ھەر يىلى 15-ئۆكتەبىر «دۇنيا قول يۇيۇش كۈنى» بولۇپ، بۇ خەلقئارالىق قول يۇيۇش ھەمكارلىق تەشكىلاتى (Global Handwashing Partnership) نىڭ تەشەببۇسى بىلەن ئۆتكۈزۈلىدىغان دۇنياۋى تەشۋىقات پائالىيىتىدۇر. بۇ كۈن 2008-يىلى تۇنجى قېتىم خاتىرىلەنگەن بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ، بولۇپمۇ بالىلارنىڭ، قولنى سوپۇن بىلەن يۇيۇش ئارقىلىق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا بولغان تونۇشىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش ۋە بۇ ئادەتنى يېتىلدۈرۈشكە ئىلھاملاندۇرۇشتىن ئىبارەت. قول يۇيۇش يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ تارقىلىشىنى توسۇشتىكى ئەڭ ئاددىي، ئەڭ ئەرزان ۋە ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ.
دۇنيا قول يۇيۇش كۈنى
Global Handwashing Day
全球洗手日
قولىڭىزنى پاكىز يۇيدىڭىزمۇ؟؟
قوللىرىمىز كۆرۈنمەيدىغان مىكروبلارنىڭ ئاساسلىق يىغىلىش ۋە تارقىلىش سورۇنىدۇر. بىز كۈندىلىك تۇرمۇشتا ھەر خىل نەرسىلەرگە تېگىش ئارقىلىق، باكتېرىيە ۋە ۋىرۇسلارنى قولىمىزغا يۇقتۇرۇۋالىمىز. ئەگەر قولىمىزنى يۇيماي تۇرۇپ كۆز، بۇرۇن ياكى ئېغىزغا تەگسەك، بۇ مىكروبلار ئاسانلا بەدىنىمىزگە كىرىپ، كېسەللىك پەيدا قىلىدۇ. قولنى سەۋۇن بىلەن يۇيۇش ئىچ سۈرۈش، خولېرا، تەيفېڭ، زۇكام ۋە باشقا نەپەس يولى يۇقۇملىنىشلىرى قاتارلىق نۇرغۇن كېسەللىكلەرنىڭ خەۋپىنى زور دەرىجىدە ئازايتالايدۇ.
قولنى توغرا يۇيۇش ئىنتايىن مۇھىم. پەقەت سۇ بىلەنلا چايقاپ قويۇش يېتەرلىك ئەمەس. چوقۇم سوپۇن ئىشلىتىش كېرەك، چۈنكى سوپۇن مىكروبلارنى ئوراپ تۇرغان ياغ قەۋىتىنى پارچىلاپ، ئۇلارنى قول يۈزىدىن ئۈنۈملۈك ھالدا چىقىرىپ تاشلايدۇ. قول يۇيۇش جەريانى كەم دېگەندە 20 سېكۇنت داۋاملىشىشى كېرەك بولۇپ، قولنىڭ ئالقىنى، كەينى، بارماق ئارىلىقى، تىرناق ئاستى ۋە باش بارماق قاتارلىق ھېچقانداق يەرنى قالدۇرماي تولۇق ئىشقىلاش لازىم.
ھەممىمىز تۆۋەندىكىدەك ھالقىلىق پەيتلەردە قولىمىزنى يۇيۇشنى ئادەتكە ئايلاندۇرۇشىمىز كېرەك: تاماق تەييارلاشتىن بۇرۇن، جەريانىدا ۋە كېيىن؛ تاماق يېيىشتىن بۇرۇن؛ ھاجەتخانىدىن كېيىن؛ بالىلارنىڭ تەرەتلىكىنى ئالماشتۇرغاندىن كېيىن؛ بۇرنىڭىزنى سۈرتكەندىن، يۆتەلگەندىن ياكى چۈشكۈرگەندىن كېيىن؛ ھايۋانلارغا ياكى ئۇلارنىڭ تەرىتىگە تېگىپ بولغاندىن كېيىن؛ ئەخلەتكە تېگىپ بولغاندىن كېيىن.
بەلكىم بەزىلەر 5-مايدىكى «دۇنيا قول تازىلىقى كۈنى» بىلەن 15-ئۆكتەبىردىكى «دۇنيا قول يۇيۇش كۈنى» نى ئارىلاشتۇرۇپ قويۇشى مۇمكىن. بۇ ئىككىسىنىڭ مەركەزلەشكەن نۇقتىسى ئوخشىمايدۇ. 5-مايدىكى كۈن دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ يېتەكچىلىكىدە بولۇپ، ئاساسلىقى تىببىي خادىملارنى نىشانلاپ، داۋالاش ئورۇنلىرىدىكى يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن قول تازىلىقىنى (قول يۇيۇش ياكى ئىسپىرتلىق تازىلىغۇچ ئىشلىتىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) تەشەببۇس قىلىدۇ. 15-ئۆكتەبىردىكى بۇ كۈن بولسا، تېخىمۇ كەڭ دائىرىدە ئاممىنى، بولۇپمۇ بالىلارنى نىشانلاپ، سوپۇن بىلەن قول يۇيۇش ئادىتىنى ئومۇملاشتۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ.
ھەر يىلى دۇنيا قول يۇيۇش كۈنى ئۈچۈن بىر باش تېما ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ، شۇ يىللىق پائالىيەتلەرنىڭ يۆنىلىشىنى بەلگىلەيدۇ. مەسىلەن، «قولىمىز، كەلگۈسىمىز!»، «ھەممە ئادەم ئۈچۈن پاكىز قوللار» دېگەنگە ئوخشاش تېمىلار قول يۇيۇشنىڭ شەخسنىڭ ساغلاملىقى ۋە كەلگۈسى ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى پۈتكۈل جەمئىيەتنىڭ ساغلام تەرەققىياتى ئۈچۈنمۇ مۇھىملىقىنى تەكىتلەيدۇ.
مەكتەپلەر ۋە ئائىلىلەر قول يۇيۇش ئادىتىنى يېتىلدۈرۈشتىكى ئەڭ مۇھىم سورۇنلاردۇر. ئاتا-ئانىلار ۋە ئوقۇتقۇچىلار بالىلارغا ئۆزى ئۈلگە بولۇپ، ئۇلارغا قول يۇيۇشنىڭ مۇھىملىقىنى ۋە توغرا ئۇسۇلىنى ئۆگىتىشى كېرەك. بۇ ئاددىي ئادەت بالىلارنىڭ كېسەل بولۇش نىسبىتىنى تۆۋەنلىتىپ، ئۇلارنىڭ دەرسكە قالماسلىقىغا ۋە ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشىگە ياردەم بېرىدۇ.
قول يۇيۇش بىر ئاددىي ھەرىكەت، ئەمما ئۇنىڭ ئېلىپ كېلىدىغان پايدىسى چەكسىز. ئۇ بىزنىڭ ئۆزىمىزگە، ئائىلىمىزگە ۋە جەمئىيەتكە بولغان مەسئۇلىيىتىمىزنىڭ ئىپادىسى. كېلىڭلار، دۇنيا قول يۇيۇش كۈنىدىن باشلاپ، ھەر كۈنى قولىمىزنى توغرا يۇيۇشنى ئۇنتۇپ قالمايلى!
تېخىمۇ كۆپ تىببىي ساغلاملىق خاتىرە كۈنلىرى ۋە بايراملارنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسنى زىيارەت قىلىڭ:
دۇنيا ساغلام كېسەل خاتىرە كۈنلىرى بايراملار تىزىملىكى
https://dohturlar.com/dunya-saghlam-kesel-xatire-kunliri-tizimliki
 نىڭ تەشەببۇسى بىلەن ئۆتكۈزۈلىدىغان دۇنياۋى تەشۋىقات پائالىيىتىدۇر. بۇ كۈن 2008-يىلى تۇنجى قېتىم خاتىرىلەنگەن بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ، بولۇپمۇ بالىلارنىڭ، قولنى سوپۇن بىلەن يۇيۇش ئارقىلىق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا بولغان تونۇشىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش ۋە بۇ ئادەتنى يېتىلدۈرۈشكە ئىلھاملاندۇرۇشتىن ئىبارەت. قول يۇيۇش يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ تارقىلىشىنى توسۇشتىكى ئەڭ ئاددىي، ئەڭ ئەرزان ۋە ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ.){kind=link}