلىك مۇسكۇل بولۇپ، چوڭ تەرەتنى كونترول قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ ئادەم ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن قىسقىرىپ ۋە بوشىشىپ، تەرەت قىلىشنى كونترول قىلالايدۇ.
• شارچە بۇلۇتسىمان تەن مۇسكۇلى (Bulbospongiosus muscle, 球海绵体肌)
  ئارىلىق قىسمىغا جايلاشقان مۇسكۇل بولۇپ، ئەرلەردە سۈيدۈك چىقىرىش، ئۇرۇق چىقىرىش ۋە زەكەرنىڭ تىكلىنىشىگە ياردەم بېرىدۇ.
• سۈيدۈك يول شارچىسى (Bulb of urethra, 尿道球)
  زەكەرنىڭ بۇلۇتسىمان تەنىنىڭ كېڭەيگەن ئاساسى قىسمى بولۇپ، سۈيدۈك يولىنى ئوراپ تۇرىدۇ. ئۇ زەكەرنىڭ تىكلىنىشىدە قان بىلەن تولۇپ كېڭىيىدۇ.
• ئۇرۇق خالتا ئوتتۇرا پاسىلى (Scrotal septum, 阴囊中隔)
  ئۇرۇق خالتىسىنى ئوڭ ۋە سول ئىككى بولمىغا ئايرىپ تۇرىدىغان توقۇلما پەردە. ئۇ ھەر بىر ئۇرۇقداننى ئايرىم بوشلۇقتا ساقلايدۇ.
• زەكەر بېشى (Glans penis, 阴茎头)
  زەكەرنىڭ ئالدىنقى ئۇچىدىكى كونۇس شەكىللىك قۇرۇلما. ئۇنىڭ ئۇچىدا سۈيدۈك يولىنىڭ تاشقى ئېغىزى جايلاشقان بولۇپ، نېرۋا ئۇچلىرى كۆپ بولغاچقا ئىنتايىن سەزگۈر كېلىدۇ.
• ئەرلەر سۈيدۈك يولى (Male urethra, 男尿道)
  دوۋساق بىلەن تاشقى سۈيدۈك يولى ئېغىزىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان نەيچە بولۇپ، سۈيدۈك ۋە ئۇرۇقنى بەدەن سىرتىغا چىقىرىش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ مەزى بېزى، ئارىلىق ۋە زەكەردىن ئۆتىدۇ.
• زەكەر ئاسما تارىمۇش (Suspensory ligament of the penis, 阴茎悬韧带)
  زەكەرنى دوۋسۇن بىرلەشمىسىگە بېكىتىپ تۇرىدىغان تالالىق تارىمۇش. ئۇ زەكەرنىڭ تىكلىنىشىدە ئۇنىڭ يۆنىلىشىنى ساقلاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• مەزى بېزى (Prostate, 前列腺)
  دوۋساقنىڭ ئاستىدا، سۈيدۈك يولىنى ئوراپ تۇرىدىغان بەز. ئۇ ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىنىڭ بىر قىسمىنى ئىشلەپچىقىرىدۇ، بۇ سۇيۇقلۇق ئىسپېرمىنىڭ ھاياتىي كۈچى ۋە ھەرىكەتچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ.
• دوۋسۇن بىرلەشمىسى (Pubic symphysis, 耻骨联合)
  ئوڭ ۋە سول دوۋسۇن سۆڭىكىنى ئالدى تەرەپتە تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان كۆمۈرچەك بوغۇم. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ پۇختىلىقىنى ساقلاشقا ياردەم بېرىدۇ ۋە مېڭىش جەريانىدا زەربىنى سۈمۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ.
• دوۋساق (Bladder, 膀胱)
  سۈيدۈكنى ۋاقىتلىق ساقلايدىغان مۇسكۇللۇق ئەزا. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ ئالدىنقى قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، سىغىمى ئادەتتە 300-500 مىللىلىتىر كېلىدۇ.
• ئۇرۇق نەيچىسى (Ductus deferens/Vas deferens, 输精管)
  ئۇرۇقدان قوشۇمچىسىدىن پىشىپ يېتىلگەن ئىسپېرمىنى ئۇرۇق چىقىرىش نەيچىسىگە يەتكۈزىدىغان ئۇزۇن، مۇسكۇللۇق نەيچە. ئۇ ئىسپېرما توشۇش ۋە ساقلاشتىكى مۇھىم يول ھېسابلىنىدۇ.
• دوۋساق ئۈستى ئارتېرىيىسى (Superior vesical artery, 膀胱上动脉)
  كىندىك ئارتېرىيىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، دوۋساقنىڭ يۇقىرىقى قىسمىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. بەزىدە ئەرلەردە ئۇرۇق نەيچىسىنىمۇ قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• يېپىق تۆشۈك ئارتېرىيە (Obturator artery, 闭孔动脉)
  يانپاش ئىچكى ئارتېرىيىسىنىڭ ئالدى بۆلىكىدىن چىقىپ، يوتىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى مۇسكۇللارنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ يانپاش بوغۇمىنىمۇ قىسمەن قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• يېپىق تۆشۈك نېرۋىسى (Obturator nerve, 闭孔神经)
  بەل نېرۋا تورىدىن چىقىدىغان بولۇپ، يوتىنىڭ ئىچكى تەرىپىدىكى مۇسكۇللارنىڭ ھەرىكىتىنى ۋە شۇ رايوندىكى تېرىنىڭ سېزىمىنى كونترول قىلىدۇ.
• كىندىك ئارتېرىيىسى (Umbilical artery, 脐动脉)
  تۆرەلمە مەزگىلىدە ئوكسىگېنسىز قاننى ھامىلىدىن ھامانغا يەتكۈزىدىغان جۈپ ئارتېرىيە. تۇغۇلغاندىن كېيىن، ئۇنىڭ يىراق ئۇچى يېپىلىپ، ئوتتۇرا كىندىك تارىمۇشىغا ئايلىنىدۇ، يېقىن ئۇچى بولسا دوۋساق ئۈستى ئارتېرىيىسىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• يانپاش سىرتقى ئارتېرىيىسى (External iliac artery, 髂外动脉)
  ئومۇمىي يانپاش ئارتېرىيىسىدىن كېلىپ چىققان بولۇپ، پۇتنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق قان تومۇر. ئۇ داس بوشلۇقىدىن ئۆتۈپ، يوتا ئارتېرىيىسىگە ئايلىنىدۇ.
• سۈيدۈك نەيچىسى (Ureter, 输尿管)
  بۆرەكتە ھاسىل بولغان سۈيدۈكنى دوۋساققا يەتكۈزىدىغان جۈپ نەيچە. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ كەينى تېمىنى بويلاپ تۆۋەنلەپ، دوۋساققا تۇتىشىدۇ.

ئەرلەر داس بوشلۇقىنىڭ ئومۇمىي فۇنكسىيەسى ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

ئەرلەر داس بوشلۇقىنىڭ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى ئۇنىڭ كۆپ خىل فۇنكسىيەلىرىنى ئورۇنداشقا ماسلاشقان. ئۇ بىر تەرەپتىن بەدەن ئېغىرلىقىنى پۇتلارغا يەتكۈزۈپ بېرىدىغان تىرەك رولىنى ئوينىسا، يەنە بىر تەرەپتىن ئىچكى ئەزالارنى قوغدايدۇ. بۇ رايوندىكى قان تومۇرلار ۋە نېرۋىلارنىڭ مول بولۇشى ھەر بىر ئەزانىڭ نورمال خىزمىتىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارنىڭ فۇنكسىيەسىنى تۆۋەندىكىدەك بىر قانچە نۇقتىغا يىغىنچاقلاشقا بولىدۇ:

• كۆپىيىش فۇنكسىيەسى: ئۇرۇقدان، ئۇرۇق نەيچىسى، ئۇرۇق خالتا بېزى ۋە مەزى بېزى قاتارلىق ئەزالار ئىسپېرما ۋە ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىنى ئىشلەپچىقىرىش، ساقلاش ۋە چىقىرىشقا مەسئۇل. بۇ جەريانلارنىڭ ھەممىسى داس بوشلۇقىدا ئېلىپ بېرىلىدۇ.
• سۈيدۈك چىقىرىش فۇنكسىيەسى: دوۋساق ۋە سۈيدۈك يولى سۈيدۈكنى ساقلاش ۋە چىقىرىشنى تاماملايدۇ. داس بوشلۇقىدىكى مۇسكۇللار ۋە نېرۋىلار بۇ جەرياننى كونترول قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• ھەزىم قىلىش فۇنكسىيەسى: تۈز ئۈچەي ۋە مەقئەت چوڭ تەرەتنى ساقلاش ۋە چىقىرىش فۇنكسىيەسىنى ئورۇندايدۇ.
• تىرەك ۋە ھەرىكەت فۇنكسىيەسى: داس سۆڭىكى ئومۇرتقا ئارقىلىق يۇقىرى بەدەننىڭ ئېغىرلىقىنى كۆتۈرۈپ، ئۇنى پۇتلارغا يەتكۈزىدۇ. شۇنداقلا، داس بوشلۇقىدىكى نۇرغۇن مۇسكۇللار مېڭىش، ئولتۇرۇش ۋە تۇرۇش قاتارلىق ھەرىكەتلەرگە قاتنىشىدۇ.

كلىنىكىدا، داس بوشلۇقىدىكى ئەزالاردا كېسەللىك پەيدا بولۇش نىسبىتى يۇقىرى. مەسىلەن، مەزى بېزى ياللۇغى، مەزى بېزى چوڭىيىپ كېتىش، دوۋساق ياللۇغى ۋە تۈز ئۈچەي راكى قاتارلىقلار كۆپ ئۇچرايدىغان كېسەللىكلەر ھېسابلىنىدۇ. شۇڭلاشقا، داس بوشلۇقىنىڭ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى ۋە فىزىئولوگىيىلىك فۇنكسىيەسىنى چوڭقۇر چۈشىنىش، بۇ كېسەللىكلەرنى توغرا دىئاگنوز قويۇش ۋە ئۈنۈملۈك داۋالاشنىڭ ئالدىنقى شەرتىدۇر.