پۇت – قول مۇزلاش مېدىتسىنادا «پۇت – قولنىڭ ئاخىرقى ئۇچلىرىدىكى قان ئايلىنىش ياخشى بولماسلىق» دەپ ئاتىلىدۇ، بۇ قول ۋە پۇتنىڭ تېمپېراتۇرىسىنىڭ نورمال دائىرىدىن تۆۋەن بولۇشىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ خىل ئەھۋالنى كۆپ خىل سەۋەبلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇشى مۇمكىن، فىزىئولوگىيە، پاتولوگىيە ۋە باشقا تاشقى ئامىللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇنىڭ سەۋەبىنى چۈشىنىش ھەمدە مۇۋاپىق داۋالاش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش بىمارنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى ياخشىلاشتا ئىنتايىن مۇھىم.
سەۋەبى:
1. فىزىيولوگىيەلىك سەۋەبى:سوغۇق مۇھىتتا ئادەم قان تومۇرلارنى تارايتىش ئارقىلىق ئىسسىقلىقنىڭ تارقىلىپ كېتىشىنى ئازايتىپ، يادرولۇق بەدەن تېمپېراتۇرىسىنى ساقلايدۇ. بۇ پۇت – قوللارنىڭ ئاخىرقى ئۇچىدىكى قان ئېقىمىنى ئازايتىپ، پۇت – قوللارنى مۇزلىتىۋېتىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، بەزى كىشىلەرنىڭ تۇغما بەدەن سۈپىتى ئاسانلا پۇت – قولى مۇزلاپ كېتىدۇ.
2. پاتولوگىيىلىك سەۋەب:
– – – Raynaud’s phenomenon ( رېينولد ھادىسىسى ):بارماق، پۇت بارماقلىرى، قۇلاق ۋە بۇرۇندىكى ئۇششاق قان تومۇرلار تارتىشىپ قېلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان بىر خىل كېسەللىك. سوغۇق ياكى سېزىمچانلىق كۆرۈلگەندە، بۇ كىچىك قان تومۇرلار زىيادە قىسقىراپ، قان ئېقىمى ئازلاپ، پۇت – قوللار مۇزلاش، ئاقىرىش ۋە كۆكىرىش قاتارلىق ئەھۋاللارنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
ئارتېرىيە قېتىش:ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، ئارتېرىيە قېتىپ ۋە تارىيىپ، قان ئېقىمىنىڭ ئازىيىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
تۆۋەن قان بېسىمى:بەزى كىشىلەردە تۆۋەن قان بېسىمى سەۋەبىدىن پۇت – قوللارنىڭ ئاخىرقى ئۇچلىرىدىكى قان ئېقىمى يېتىشمەسلىكى مۇمكىن.
دىيابېت كېسىلى:ئۇزاق مۇددەت يۇقىرى قان شېكىرى نېرۋىنى زەخىملەندۈرۈپ، پۇت – قوللارنىڭ سېزىمى ۋە قان ئېقىمىغا تەسىر يەتكۈزۈشى مۇمكىن.
قالقانسىمان بەز ئىقتىدارى تۆۋەنلەش:قالقانسىمان بەز ھورمۇنىنىڭ سەۋىيىسى تۆۋەن بولسا مېتابولىزمنى ئاستىلىتىپ، قان ئايلىنىشقا تەسىر يەتكۈزۈشى مۇمكىن.
3. باشقا سەۋەبلەر:ئۇزۇن ۋاقىت ئۆرە تۇرۇش، تاماكا چېكىش، ھاراق ئىچىش، بەزى دورىلار ۋە ئوزۇقلۇق يېتىشمەسلىك قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى پۇت – قولنىڭ مۇزلاپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
تەكشۈرۈش ۋە دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى:
1. بەدەن تەكشۈرۈش:دوختۇر بىمارنىڭ پۇت – قوللىرىنى تەكشۈرۈپ، تېرىسىنىڭ رەڭگىنىڭ ئۆزگىرىشىنى ھەمدە باشقا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ بار – يوقلۇقىنى كۆزىتىدۇ.
2. قان تەكشۈرۈش:قالقانسىمان بەزنىڭ ئىقتىدارى، قان شېكىرى ۋە پۇت – قولنىڭ مۇزلاپ كېتىشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك باشقا كۆرسەتكۈچلەرنى تەكشۈرگىلى بولىدۇ.
3. Doppler ئۇلترا ئاۋاز دولقۇنىدا تەكشۈرۈش:قان ئېقىش ئەھۋالىنى باھالاشقا ئىشلىتىلىدۇ ،بولۇپمۇ Raynaud’s phenomenon ياكى باشقا قان تومۇر مەسىلىلىرىگە ئىشلىتىلىدۇ.
4. نېرۋا ئۆتكۈزۈش سۈرىتىنى ئۆلچەش:ئەگەر نېرۋىدا مەسىلە بار دەپ گۇمان قىلىنسا، بۇ خىل ئۆلچەش نېرۋىدا زەخىملىنىش مەۋجۇت ياكى مەۋجۇت ئەمەسلىكىنى بېكىتىشكە ياردەم بېرىدۇ.
5. باشقا ئالاقىدار تەكشۈرۈشلەر:مەسىلەن:X نۇرى ،MRI قاتارلىقلار كونكرېت ئەھۋالغا ئاساسەن تاللىنىدۇ.
داۋالاش ئۇسۇلى:
1. تۇرمۇش ئۇسۇلىنى ئۆزگەرتىش:ئۇزۇن ۋاقىت سوغۇق مۇھىتتا تۇرۇشتىن ساقلىنىش، ئىسسىق ساقلاش كىيىمى كىيىش؛ تاماكا تاشلاش، ئىسپىرتنىڭ قوبۇل قىلىنىشىنى چەكلەش؛ قەرەللىك چېنىقىپ قان ئايلىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈش كېرەك.
2. دورا بىلەن داۋالاش:دوختۇر Raynaud’s phenomenon ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرگە قارىتا، كالتسىي يولى ئانتاگونىزم دورىسى، α قوبۇل قىلغۇچى تەنچە ئانتاگونىزم دورىسى قاتارلىق دورىلارنى يېزىپ بېرىشى مۇمكىن.
3. فىزىكىلىق داۋالاش:ئىسسىق ئۆتكۈزۈش، ئۇۋۇلاش قاتارلىقلار قان ئايلىنىشنى ياخشىلاشقا ياردەم بېرىدۇ.
4. ئوپېراتسىيە قىلىپ داۋالاش:بەزى ئەھۋاللاردا، مەسىلەن، ئېغىر دەرىجىدىكى ئارتېرىيە قېتىش ياكى توسۇلۇش خاراكتېرلىك كېسەللىكلەرگە ئوپېراتسىيە قىلىپ داۋالاشقا توغرا كېلىشى مۇمكىن.
ئومۇملاشتۇرغاندا، پۇت – قولنىڭ مۇزلاپ كېتىشىنى كۆپ خىل سەۋەبلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇشى مۇمكىن، كونكرېت ئەھۋالغا ئاساسەن دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش كېرەك. ئەگەر سىز ياكى سىز تونۇيدىغان كىشىلەردە بۇ خىل كېسەللىك ئالامىتى بولسا، ۋاقتىدا دوختۇردىن مەسلىھەت سوراش ھەمدە مۇناسىۋەتلىك تەكشۈرۈشلەرنى ئېلىپ بېرىشنى تەۋسىيە قىلىمىز.
