ئەرلەر داس پاسىلىنىڭ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

ئەرلەر داس پاسىلىنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى ۋە ئۇنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

داس پاسىلى، يەنى داس بوشلۇقىنىڭ ئاستىنقى قىسمىنى تەشكىل قىلىدىغان مۇسكۇل ۋە بىرىكتۈرگۈچى توقۇلمىلار توپلىمى، ئادەم بەدىنىدىكى ئىنتايىن مۇھىم قۇرۇلمىلارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارنى، مەسىلەن دوۋساق، تۈز ئۈچەي ۋە سۈيدۈك يولى قاتارلىقلارنى تىرەپ تۇرۇش، سۈيدۈك ۋە تەرەتنى كونترول قىلىش، جىنسىي فۇنكسىيەنى ساقلاش ۋە بەل ئومۇرتقىسىنىڭ مۇقىملىقىنى ئاشۇرۇش قاتارلىق كۆپ خىل فۇنكسىيەلەرنى ئۆتەيدۇ. بۇ مۇسكۇللار توپلىمىنىڭ ساغلاملىقى ئەرلەرنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇش سۈپىتىگە بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ.

بۇ ماقالىدە، ئەرلەر داس پاسىلىنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى ئىككى خىل كۆرۈنۈش ئارقىلىق، يەنى ئۈستىدىن كۆرۈنۈش ۋە تاجىسىمان كەسمە يۈز كۆرۈنۈشى ئارقىلىق تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلىدۇ. ھەر بىر قۇرۇلمىنىڭ ئورنى، فۇنكسىيەسى ۋە ئۆزئارا مۇناسىۋىتىنى چۈشىنىش ئارقىلىق، داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنىڭ ئىقتىدارىنى ۋە ئۇنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتىنى تېخىمۇ چوڭقۇر چۈشەنگىلى بولىدۇ. بۇ بىلىملەر داس پاسىلى بىلەن مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشتا مۇھىم يېتەكچى رول ئوينايدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئەرلەر داس پاسىلى ئۈستىدىن كۆرۈنۈشى
(Superior View of the Male Pelvic Diaphragm, 男性盆膈上面观)

بۇ كۆرۈنۈش داس بوشلۇقىغا يۇقىرىدىن تۆۋەنگە قاراپ، داس پاسىلىنى تەشكىل قىلىدىغان مۇسكۇللار ۋە ئۇلارغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلمىلارنىڭ ئورۇنلىشىشىنى ئومۇميۈزلۈك كۆرسىتىپ بېرىدۇ. داس پاسىلى بىر خىل لەيلىمە كارىۋاتقا ئوخشاش قۇرۇلما بولۇپ، داس سۆڭىكىنىڭ ئىچكى تېمىغا بېكىتىلگەن ۋە داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارغا كۈچلۈك تىرەكلىك بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ ئاساسلىقى مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل ۋە قۇيرۇق سۆڭەك مۇسكۇلىدىن تەركىب تاپقان بولۇپ، بۇ مۇسكۇللارنىڭ ماسلىشىپ ئىشلىشى ئارقىلىق داس بوشلۇقىنىڭ نورمال فۇنكسىيەسىنى ساقلايدۇ.

• توققۇز كۆز يانپاش بوغۇمى (Sacroiliac Joint, 骶髂关节): بۇ بوغۇم توققۇز كۆز سۆڭىكى بىلەن يانپاش سۆڭىكىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇ بەدەن ئېغىرلىقىنى ئومۇرتقىدىن پۇتقا يەتكۈزۈش ۋە داس سۆڭىكىنىڭ مۇقىملىقىنى ساقلاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• ئولتۇرغۇچى سۆڭەك چوڭ تۆشۈكى (Greater Sciatic Foramen, 坐骨大孔): بۇ داس سۆڭىكىدىكى چوڭ تۆشۈك بولۇپ، ئامۇتسىمان مۇسكۇلى، ئولتۇرغۇچى نېرۋا ۋە باشقا نېرۋا-قان تومۇرلارنىڭ داس بوشلۇقىدىن چىقىپ، دۈمبە ۋە پۇتقا بېرىشىدىكى مۇھىم يول ھېسابلىنىدۇ.
• توققۇز كۆز قۇيرۇق ئالدى تەرەپ تارىمۇش (Ventral Sacrococcygeal Ligament, 骶尾腹侧韧带): بۇ تارىمۇش توققۇز كۆز سۆڭىكى بىلەن قۇيرۇق سۆڭەكنىڭ ئالدى يۈزىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇ توققۇز كۆز-قۇيرۇق بوغۇمىنى مۇقىملاشتۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.
• داس پاسىل ئۈستۈنكى سېرىقئېتى (Superior Fascia of Pelvic Diaphragm, 盆膈上筋膜): بۇ داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنىڭ ئۈستىنى قاپلاپ تۇرىدىغان بىرىكتۈرگۈچى توقۇلما پەردىسى. ئۇ مۇسكۇللارنى قوغدايدۇ ۋە داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارغا قوشۇمچە تىرەكلىك بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• تۈز ئۈچەي (Rectum, 直肠): بۇ چوڭ ئۈچەينىڭ ئەڭ ئاخىرقى قىسمى بولۇپ، داس بوشلۇقىنىڭ ئارقا قىسمىغا جايلاشقان. ئۇنىڭ ئاساسلىق فۇنكسىيەسى تەرەتنى ۋاقىتلىق ساقلاش ۋە سىرتقا چىقىرىش ھېسابلىنىدۇ.
• ئەرلەر سۈيدۈك يولى (Male Urethra, 男尿道): بۇ سۈيدۈكنى دوۋساقدىن سىرتقا چىقىرىدىغان يول. ئەرلەردە ئۇ يەنە مەنىينىڭ چىقىش يولى بولۇپ، سۈيدۈك-نەسىللىنىش ئەزا پاسىلىدىن ئۆتىدۇ.
• سۈيدۈك نەسىللىنىش ئەزا پاسىلى (Urogenital Diaphragm, 尿生殖膈): بۇ داس پاسىلىنىڭ ئالدىنقى قىسمىغا جايلاشقان مۇسكۇل ۋە پەردىلەردىن تەركىب تاپقان قۇرۇلما. ئۇ سۈيدۈك يولىنى تىرەپ تۇرۇش ۋە سۈيدۈكنى ئىرادىلىك كونترول قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• دوۋسۇن سۆڭەك بىرلەشمىسى (Pubic Symphysis, 耻骨联合): بۇ ئىككى تەرەپتىكى دوۋسۇن سۆڭىكىنىڭ ئالدىدا كېكىردەك ئارقىلىق تۇتاشقان قىسمى. ئۇ داس سۆڭىكىنىڭ مۇقىملىقىنى ساقلاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• يېپىق تۆشۈك ئىچكى مۇسكۇلى (Obturator Internus Muscle, 闭孔内肌): بۇ داس سۆڭىكىنىڭ ئىچكى يۈزىدىن باشلىنىپ، يوتا سۆڭىكىگە تۇتىشىدىغان مۇسكۇل. ئۇ يانپاش بوغۇمىنى سىرتقا بۇراش ۋە مۇقىملاشتۇرۇش فۇنكسىيەسىگە ئىگە.
• يىپىق پەردە نەيچىسى (Obturator Canal, 闭膜管): بۇ يېپىق پەردىنىڭ ئۈستىدىكى كىچىك يول بولۇپ، يېپىق نېرۋا ۋە قان تومۇرلارنىڭ داس بوشلۇقىدىن چىقىپ، يوتىغا بېرىشىغا شارائىت ھازىرلايدۇ.
• مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل پەي يايى (Tendinous Arch of Levator Ani Muscle, 肛提肌腱弓): بۇ يېپىق تۆشۈك ئىچكى مۇسكۇلىنىڭ سېرىقئېتى قېلىنلىشىپ ھاسىل بولغان پەي قۇرۇلمىسى. مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇلنىڭ بىر قىسمى مۇشۇ جايدىن باشلىنىدۇ.
• مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل (Levator Ani Muscle, 肛提肌): بۇ داس پاسىلىنى تەشكىل قىلىدىغان ئاساسلىق مۇسكۇللار توپلىمى بولۇپ، بىر قانچە قىسىمدىن تەركىب تاپقان. ئۇ داس بوشلۇقى ئەزالىرىنى تىرەپ تۇرۇش ۋە تەرەتنى كونترول قىلىشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• دوۋسۇن قۇيرۇق مۇسكۇلى (Pubococcygeus Muscle, 耻尾肌): بۇ مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇلنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، دوۋسۇن سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، قۇيرۇق سۆڭىكىگە تۇتىشىدۇ. ئۇ تۈز ئۈچەي، سۈيدۈك يولى ۋە دوۋساقنى تىرەپ تۇرىدۇ.
• يانپاش-قۇيرۇق مۇسكۇلى (Iliococcygeus Muscle, 髂尾肌): بۇ مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇلنىڭ يەنە بىر قىسمى بولۇپ، يانپاش سۆڭىكىدىن باشلىنىپ، قۇيرۇق سۆڭىكىگە تۇتىشىدۇ. ئۇمۇ داس بوشلۇقى ئەزالىرىنى كۆتۈرۈپ تۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.
• ئولتۇرغۇچى سۆڭەك بىسى (Ischial Spine, 坐骨棘): بۇ ئولتۇرغۇچى سۆڭەكتىكى ئۆتكۈر ئۆسۈكچە بولۇپ، بىر قانچە مۇسكۇل ۋە تارىمۇشلارنىڭ بېكىتىلىش نۇقتىسى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ ئۆلچەملىرىنى بېكىتىشتىكى مۇھىم بەلگە.
• قۇيرۇق سۆڭەك مۇسكۇلى (Coccygeus Muscle, 尾骨肌): بۇ ئولتۇرغۇچى سۆڭەك بىسىدىن باشلىنىپ، قۇيرۇق سۆڭىكىگە تۇتىشىدىغان كىچىك مۇسكۇل. ئۇ مەقەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل بىلەن بىرلىكتە داس پاسىلىنىڭ ئارقا قىسمىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• ئامۇتسىمان مۇسكۇلى (Piriformis Muscle, 梨状肌): بۇ داس بوشلۇقىنىڭ ئارقا تېمىغا جايلاشقان مۇسكۇل. ئۇ يانپاش بوغۇمىنى سىرتقا بۇراش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ ھەمدە ئولتۇرغۇچى سۆڭەك چوڭ تۆشۈكىدىن ئۆتىدۇ.
• توققۇز كۆز سۆڭىكى (Sacrum, 骶骨): بۇ بەش دانە توققۇز كۆز ئومۇرتقىسىنىڭ بىرلىشىشىدىن ھاسىل بولغان ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك سۆڭەك. ئۇ ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنى داس سۆڭىكىگە تۇتاشتۇرۇپ، مۇقىملىقنى ساقلايدۇ.

ئەرلەر داس سۆڭىكى تاجىسىمان كەسمە يۈز كۆرۈنۈشى
(Coronal Section of the Male Pelvis, 男性骨盆冠状段模式图)

تاجىسىمان كەسمە يۈز كۆرۈنۈشى داس بوشلۇقىنى ئالدىدىن كەينىگە قارىتا كېسىپ، ئىچكى قۇرۇلمىلارنىڭ قەۋەتلىك مۇناسىۋىتىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ خىل كۆرۈنۈش ئارقىلىق، داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنىڭ قېلىنلىقى، ئۇلارنىڭ تۈز ئۈچەي ۋە مەقئەت بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى، شۇنداقلا نېرۋا ۋە قان تومۇرلارنىڭ بۇ رايوندىكى تارقىلىشىنى تېخىمۇ ئوبرازلىق كۆرگىلى بولىدۇ. بۇ كۆرۈنۈش ئولتۇرغۇچى سۆڭەك-تۈز ئۈچەي ئويمىنى قاتارلىق مۇھىم كلىنىكىلىق بوشلۇقلارنى چۈشىنىشتە ئىنتايىن مۇھىم.

• يانپاش مۇسكۇل (Iliacus Muscle, 髂肌): بۇ يانپاش سۆڭىكىنىڭ ئىچكى يۈزىگە جايلاشقان چوڭ مۇسكۇل. ئۇ يوتا مۇسكۇلى بىلەن بىرلىشىپ، يانپاش بوغۇمىنى ئالدىغا ئېگىش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
• داس سۆڭىكى (Hip Bone, 髋骨): يانپاش سۆڭىكى، ئولتۇرغۇچى سۆڭەك ۋە دوۋسۇن سۆڭىكىنىڭ بىرلىشىشىدىن ھاسىل بولغان چوڭ سۆڭەك. ئۇ داس بوشلۇقىنى شەكىللەندۈرۈپ، ئىچكى ئەزالارنى قوغدايدۇ.
• داس پاسىلنىڭ ئاستىنقى سېرىقئېتى (Inferior Fascia of Pelvic Diaphragm, 盆膈下筋膜): بۇ داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنىڭ ئاستىنقى يۈزىنى قاپلاپ تۇرىدىغان پەردە. ئۇ چات ئارىلىقىدىكى توقۇلمىلار بىلەن داس پاسىلىنى ئايرىپ تۇرىدۇ.
• ئەۋرەت نەيچىسى (Pudendal Canal / Alcock’s Canal, 阴部管): بۇ يېپىق تۆشۈك ئىچكى مۇسكۇلىنىڭ سېرىقئېتى ئىچىدىكى بىر يول. ئەۋرەت نېرۋىسى ۋە قان تومۇرلىرى مۇشۇ يول ئارقىلىق چات ئارىلىقىغا بارىدۇ.
• ئولتۇرغۇچى سۆڭەك تۈز ئۈچەي ئويمىنى (Ischiorectal Fossa, 坐骨直肠窝): بۇ مەقئەتنىڭ ئىككى تەرىپىگە جايلاشقان، ياغ توقۇلمىسى بىلەن تولغان ئويمانلىق. ئۇ تۈز ئۈچەينىڭ كېڭىيىشىگە بوشلۇق ھازىرلاپ بېرىدۇ ھەمدە يۇقۇملىنىش ئاسان يۈز بېرىدىغان ئورۇن ھېسابلىنىدۇ.
• مەقئەت ئىچكى پۈرمە مۇسكۇلى (Internal Anal Sphincter, 肛门内括约肌): بۇ تۈز ئۈچەينىڭ ئاخىرقى قىسمىدىكى سىلىق مۇسكۇل قەۋىتىنىڭ قېلىنلىشىشىدىن ھاسىل بولغان. ئۇ ئىختىيارسىز ھالدا قىسقىرىپ، تەرەتنىڭ چىقىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.
• مەقئەت سىرتقى پۈرمە مۇسكۇلى (External Anal Sphincter, 肛门外括约肌): بۇ مەقئەتنى ئوراپ تۇرىدىغان، ئىرادىلىك كونترول قىلغىلى بولىدىغان مۇسكۇل. ئۇ تەرەتنى ئىرادىلىك ھالدا تۇتۇپ تۇرۇشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• چات ئارىلىق نېرۋا (Perineal Nerve, 会阴神经): بۇ ئەۋرەت نېرۋىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، چات ئارىلىقىدىكى مۇسكۇللار ۋە تېرىنى سەزگۈ ۋە ھەرىكەت بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• ئەۋرەت ئىچكى ئارتېرىيە ۋە ۋىنا قان تومۇر (Internal Pudendal Artery and Vein, 阴部内动静脉): بۇ قان تومۇرلار چات ئارىلىقى، تاشقى جىنسىي ئەزالار ۋە مەقئەتنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• زەكەر دۈمبە نېرۋىسى (Dorsal Nerve of the Penis, 阴茎背神经): بۇ ئەۋرەت نېرۋىسىنىڭ ئاخىرقى شاخچىسى بولۇپ، زەكەرنىڭ تېرىسى ۋە بېشىغا سەزگۈ بېرىدۇ. ئۇ جىنسىي ھۇزۇرلىنىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• سۈيدۈك نەيچىسى (Ureter, 输尿管): بۇ بۆرەكتىكى سۈيدۈكنى دوۋساققا يەتكۈزىدىغان نەيچە. ئۇ داس بوشلۇقىنىڭ يان تېمىدىن ئۆتۈپ، دوۋساقنىڭ ئارقا تەرىپىگە تۇتىشىدۇ.
• يانپاش سىرتقى ئارتېرىيىسى ۋە ۋىناسى (External Iliac Artery and Vein, 髂外动静脉): بۇ چوڭ قان تومۇرلار پۇتنى ئاساسلىق قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇلار داس بوشلۇقىدىن ئۆتۈپ، يوتىغا بارىدۇ.
• قورساق پەردىسى (Peritoneum, 腹膜): بۇ قورساق بوشلۇقى ۋە داس بوشلۇقىنىڭ ئىچكى يۈزىنى ھەمدە كۆپ قىسىم ئەزالارنى قاپلاپ تۇرىدىغان سىلىق پەردە.

ئومۇمىي خۇلاسە ۋە ساغلاملىق تەۋسىيەلىرى

ئەرلەر داس پاسىلىنىڭ مۇرەككەپ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى ئۇنىڭ كۆپ خىل فۇنكسىيەلەرنى ئۆتىشىگە ئاساس سالغان. بۇ مۇسكۇللارنىڭ ساغلاملىقىنى ساقلاش ئەرلەرنىڭ ئومۇمىي سالامەتلىكى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. ياشنىڭ چوڭىيىشى، ئوپېراتسىيە (مەسىلەن، مەزى بېزى راكى ئوپېراتسىيەسى)، ئېغىر كۈچىنىش ۋە سوزۇلما خاراكتېرلىك يۆتەل قاتارلىق ئامىللار داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنىڭ بوشىشىشىنى ياكى زەخىملىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇ ئۆز نۆۋىتىدە سۈيدۈك تۇتالماسلىق، تەرەت تۇتالماسلىق، داس بوشلۇقى ئاغرىقى ۋە جىنسىي ئىقتىدارىنىڭ تۆۋەنلىشى قاتارلىق بىر قاتار مەسىلىلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

داس پاسىلىنىڭ ساغلاملىقىنى قوغداش ۋە ياخشىلاش ئۈچۈن تۆۋەندىكى نۇقتىلارغا دىققەت قىلىش تەۋسىيە قىلىنىدۇ:

• كېگېل مەشىقى (Kegel Exercise): داس پاسىلى مۇسكۇللىرىنى قىسقارتىپ-بوشىتىش ئارقىلىق بۇ مۇسكۇللارنىڭ كۈچى ۋە چىدامچانلىقىنى ئاشۇرغىلى بولىدۇ. بۇ مەشىق بولۇپمۇ مەزى بېزى ئوپېراتسىيەسىدىن كېيىنكى سۈيدۈك تۇتالماسلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشتا ئىنتايىن ئۈنۈملۈك.
• توغرا تەرەت قىلىش ئادىتى: تەرەت قىلغاندا ھەددىدىن زىيادە كۈچەشتىن ساقلىنىش كېرەك. يۇقىرى تالالىق يېمەكلىكلەرنى ئىستېمال قىلىش ۋە يېتەرلىك سۇ ئىچىش ئارقىلىق قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داس پاسىلىغا چۈشىدىغان بېسىمنى ئازايتىدۇ.
• ساغلام بەدەن ئېغىرلىقىنى ساقلاش: ئارتۇق بەدەن ئېغىرلىقى داس پاسىلىغا قوشۇمچە بېسىم ئېلىپ كېلىدۇ. شۇڭا، ساغلام ئوزۇقلىنىش ۋە مۇنتىزىم چېنىقىش ئارقىلىق بەدەن ئېغىرلىقىنى كونترول قىلىش مۇھىم.
• ئېغىر نەرسىلەرنى توغرا كۆتۈرۈش: ئېغىر نەرسە كۆتۈرگەندە، تىزنى ئېگىپ، داس پاسىلى ۋە قورساق مۇسكۇللىرىنى جىددىيلەشتۈرۈپ، بەل ۋە داس بوشلۇقىنىڭ زەخىملىنىشىدىن ساقلىنىش كېرەك.

خۇلاسىلىگەندە، ئەرلەر داس پاسىلى بەدەننىڭ تىرەك، كونترول ۋە مۇقىملىق فۇنكسىيەلىرىدە ھالقىلىق رول ئوينايدىغان مۇھىم قۇرۇلما. ئۇنىڭ ئاناتومىيەسى ۋە فۇنكسىيەسىنى چۈشىنىش، مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر كۆرۈلگەندە ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈش ۋە ئاكتىپلىق بىلەن ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش، ئەرلەرنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتە ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.