كىچىك ئۈچەينىڭ رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى ۋە ئۇنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى
كىچىك ئۈچەي ئىنسانلارنىڭ ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدىكى ئەڭ ئۇزۇن ئەزا بولۇپ، ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈشتە ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. ئۇنىڭ ساغلاملىقى پۈتكۈل بەدەننىڭ ئېنېرگىيە ۋە ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىنلىنىشىگە بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ. كىلىنىكىدا، كىچىك ئۈچەينىڭ كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇش ئۈچۈن ھەر خىل تېخنىكىلار قوللىنىلىدۇ، بۇنىڭ ئىچىدە رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈش كۆپ ئۇچرايدىغان ۋە ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ.
بۇ تەكشۈرۈش ئۇسۇلىدا، «باريۇم» دەپ ئاتىلىدىغان ئاق رەڭلىك سۇيۇقلۇق ئىشلىتىلىدىغان بولۇپ، ئۇ رېنتىگېن نۇرىنى سۈمۈرۈش ئارقىلىق ئۈچەينىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى ئېكراندا ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. دوختۇرلار بۇ رەسىملەر ئارقىلىق ئۈچەي دىۋارىنىڭ سىلىقلىقى، ھەرىكىتى ۋە ئۈچەي يولىنىڭ راۋانلىقى قاتارلىق ئەھۋاللارنى كۆزىتىپ، ياللۇغ، ئۆسمە، توسۇلۇش ياكى باشقا نورمالسىزلىقلارغا دىئاگنوز قويالايدۇ. شۇڭلاشقا، كىچىك ئۈچەي رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى بالدۇر بايقاش ۋە داۋالاشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.
رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى
رەسىمدىكى ئورۇنلارنىڭ تونۇشتۇرۇلۇشى
- كىچىك ئۈچەي رېنتىگېنلىق رەسىمى (X-ray image of the small intestine, 小肠X线像)
بۇ رەسىم فىلوروسكوپىيە (fluoroscopy) دەپ ئاتىلىدىغان ھەرىكەتچان رېنتىگېن تېخنىكىسى ۋە باريۇم سۇيۇقلۇقى ئارقىلىق كىچىك ئۈچەينىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيەسىنى تەكشۈرۈش جەريانىدا ئېلىنغان تەسۋىر. ئۇ كىچىك ئۈچەينىڭ ئىچكى يۈزىنى، شەكلىنى ۋە چوڭ-كىچىكلىكىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. دوختۇرلار بۇ تەسۋىرلەر ئارقىلىق كرون كېسەللىكى (Crohn’s disease)، ئۈچەي توسۇلۇش، ئۆسمە ۋە باشقا ھەزىم قىلىش يولىدىكى نورمالسىزلىقلارنى بايقاپ دىئاگنوز قويالايدۇ. بۇ تەكشۈرۈش ئادەتتە بىمار بىر قانچە ئىستاكان باريۇملۇق سۇيۇقلۇق ئىچكەندىن كېيىن، مەلۇم ۋاقىت ئارىلىقىدا بىر نەچچە قېتىم رېنتىگېن رەسىمىگە تارتىش ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلىدۇ. - يانپاش ئۈچەي (Ileum, 回肠)
يانپاش ئۈچەي كىچىك ئۈچەينىڭ ئەڭ ئاخىرقى ۋە ئەڭ ئۇزۇن قىسمى بولۇپ، ئاچچىق ئۈچەي بىلەن چوڭ ئۈچەينى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى ۋىتامىن B12، ئۆت سۇيۇقلۇقى تۇزلىرى ۋە ئاچچىق ئۈچەيدە سۈمۈرۈلمەي قالغان باشقا ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈش. - ئاچچىق ئۈچەي (Jejunum, 空肠)
ئاچچىق ئۈچەي كىچىك ئۈچەينىڭ ئوتتۇرا قىسمى بولۇپ، ئون ئىككى بارماق ئۈچەي بىلەن يانپاش ئۈچەي ئارىسىغا جايلاشقان. كاربون سۇ بىرىكمىلىرى، ياغلار ۋە ئاقسىل قاتارلىق كۆپ قىسىم ئوزۇقلۇق ماددىلار دەل مۇشۇ بۆلەكتە سۈمۈرۈلىدۇ.
كىچىك ئۈچەي رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى ھەققىدە ئومۇمىي چۈشەنچە
كىچىك ئۈچەي رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى، يەنى «باريۇملۇق كىچىك ئۈچەي تەكشۈرۈشى» دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدىكى مەسىلىلەرگە دىئاگنوز قويۇشتىكى زۆرۈر بولمىغان، ئەمما ئىنتايىن ئۈنۈملۈك بىر ۋاسىتە. بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق كىچىك ئۈچەينىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى تەپسىلىي كۆزىتىش مۇمكىن.
دوختۇرلار ئادەتتە تۆۋەندىكىدەك ئەھۋاللار كۆرۈلگەندە بۇ تەكشۈرۈشنى تەۋسىيە قىلىدۇ: ئۇزۇن مۇددەتلىك قورساق ئاغرىقى، سەۋەبى ئېنىق بولمىغان ئىچ سۈرۈش ياكى قەۋزىيەت، تەن ئېغىرلىقىنىڭ تۆۋەنلىشى، چوڭ تەرەتتە قان كۆرۈلۈش قاتارلىقلار. بۇ ئالامەتلەر كىچىك ئۈچەيدىكى ياللۇغ، توسۇلۇش ياكى باشقا كېسەللىكلەرنىڭ بەلگىسى بولۇشى مۇمكىن.
تەكشۈرۈشتىن بۇرۇن، بىمار ئادەتتە بىر كۈن بۇرۇن سۇيۇق يېمەكلىكلەرنى ئىستېمال قىلىپ، تەكشۈرۈشتىن 8-12 سائەت بۇرۇن ھېچقانداق يېمەكلىك ۋە سۇيۇقلۇق ئىچمەسلىكى تەلەپ قىلىنىدۇ. بۇ ئۈچەينىڭ ئىچىنى تازىلاپ، تەكشۈرۈش نەتىجىسىنىڭ توغرا چىقىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.
تەكشۈرۈش جەريانىدا، بىمار باريۇملۇق سۇيۇقلۇقنى ئىچىدۇ، ئاندىن رادىئولوگ دوختۇر رېنتىگېن ئېكرانى ئارقىلىق باريۇمنىڭ ئاشقازاندىن ئۆتۈپ كىچىك ئۈچەيگە كىرىش جەريانىنى كۆزىتىدۇ. بۇ جەرياندا ھەر 20-30 مىنۇتتا بىر قېتىم رەسىمگە تارتىلىدۇ. پۈتۈن تەكشۈرۈش جەريانى باريۇمنىڭ كىچىك ئۈچەينى تولۇق قاپلاش ۋاقتىغا ئاساسەن 2 سائەتتىن 6 سائەتكىچە داۋاملىشىشى مۇمكىن.
بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق تۆۋەندىكىدەك كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇشقا ياردەم بېرىدۇ:
- كرون كېسەللىكى (Crohn’s disease): ئۈچەي دىۋارىنىڭ ياللۇغلىنىشى ۋە قېلىنلىشىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.
- ئۈچەي توسۇلۇشى: باريۇمنىڭ ئۈچەيدە توختاپ قېلىشى ياكى ئاستا ئىلگىرىلىشى ئارقىلىق توسۇلۇش ئورنىنى ئېنىقلايدۇ.
- ئۆسمە (Tumors): ئۈچەي بوشلۇقىدىكى نورمالسىز ئۆسۈشلەرنى ياكى تارىيىشلارنى ئاشكارىلايدۇ.
- ئۈچەي يىرىڭلىق خالتىلىرى (Diverticula): ئۈچەي دىۋارىدا پەيدا بولغان كىچىك خالتىلارنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.
- ئوزۇقلۇقنىڭ ناچار سۈمۈرۈلۈش كېسەللىكلىرى (Malabsorption syndromes): ئۈچەينىڭ شىلىمشىق پەردىسىدىكى نورمالسىزلىقلارنى كۆرسىتىدۇ.
قىسقىسى، كىچىك ئۈچەي رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى بىخەتەر، ئازابسىز ھەم ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇشتىكى ئىشەنچلىك ئۇسۇللارنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ.
