يۈز قىسمىدىكى 14 پارچە سۆڭەك

ئىنساننىڭ يۈز قۇرۇلمىسى جەمئىي 14 پارچە سۆڭەكتىن تەركىب تاپقان بولۇپ، بۇ سۆڭەكلەر يۈزىمىزنىڭ ئاساسىي شەكلىنى ھاسىل قىلىدۇ. ئۇلار كۆرۈش، پۇراش، تەم سەزگۈلىرى قاتارلىق مۇھىم سەزگۈ ئەزالىرىنى قوغداپلا قالماي، يەنە نەپەس ئېلىش، چايناش ۋە سۆزلەش قاتارلىق ھاياتلىق پائالىيەتلىرىمىز ئۈچۈن زۆرۈر بولغان مۇسكۇللارنىڭ بېكىنىش نۇقتىسىنى تەمىنلەيدۇ. بۇ 14 سۆڭەك ئالتە جۈپ (جەمئىي 12 پارچە) ۋە ئىككى تاق سۆڭەكتىن تەشكىل تاپىدۇ.

1. ياڭاق سۆڭىكى (Zygomatic bone)

بۇ سۆڭەك «مەڭىز سۆڭىكى» دەپمۇ ئاتىلىدىغان بولۇپ، يۈزىمىزنىڭ ئىككى يېنىدىكى ياڭاق قىسمىنىڭ تومپايغان شەكلىنى ھاسىل قىلىدۇ. ئۇ كۆز ئويمىنىنىڭ يان تەرىپىنى قوغداش بىلەن بىرگە، چايناش مۇسكۇللىرىنىڭ بېكىنىشى ئۈچۈن مۇھىم رول ئوينايدۇ.

2. يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكى (Maxilla)

بۇ بىر جۈپ سۆڭەك يۈزنىڭ مەركىزىگە جايلاشقان بولۇپ، يۇقىرىقى چىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ۋە ئۈستۈنكى ئېڭەكنى تەشكىل قىلىدۇ. ئۇ يەنە كۆز ئويمىنىنىڭ ئاستىنقى قىسمى، بۇرۇن بوشلۇقى ۋە تاڭلاينىڭ ئالدىنقى قىسمىنى ھاسىل قىلىشقا قاتنىشىدۇ.

3. تۆۋەنكى ئېڭەك سۆڭىكى (Mandible)

بۇ باش سۆڭىكىدىكى بىردىنبىر ھەرىكەتچان سۆڭەك بولۇپ، ئاستىنقى چىشلارنى كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ ۋە ئاستىنقى ئېڭەكنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇنىڭ ھەرىكىتى چايناش، سۆزلەش ۋە يۇتۇش قاتارلىق مۇھىم ئىقتىدارلارنى ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ.

4. بۇرۇن سۆڭىكى (Nasal bone)

بۇ ئىككى كىچىك سۆڭەك بىرلىشىپ بۇرۇننىڭ كۆۋرۈكىنى (ئۈستۈنكى قاتتىق قىسمىنى) ھاسىل قىلىدۇ. بۇرۇننىڭ قالغان كۆپ قىسمى كۆمۈرچەكتىن تەركىب تاپقان بولۇپ، بۇ سۆڭەك ئۇنىڭغا تىرەكلىك رولىنى ئوينايدۇ.

5. تاڭلاي سۆڭىكى (Palatine bone)

بۇ بىر جۈپ L شەكىللىك سۆڭەك يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ كەينىگە جايلاشقان. ئۇ ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئۈستىنى، يەنى قاتتىق تاڭلاينىڭ كەينى قىسمىنى ۋە بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ بىر قىسمىنى ھاسىل قىلىدۇ.

6. ياش سۆڭىكى (Lacrimal bone)

بۇ يۈز سۆڭەكلىرى ئىچىدىكى ئەڭ كىچىك ۋە ئەڭ نېپىز سۆڭەك بولۇپ، كۆز ئويمىنىنىڭ ئىچكى تېمىغا جايلاشقان. ئۇنىڭدا ياش خالتىسى ئورۇنلىشىدىغان بىر ئويمانچە بار بولۇپ، كۆز يېشىنىڭ بۇرۇن بوشلۇقىغا ئېقىپ چۈشۈشىگە ياردەم بېرىدۇ.

7. ساپان سۆڭىكى (Vomer)

بۇ بىر تال نېپىز سۆڭەك بولۇپ، بۇرۇن بوشلۇقىنى ئىككىگە ئايرىپ تۇرىدىغان بۇرۇن توسمىسىنىڭ ئاستىنقى ۋە كەينى قىسمىنى تەشكىل قىلىدۇ. ئۇنىڭ شەكلى دېھقانچىلىقتا ئىشلىتىلىدىغان ساپانغا ئوخشىغاچقا شۇنداق ئاتالغان.

8. تۆۋەنكى بۇرۇن قاپىقى (Inferior nasal concha)

بۇ بىر جۈپ مۇستەقىل سۆڭەك بولۇپ، بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ ئىچىدە يان تاملارغا جايلاشقان. ئۇلار نەپەس ئالغاندا ھاۋانىڭ يۈزەكى كۆلىمىنى ئاشۇرۇپ، ھاۋانى سۈزۈش، نەملەشتۈرۈش ۋە ئىسسىتىشقا ياردەم بېرىدۇ.

يۈز قىسمىدىكى بۇ 14 پارچە سۆڭەك ئۆز-ئارا زىچ ماسلىشىپ، ھەر بىرى ئۆزىگە خاس ۋەزىپىنى ئۆتەش ئارقىلىق، ئىنساننىڭ ئۆزگىچە قىياپىتىنى يارىتىدۇ ھەمدە كۈندىلىك ھاياتىمىز ئۈچۈن كەم بولسا بولمايدىغان نۇرغۇنلىغان فىزىئولوگىيەلىك ئىقتىدارلارغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ مۇرەككەپ قۇرۇلمىسى ۋە مۇكەممەل ھەمكارلىقى ئىنسان بەدىنىنىڭ نەقەدەر ئاجايىپ بىر مۆجىزە ئىكەنلىكىنى نامايان قىلىپ بېرىدۇ.