ئاشقازاننىڭ لىمفا سىستېمىسى ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

ئاشقازاننىڭ لىمفا سىستېمىسى: لىمفا نەيچىسى ۋە تۈگۈنلىرىنىڭ مۇھىم رولى

ئاشقازاننىڭ لىمفا سىستېمىسى ئادەم بەدىنىدىكى ھەزىم قىلىش ۋە ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنىڭ ئىنتايىن مۇھىم بىر قىسمى. ئۇ لىمفا تۈگۈنلىرى ۋە لىمفا نەيچىلىرىدىن تەركىب تاپقان مۇرەككەپ تور بولۇپ، ئاشقازاننىڭ نورمال فىزىئولوگىيىلىك ئىقتىدارىنى ساقلاش، كېسەللىك پەيدا قىلغۇچى مىكروبلاردىن مۇداپىئەلىنىش ۋە راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ تارقىلىشىنى كونترول قىلىشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. بۇ سىستېمىنىڭ ساغلام بولۇشى ئومۇمىي بەدەن ساغلاملىقى ئۈچۈن كەم بولسا بولمايدىغان ئاساس.

ئاشقازان ئەتراپىدىكى لىمفا تۈگۈنلىرى بىر قانچە گۇرۇپپىغا ئايرىلىدۇ، ھەر بىر گۇرۇپپا ئاشقازاننىڭ ئوخشىمىغان رايونلىرىدىن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ فلتىرلايدۇ. بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى ئىممۇنىتېت ھۈجەيرىلىرىنى ساقلاپ، يۇقۇملىنىش ۋە باشقا كېسەللىكلەرگە قارشى تۇرۇشتا بىرىنچى سەپ مۇداپىئە لىنىيەسى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. ئاشقازان راكىغا ئوخشاش كېسەللىكلەردە، راك ھۈجەيرىلىرى لىمفا سىستېمىسى ئارقىلىق تارقىلىشچان بولغاچقا، بۇ لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ ئورنى ۋە ھالىتىنى توغرا باھالاش دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش پىلانىنى تۈزۈشتە ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئاشقازان ئەتراپىدىكى ئاساسلىق لىمفا تۈگۈنلىرى ۋە قۇرۇلمىلار

ئاشقازاننىڭ لىمفا نەيچىسى ۋە لىمفا تۈگۈنى (Gastric Lymphatic Vessels and Lymph Nodes, 胃淋巴管和淋巴结)

ئاشقازاننىڭ لىمفا سىستېمىسى لىمفا نەيچىلىرى ۋە لىمفا تۈگۈنلىرىدىن تەركىب تاپقان مۇرەككەپ تور بولۇپ، ئاشقازاننىڭ ئىممۇنىتېت مۇداپىئەسى ۋە فىزىئولوگىيىلىك تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. ئاشقازان دىۋارىنىڭ ھەر قايسى قەۋەتلىرىدە مول لىمفا نەيچە تورلىرى بار بولۇپ، بۇ تورلار ئاخىرىدا ئاشقازان ئەتراپىدىكى لىمفا تۈگۈنلىرىگە تۇتىشىدۇ. بۇ تۈگۈنلەر لىمفا سۇيۇقلۇقىنى فلتىرلەپ، يۇقۇملىنىش ۋە راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ تارقىلىشىنى توسۇيدۇ. ئاشقازان راكىغا دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا، لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ مېتاستاز (تارقىلىش) ئەھۋالى كېسەللىكنىڭ باسقۇچىنى ۋە كېسەللىك ئاقىۋىتىنى بەلگىلەيدىغان ئەڭ مۇھىم ئامىللارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ.

بۇ رەسىمدە ئاشقازان ئەتراپىدىكى ھالقىلىق لىمفا تۈگۈنلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلار كۆرسىتىلگەن. تۆۋەندە ھەر بىر قۇرۇلمىنىڭ تونۇشتۇرۇلۇشى بېرىلدى:

• ئاشقازان كىرىش ئېغىزى لىمفا ھالقىسى (Cardiac Lymphatic Ring, 贲门淋巴环)
  ئاشقازاننىڭ كىرىش ئېغىزى (كارىدىيە) ئەتراپىغا جايلاشقان لىمفا تۈگۈنلىرى توپلىمى. بۇ ھالقا ئاساسلىقى ئاشقازاننىڭ يۇقىرى قىسمىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ، دەسلەپكى ئىممۇنىتېت رولىنى ئوينايدۇ.
• ئاشقازان سول لىمفا تۈگۈنى (Left Gastric Lymph Nodes, 胃左淋巴结)
  سول ئاشقازان ئارتېرىيەسى بويلاپ جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاشقازان كىچىك ئەگرىچىنىڭ يۇقىرى قىسمىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• ئاشقازان ئاستى بەز لىمفا تۈگۈنى (Pancreatic Lymph Nodes, 胰腺淋巴结)
  ئاشقازان ئاستى بېزىنىڭ ئەتراپىغا جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاشقازاننىڭ ئارقا تېمى ۋە ئاشقازان ئاستى بېزىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• تال لىمفا تۈگۈنى (Splenic Lymph Nodes, 脾淋巴结)
  تالنىڭ دەرۋازىسىغا يېقىن جايلاشقان بولۇپ، ئاشقازان چوڭ ئەگرىچىنىڭ يۇقىرى قىسمى، ئاشقازان تۈۋى ۋە تالدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• تال (Spleen, 脾)
  ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ چوڭ لىمفا ئەزاسى بولۇپ، قاندىكى كونا قان ھۈجەيرىلىرىنى تازىلاش ۋە ئىممۇنىتېت رېئاكسىيەسىگە قاتنىشىش قاتارلىق مۇھىم روللارنى ئوينايدۇ.
• ئاشقازان چاۋا سول لىمفا تۈگۈنى (Left Gastro-omental Lymph Nodes, 胃网膜左淋巴结)
  ئاشقازان چوڭ ئەگرىچىنىڭ سول تەرىپى بويلاپ جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاشقازان چوڭ ئەگرىچىنىڭ ئۈستۈنكى يېرىمىدىن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• ئاشقازان چاۋا ئوڭ لىمفا تۈگۈنى (Right Gastro-omental Lymph Nodes, 胃网膜右淋巴结)
  ئاشقازان چوڭ ئەگرىچىنىڭ ئوڭ تەرىپى بويلاپ جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاشقازان چوڭ ئەگرىچىنىڭ تۆۋەنكى يېرىمىدىن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• ئاشقازان چىقىش ئېغىزى ئاستى لىمفا تۈگۈنى (Subpyloric Lymph Nodes, 幽门下淋巴结)
  ئاشقازان چىقىش ئېغىزى (پىلورۇس) نىڭ تۆۋەنكى قىسمىغا جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر پىلورۇس رايونى ۋە ئون ئىككى بارماق ئۈچەينىڭ يۇقىرى قىسمىدىن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• ئاشقازان ئوڭ لىمفا تۈگۈنى (Right Gastric Lymph Nodes, 胃右淋巴结)
  ئاشقازان كىچىك ئەگرىچىنىڭ تۆۋەنكى قىسمى بويلاپ جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاشقازاننىڭ پىلورۇسقا يېقىن رايونىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• ئاشقازان چىقىش ئېغىزى لىمفا تۈگۈنى (Suprapyloric Lymph Nodes, 幽门上淋巴结)
  ئاشقازان چىقىش ئېغىزى (پىلورۇس) نىڭ ئۈستىگە جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر ئاساسلىقى پىلورۇس رايونىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• قورساق بوشلۇق لىمفا تۈگۈنى (Celiac Lymph Nodes, 腹腔淋巴结)
  قورساق بوشلۇقى غولى ئەتراپىغا جايلاشقان بولۇپ، ئاشقازاننىڭ بارلىق لىمفا تۈگۈنلىرىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقى ئاخىرىدا بۇ يەرگە يىغىلىدۇ. بۇ تۈگۈنلەر قورساق بوشلۇقىدىكى ئاساسلىق لىمفا مەركىزى ھېسابلىنىدۇ.
• قاپقا ۋىنا تومۇرى (Portal Vein, 门静脉)
  ھەزىم قىلىش ئەزالىرىدىن (ئاشقازان، ئۈچەي، تال قاتارلىق) كەلگەن قاننى جىگەرگە يەتكۈزىدىغان ئاساسلىق ۋىنا تومۇرى. بۇ تومۇر ئوزۇقلۇق ماددىلارنىڭ جىگەر تەرىپىدىن بىر تەرەپ قىلىنىشىدا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• چاۋا تۆشۈكى لىمفا تۈگۈنى (Lymph Nodes of Epiploic Foramen, 网膜孔淋巴结)
  جىگەر-ئون ئىككى بارماق ئۈچەي باغلىمى ئىچىگە جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر جىگەر ۋە ئۆت خالتىسى ئەتراپىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• ئۆت لىمفا تۈگۈنى (Cystic Lymph Nodes, 胆囊淋巴结)
  ئۆت خالتىسىغا يېقىن جايلاشقان بولۇپ، ئاساسلىقى ئۆت خالتىسىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ.
• جىگەر لىمفا تۈگۈنى (Hepatic Lymph Nodes, 肝淋巴结)
  جىگەر دەرۋازىسى ئەتراپىغا جايلاشقان. بۇ تۈگۈنلەر جىگەر ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى قۇرۇلمىلاردىن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• قورساق بوشلۇق غولى (Celiac Trunk, 腹腔干)
  قورساق ئارتېرىيەسىدىن چىققان قىسقا، ئەمما مۇھىم ئارتېرىيە غولى. ئۇ سول ئاشقازان ئارتېرىيەسى، ئومۇمىي جىگەر ئارتېرىيەسى ۋە تال ئارتېرىيەسىگە بۆلۈنۈپ، ئاشقازان، جىگەر ۋە تال قاتارلىق ئەزالارنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

ئاشقازان لىمفا سىستېمىسىنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى ۋە SEO خۇلاسىسى

ئاشقازاننىڭ لىمفا سىستېمىسىنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارىنى چۈشىنىش، بولۇپمۇ ئاشقازان راكى قاتارلىق كېسەللىكلەرنى داۋالاشتا ئىنتايىن مۇھىم. لىمفا تۈگۈنلىرى راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ تارقىلىشىدىكى ئاساسلىق يول بولغاچقا، ئوپېراتسىيە جەريانىدا قايسى لىمفا تۈگۈنلىرىنى تازىلاش كېرەكلىكى بىۋاسىتە داۋالاش ئۈنۈمىگە ۋە بىمارنىڭ ھايات قېلىش نىسبىتىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.

ئاشقازان لىمفا سىستېمىسىنىڭ مۇھىملىقىنى تۆۋەندىكى نۇقتىلاردىن خۇلاسىلەشكە بولىدۇ:

• ئىممۇنىتېت مۇداپىئەسى: لىمفا تۈگۈنلىرى بەدەنگە كىرگەن باكتېرىيە، ۋىرۇس ۋە باشقا زىيانلىق ماددىلارنى فلتىرلەيدىغان «قاراۋۇل پونكىتى» دۇر. ئۇلار لىمفوسىت قاتارلىق ئىممۇنىتېت ھۈجەيرىلىرىنى ھاسىل قىلىپ ۋە ساقلاپ، يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرىدۇ.
• راك تارقىلىشى: ئاشقازان راكى ھۈجەيرىلىرى لىمفا يوللىرى ئارقىلىق ئاسانلا باشقا ئەزالارغا تارقىلىدۇ. شۇڭلاشقا، دوختۇرلار ئوپېراتسىيە قىلغاندا راك توقۇلمىسى بىلەن بىرگە مۇناسىۋەتلىك لىمفا تۈگۈنلىرىنىمۇ ئېلىۋېتىدۇ. بۇ «لىمفا تۈگۈنلىرىنى تازىلاش» (lymph node dissection) دەپ ئاتىلىدۇ.
• دىئاگنوز ۋە باسقۇچلارنى بېكىتىش: لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ راك بىلەن يۇقۇملانغان ياكى يۇقۇملانمىغانلىقى ئاشقازان راكىنىڭ باسقۇچىنى (مەسىلەن، TNM سىستېمىسى) ئايرىشتىكى ھالقىلىق ئۆلچەم. بۇ ئۆلچەم كېيىنكى داۋالاش ئۇسۇللىرىنى (خىمىيىلىك داۋالاش، رادىئوئاكتىپلىق داۋالاش) تاللاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• پروگنوزنى مۆلچەرلەش: مېتاستاز بولغان لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ سانى ۋە ئورنى بىمارنىڭ كېسەللىك ئاقىۋىتىنى مۆلچەرلەشتىكى ئەڭ مۇھىم كۆرسەتكۈچلەرنىڭ بىرى. لىمفا تۈگۈنلىرىگە قانچە كۆپ تارقالغان بولسا، كېسەللىكنىڭ قايتا قوزغىلىش خەۋپى شۇنچە يۇقىرى بولىدۇ.

قىسقىسى، ئاشقازاننىڭ لىمفا نەيچىسى ۋە لىمفا تۈگۈنلىرى پەقەت ئاددىي ئاناتومىيىلىك قۇرۇلما بولۇپلا قالماي، بەلكى ئاشقازاننىڭ ساغلاملىقىنى قوغداش ۋە كېسەللىكلەرگە تاقابىل تۇرۇشتىكى ھاياتىي كۈچكە ئىگە سىستېما. بۇ سىستېمىنى چوڭقۇر چۈشىنىش ۋە تەتقىق قىلىش ئاشقازان كېسەللىكلىرىنى داۋالاش سەۋىيەسىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتە مۇھىم تۈرتكىلىك رول ئوينايدۇ. كلىنىكىدا، CT، MRI ۋە PET-CT قاتارلىق زامانىۋى تەسۋىر تېخنىكىلىرى ئارقىلىق لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ ھالىتىنى توغرا باھالاش، داۋالاش پىلانىنى تېخىمۇ ئىلمىي ۋە ئۈنۈملۈك تۈزۈشكە ياردەم بېرىدۇ.