Dr.Mosajan Ablet

پاقالچاق سۆڭەك (Tibia) ۋە يان پاقالچاق سۆڭەك (Fibula) ئادەم بەدىنىنىڭ ئاساسلىق ئېغىرلىقىنى كۆتۈرۈش، ھەرىكەتچانلىقنى تەمىنلەش ۋە پۇت قىسمىغا مۇقىملىق بېرىشتە ھالقىلىق رول ئوينايدىغان مۇھىم سۆڭەكلەردۇر. بۇ ئىككى سۆڭەك ئۆز-ئارا گىرەلىشىپ، تىز بوغۇمىدىن تاپانغا قەدەر ئۇزۇنلۇققا سوزۇلۇپ، پۇتنىڭ ئاستى قىسمىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇلار پۇتنىڭ ئېگىلىش، سوزۇلۇش، ئايلىنىش قاتارلىق ھەرىكەتلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش بىلەن بىرگە، مۇسكۇللارنىڭ چاپلىشىش نۇقتىسى بولۇپ، پۇتنىڭ كۈچىنى ۋە چىدامچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ. بۇ ماقالىدە بىز پاقالچاق ۋە يان پاقالچاق سۆڭەكلەرنىڭ قۇرۇلمىسى، فۇنكسىيەسى ۋە كىلىنىكىلىق ئەھمىيىتى ھەققىدە تەپسىلىي توختىلىمىز.

پۇت سۆڭەكلىرى ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە مۇھىم سۆڭەك قۇرۇلمىلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ ئادەمنىڭ مېڭىشى، يۈگرىشى ۋە سەكرىشى قاتارلىق ھەرىكەتلىرىنى تەمىنلەيدۇ. ئۇ يەنە بەدەننىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاپ، ھەر خىل بېسىملارغا قارشى تۇرىدۇ. پۇت سۆڭەكلىرىنىڭ قۇرۇلمىسى ناھايىتى ئىنچىكە بولۇپ، نۇرغۇن كىچىك سۆڭەكلەرنىڭ بىرىكىشىدىن شەكىللەنگەن.

يانپاش بوغۇمىنىڭ ئاناتومىيىسى ۋە فۇنكسىيىسى: ھەرىكەت ئەركىنلىكىمىزنىڭ ئاچقۇچى   يانپاش بوغۇمى (Hip Joint) ئىنسان بەدىنىدىكى ئەڭ چوڭ ۋە مۇھىم بوغۇملارنىڭ بىرى بولۇپ، پۇت-قوللارنىڭ ھەرىكىتى ۋە تىك...

لىپەك سۆڭىكى (Patella) تىز بوغۇمىنىڭ ئالدى تەرىپىگە جايلاشقان كىچىك، ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك سۆڭەك بولۇپ، ئۇ ئادەم بەدىنىدىكى ئۇششاق (تېرىقچە) سۆڭەكلەر (sesamoid bone) ھېسابلىنىدۇ. ئۇ تىز قاپقىقى سۈپىتىدە خىزمەت قىلىپ، تىز بوغۇمىنى تاشقى زەربىلەردىن قوغدايدۇ ھەمدە تىزنى تۈزلىگۈچى مۇسكۇللارنىڭ كۈچىنى ئاشۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ. لىپەك سۆڭىكىنىڭ ساغلاملىقى تىزنىڭ نورمال ھەرىكىتى ۋە ئىقتىدارى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. بۇ ماقالىدە بىز لىپەك سۆڭىكىنىڭ ئاناتومىيىسى، ئوخشىمىغان قىسىملىرى، فۇنكسىيەلىرى ۋە ئۇنىڭ تىز بوغۇمىدىكى رولىنى تەپسىلىي كۆرسىتىپ ئۆتىمىز. 

پاقالچەك سۆڭەك (Tibia) ئادەم بەدىنىدىكى مۇھىم ھەم چوڭ سۆڭەكلەرنىڭ بىرى بولۇپ، تىز بوغۇمىنىڭ ئاستى تەرىپىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇ پۇتنىڭ ئېغىرلىقىنى كۆتۈرۈش، ھەرىكەت قىلىش ۋە مۇقىملىقنى ساقلاشتا ئاچقۇچلۇق رول ئوينايدۇ. پاقالچەك سۆڭەكنىڭ يۇقىرىقى قىسمى مۇرەككەپ قۇرۇلمىغا ئىگە بولۇپ، ئۇ تۈرلۈك بوغۇم يۈزلىرى، دۆڭچىلەر ۋە رايونلاردىن تەركىب تاپىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلار يوتا سۆڭىكى بىلەن بىرلىشىپ، تىز بوغۇمىنىڭ توغرا ئىقتىدارىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

ئادەم بەدىنىدىكى داس سۆڭىكى بەدەندىكى ئەڭ مۇھىم قۇرۇلما ئەزالىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئومۇرتقا تۈۋرۈكى بىلەن تۆۋەنكى پۇتلارنى تۇتاشتۇرىدۇ. ئۇ بىزنىڭ تىك تۇرۇشىمىز، مېڭىشىمىز ۋە باشقا كۈندىلىك ھەرىكەتلىرىمىز ئۈچۈن زۆرۈر بولغان تىرەك ۋە مۇقىملىق بىلەن تەمىنلەيدۇ. شۇنداقلا، ھاياتلىق ئەزالىرىمىز، بولۇپمۇ سۈيدۈك خالتىسى، ئۈچەي ۋە ئاياللارنىڭ بالىياتقۇسى قاتارلىق مۇھىم ئەزالارنى قوغدايدۇ. داس سۆڭىكى ئۈچ ئاساسلىق سۆڭەكتىن تەشكىل تاپقان بولۇپ، ئۇلار يانپاش سۆڭىكى (ilium)، ئولتۇرغۇچ سۆڭەك (ischium) ۋە دوۋسۇن سۆڭىكى (pubis) قاتارلىقلار. بۇ سۆڭەكلەر ئۆز-ئارا گىرەلىشىپ، بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمىدا مۇستەھكەم ۋە مۇرەككەپ بىر بوشلۇقنى شەكىللەندۈرىدۇ.

داس سۆڭىكى بەدەننىڭ مۇھىم قىسمى بولۇپ، ئۇ ئادەمنىڭ تۇرىشى، مېڭىشى ۋە ئولتۇرۇشىدا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ يەنە بەدەندىكى نۇرغۇن مۇھىم ئەزالارنى قوغدايدۇ. داس سۆڭىكى ئومۇرتقا، پۇت سۆڭەكلىرى ۋە باشقا مۇھىم قۇرۇلمىلار بىلەن تۇتىشىدۇ. ئۇنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى ئەر-ئايال ئوخشىمايدۇ.

قول بىلەيزۈك — كۈندىلىك ھاياتىمىزدىكى ھەرىكەت ۋە فۇنكسىيەگە ئىنتايىن مۇھىم بولغان مۇرەككەپ بىئولوگىيەلىك قۇرۇلمىلارنىڭ بىرى. ئۇ نۇرغۇن سۆڭەك، بوغۇم، باغلام (تارىمۇش) ۋە مۇسكۇللارنىڭ ئۆز-ئارا ماسلىشىشى ئارقىلىق، بىزنىڭ قولىمىزنى ھەر خىل يۆنىلىشلەردە ئەركىن ھەرىكەتلەندۈرۈشىمىزگە يول ئاچىدۇ. بۇ مۇرەككەپ سىستېما قولىمىزنىڭ يۇقىرى دەرىجىدىكى جانلىقلىقىنى، شۇنداقلا ھەر خىل كۈچلەرگە تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

قول بوغۇمى، ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە ھەرىكەتچان بوغۇملارنىڭ بىرى بولۇپ، بىزنىڭ كۈندىلىك ھاياتىمىزدىكى نۇرغۇن ھەرىكەتلەرنى ئىجرا قىلىشىمىزغا ياردەم بېرىدۇ. ئۇ بىلەك سۆڭەكلىرى (رادىئوس ۋە ئۇلنا) بىلەن بىلەيزۈك سۆڭەكلىرىنى تۇتاشتۇرۇپ، قولنىڭ ئېگىلىش، يېيىلىش، ياندىن ھەرىكەت قىلىش قاتارلىق كۆپ خىل ھەرىكەتلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ. بۇ بوغۇم سۆڭەك، باغلام (تارىمۇش) ۋە مۇسكۇل پەيلىرىنىڭ ماس ھەرىكىتى ئارقىلىق قولنىڭ كۈچ، چاققانلىق ۋە جانلىقلىقىنى تەمىنلەيدۇ.

مۈرە بوغۇمى (Shoulder Joint) ئىنسان تېنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە ئەڭ جانلىق بوغۇملارنىڭ بىرى بولۇپ، قولىمىزنىڭ كەڭ دائىرىدە ھەرىكەتلىنىشىنى، يۇقىرىغا كۆتۈرۈشىنى، يانغا سوزۇلۇشىنى ۋە ئوخشىمىغان يۆنىلىشلەردە پىرقىرىشىنى تەمىنلەيدۇ. ئۇ يۈگۈرۈش، ئېغىرلىق كۆتۈرۈش، يۇقىرىغا يېتىش ۋە كۈندىلىك تۇرمۇشتىكى نۇرغۇن ھەرىكەتلەر ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. مۈرە بوغۇمى ئۈچ ئاساسلىق سۆڭەكنىڭ ئۆز-ئارا باغلىنىشىدىن شەكىللەنگەن بولۇپ، بۇلار يۇقىرى بىلەك سۆڭىكى (Humerus)، تاغاق سۆڭىكى (Scapula) ۋە ئوقۇرەك سۆڭىكى (Clavicle) قاتارلىقلاردۇر.