ئۈچ ئاچا نېرۋا ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

يۈزنىڭ سەزگۈ ۋە ھەرىكەت ئۇستىسى: ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ ئاناتومىيەلىك سىرى

ئۈچ ئاچا نېرۋا (Trigeminal Nerve) 12 جۈپ مېڭە نېرۋىسى ئىچىدىكى بەشىنچى جۈپ (CN V) بولۇپ، ئۇ ئەڭ چوڭ ۋە فۇنكسىيەسى ئەڭ مۇرەككەپ مېڭە نېرۋىسى ھېسابلىنىدۇ. ئۇنىڭ نامى لاتىنچىدىكى «ئۈچكىزەك» دېگەن سۆزدىن كەلگەن بولۇپ، بۇ ئۇنىڭ ئۈچ چوڭ شاخقا بۆلۈنىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ: كۆز نېرۋىسى (V1)، يۇقىرى ئىڭەك نېرۋىسى (V2) ۋە تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسى (V3). بۇ ئارىلاش نېرۋا ئىككى چوڭ فۇنكسىيەنى ئۆتەيدۇ: بىرىنچىدىن، ئۇ پۈتۈن يۈز قىسمى، باش تېرىسىنىڭ ئالدى قىسمى، كۆز، بۇرۇن بوشلۇقى، ئېغىز بوشلۇقى ۋە چىشلارنىڭ ئاغرىق، تېگىشىش ۋە تېمپېراتۇرا قاتارلىق ئومۇمىي سېزىملىرىنى مېڭىگە يەتكۈزىدۇ؛ ئىككىنچىدىن، ئۇ چايناش ھەرىكىتىگە مەسئۇل بولغان چاينىغۇچى مۇسكۇللارنى كونترول قىلىدۇ.

ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ مۇرەككەپ يولى ۋە كەڭ تارقىلىش دائىرىسى ئۇنى نېرۋا كېسەللىكلىرى دىئاگنوزىدا ئىنتايىن مۇھىم ئورۇنغا قويىدۇ. ئۇنىڭ ھەر قانداق بىر شاخچىسىنىڭ زەخىملىنىشى ئالاھىدە كلىنىكىلىق ئالامەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇلارنىڭ ئىچىدە ئەڭ تونۇلغىنى «ئۈچ ئاچا نېرۋا ئاغرىقى» (Trigeminal Neuralgia) بولۇپ، بىمارغا ئىنتايىن ئازابلىق، چاقماق چاققاندەك ئاغرىق ئېلىپ كېلىدۇ. بۇ ماقالىدە، ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ ئۈچ چوڭ شاخچىسى ۋە ئۇلارنىڭ تارماقلىرى سىرتقى ۋە ئىچكى تەرەپ كۆرۈنۈشلىرى ئارقىلىق تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلۇپ، ئۇنىڭ ئاناتومىيەلىك قۇرۇلمىسى ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى چوڭقۇر مۇھاكىمە قىلىنىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئۈچ ئاچا نېرۋا: سىرتقى تەرەپ كۆرۈنۈشى
(Trigeminal Nerve: Lateral View, 三叉神经外侧面)

ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ سىرتقى تەرەپتىن كۆرۈنۈشى ئۇنىڭ ئۈچ چوڭ شاخچىسىنىڭ باش سۆڭەكتىن چىققاندىن كېيىن، يۈز، باش تېرىسى ۋە ئېغىز بوشلۇقىغا قانداق تارقىلىدىغانلىقىنى ئومۇمىي جەھەتتىن كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ كۆرۈنۈشتە، كۆز نېرۋىسىنىڭ كۆز چانىقىنىڭ ئۈستىدىكى رايونلارنى، يۇقىرى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ يۈزنىڭ ئوتتۇرا قىسمىنى ۋە ئۈستۈنكى چىشلارنى، تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ بولسا يۈزنىڭ تۆۋەنكى قىسمى، تۆۋەنكى چىشلار ۋە چاينىغۇچى مۇسكۇللارنى قانداق كونترول قىلىدىغانلىقى ئېنىق نامايان بولىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۇنىڭ يۈز نېرۋىسى (CN VII) ۋە باشقا نېرۋا تۈگۈنلىرى بىلەن بولغان مۇرەككەپ مۇناسىۋىتىمۇ بۇ كۆرۈنۈشنىڭ مۇھىم نۇقتىسى ھېسابلىنىدۇ.

• كۆز نېرۋىسى (Ophthalmic Nerve, V1, 眼神经)
  ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ بىرىنچى شاخچىسى بولۇپ، ساپ سەزگۈلۈك. ئۇ كۆز، پىشانە، باش تېرىسىنىڭ ئالدى قىسمى ۋە بۇرۇننىڭ ئۈستۈنكى قىسمىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• ئۈستۈنكى ئىڭەك نېرۋا (Maxillary Nerve, V2, 上颌神经)
  ئىككىنچى شاخچىسى بولۇپ، بۇمۇ ساپ سەزگۈلۈك. ئۇ يۈزنىڭ ئوتتۇرا قىسمى، ئۈستۈنكى چىشلار، تاڭلاي ۋە بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• ئۈچ ئاچا نېرۋا (Trigeminal Nerve, V, 三叉神经)
  بەشىنچى جۈپ مېڭە نېرۋىسى بولۇپ، يۈزنىڭ سەزگۈسى ۋە چايناش ھەرىكىتىنى كونترول قىلىدىغان ئاساسلىق نېرۋا.
• ئۈچ ئاچا نېرۋا تۈگۈنى (Trigeminal Ganglion, 三叉神经节)
  ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ سەزگۈ ھۈجەيرىلىرىنىڭ تېنى جايلاشقان چوڭ بىر نېرۋا تۈگۈنى. ئۈچ شاخچە مۇشۇ يەردىن ئايرىلىدۇ.
• تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسى (Mandibular Nerve, V3, 下颌神经)
  ئۈچىنچى شاخچىسى بولۇپ، ئارىلاش نېرۋا. ئۇ يۈزنىڭ تۆۋەنكى قىسمى، تۆۋەنكى چىشلارنىڭ سېزىمىنى ۋە چاينىغۇچى مۇسكۇللارنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىدۇ.
• يۈز نېرۋىسى (Facial Nerve, VII, 面神经)
  يەتتىنچى جۈپ مېڭە نېرۋىسى بولۇپ، يۈز ئىپادە مۇسكۇللىرىنى كونترول قىلىدۇ. ئۇ ئۈچ ئاچا نېرۋا بىلەن زىچ مۇناسىۋەتتە بولىدۇ.
• ناغرا تانىپى (Chorda Tympani, 鼓索)
  يۈز نېرۋىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، تىل نېرۋىسىغا قوشۇلۇپ، تىلنىڭ ئالدىنقى قىسمىنىڭ تەم سېزىمىنى يەتكۈزىدۇ.
• قۇلاق چىكە نېرۋىسى (Auriculotemporal Nerve, 耳颞神经)
  تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، چىكە قىسمى ۋە قۇلاق ئەتراپىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• مېڭە پەردە ئوتتۇرا ئارتېرىيىسى (Middle Meningeal Artery, 脑膜中动脉)
  مېڭە قاتتىق پەردىسىنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق ئارتېرىيە. ئۇ قۇلاق-چىكە نېرۋىسى ھاسىل قىلغان ھالقىدىن ئۆتىدۇ.
• يۇقارىقى ئىڭەك ئارتېرىيىسى (Maxillary Artery, 上颌动脉)
  بويۇن سىرتقى ئارتېرىيەسىنىڭ ئاخىرقى شاخچىسى بولۇپ، يۈزنىڭ چوڭقۇر قۇرۇلمىلىرىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• تۆۋەنكى چىش ئوقۇر نېرۋىسى (Inferior Alveolar Nerve, 下牙槽神经)
  تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، بارلىق تۆۋەنكى چىشلارنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• تۆۋەنكى چىش ئوقۇر ئارتېرىيىسى (Inferior Alveolar Artery, 下牙槽动脉)
  تۆۋەنكى چىشلارنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ، يۇقىرىدىكى نېرۋا بىلەن بىللە ماڭىدۇ.
• تۆۋەنكى ئىڭەك – تىل سۆڭەك مۇسكۇل نېرۋىسى (Mylohyoid Nerve, 下颌舌骨肌神经)
  تۆۋەنكى چىش ئوقۇرى نېرۋىسىدىن چىقىپ، تۆۋەنكى ئىڭەك-تىل سۆڭەك مۇسكۇلى ۋە قورساقچە مۇسكۇلنىڭ ئالدى قورسىقىنى كونترول قىلىدۇ.
• تىل ئاستى نېرۋىسى (Hypoglossal Nerve, XII, 舌下神经)
  ئون ئىككىنچى جۈپ مېڭە نېرۋىسى بولۇپ، تىل مۇسكۇللىرىنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىدۇ.
• تىل نېرۋىسى (Lingual Nerve, 舌神经)
  تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ بىر شاخچىسى بولۇپ، تىلنىڭ ئالدىنقى قىسمىنىڭ ئومۇمىي سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• تۆۋەنكى ئىڭەك ئاستى نېرۋا تۈگۈنى (Submandibular Ganglion, 下颌下神经节)
  پاراسیمپاتىك نېرۋا تۈگۈنى بولۇپ، ناغرا تانىپىدىن كەلگەن تالالارنى قوبۇل قىلىپ، شۆلگەي بەزلىرىنى كونترول قىلىدۇ.
• تۆۋەنكى ئىڭەك ئاستى بېزى نەيچىسى (Submandibular Duct, 下颌下腺管)
  تۆۋەنكى ئىڭەك ئاستى شۆلگەي بېزىنىڭ شۆلگىيىنى ئېغىز بوشلۇقىغا چىقىرىدىغان يول.
• قوۋۇز نېرۋا (Buccal Nerve, 颊神经)
  تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ سەزگۈ شاخچىسى بولۇپ، قوۋۇزنىڭ تېرىسى ۋە شىللىق پەردىسىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• ئىڭەك نېرۋا (Mental Nerve, 颏神经)
  تۆۋەنكى چىش ئوقۇرى نېرۋىسىنىڭ ئاخىرقى شاخچىسى بولۇپ، ئىڭەك ۋە تۆۋەنكى كالپۇكنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• يۇقارىقى چىش ئوقۇرى ئارقا شېخى (Posterior Superior Alveolar Nerve, 上牙槽后支)
  يۇقىرى ئىڭەك نېرۋىسىدىن (V2) چىقىپ، ئۈستۈنكى ئارقا ئېزىق چىشلارنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• قانات تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنى (Pterygopalatine Ganglion, 翼腭神经节)
  يۈز نېرۋىسىغا (VII) مۇناسىۋەتلىك پاراسیمپاتىك نېرۋا تۈگۈنى بولۇپ، ياش بېزى ۋە بۇرۇن بەزلىرىنى كونترول قىلىدۇ.
• چىش ئوقۇر ئوتتۇرا شېخى (Middle Superior Alveolar Nerve, 上牙槽中支)
  ئۈستۈنكى ئالدى ئېزىق چىشلارنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• يۇقارىقى چىش ئوقۇر ئالدىنقى شېخى (Anterior Superior Alveolar Nerve, 上牙槽前支)
  ئۈستۈنكى كېسىچ ۋە قوزۇق چىشلارنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• چاناق ئاستى نېرۋا (Infraorbital Nerve, 眶下神经)
  يۇقىرى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ (V2) ئاخىرقى قىسمى بولۇپ، يۈزنىڭ ئوتتۇرا قىسمىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• كىرپىكسىمان نېرۋا تۈگۈنى (Ciliary Ganglion, 睫状神经节)
  كۆز چانىقى ئىچىدىكى پاراسیمپاتىك نېرۋا تۈگۈنى.
• بۇرۇن كىرپىكسىمان نېرۋا (Nasociliary Nerve, 鼻睫神经)
  كۆز نېرۋىسىنىڭ (V1) بىر شاخچىسى بولۇپ، كۆز ۋە بۇرۇننىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• ياش بېزى نېرۋىسى (Lacrimal Nerve, 泪腺神经)
  ياش بېزىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• پىشانە نېرۋا (Frontal Nerve, 额神经)
  پىشانە ۋە باش تېرىسىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• غالتەك ئۈستۈنكى نېرۋا (Supratrochlear Nerve, 滑车上神经)
  پىشانىنىڭ ئىچكى قىسمىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• چاناق ئۈستۈنكى نېرۋا (Supraorbital Nerve, 眶上神经)
  پىشانە ۋە باش تېرىسىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.

ئۈچ ئاچا نېرۋا: ئىچكى تەرەپ كۆرۈنۈشى
(Trigeminal Nerve: Medial View, 三叉神经内侧面)

ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ ئىچكى تەرەپتىن كۆرۈنۈشى، بولۇپمۇ يۇقىرى ۋە تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىلىرىنىڭ بۇرۇن بوشلۇقى، تاڭلاي ۋە يۈزنىڭ چوڭقۇر قۇرۇلمىلىرىغا قانداق تارقىلىدىغانلىقىنى تەپسىلىي كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ كۆرۈنۈش قانات-تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنىنىڭ مەركىزىي ئورنىنى ۋە ئۇنىڭ ياش، شۆلگەي ئاجرىتىش قاتارلىق ئاپتونومىك فۇنكسىيەلەرنى قانداق كونترول قىلىدىغانلىقىنى چۈشىنىشتە ئىنتايىن مۇھىم. شۇنداقلا، ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ يۈز نېرۋىسى (بولۇپمۇ تاشلىق نېرۋىلار ۋە ناغرا تانىپى ئارقىلىق) بىلەن بولغان مۇرەككەپ ئۆزئارا مۇناسىۋىتى بۇ كۆرۈنۈشتە ئېنىق نامايان بولىدۇ.

• يۇقارىقى ئېڭەك نېرۋىسى (Maxillary Nerve, V2, 上颌神经)
  ئىچكى كۆرۈنۈشتە ئۇنىڭ قانات-تاڭلاي ئويمىنىدىن ئۆتۈپ، بۇرۇن ۋە تاڭلايغا تارقىلىشى كۆرۈنىدۇ.
• پۇراش شارچىسى (Olfactory Bulb, 嗅球)
  پۇراش نېرۋىسىنىڭ (I) تالالىرى يىغىلىدىغان قۇرۇلما.
• پۇراش نېرۋىسى (Olfactory Nerve, I, 嗅神经)
  پۇراش سېزىمىنى مېڭىگە يەتكۈزىدۇ.
• غەلۋىر ئالدىنقى نېرۋا (Anterior Ethmoidal Nerve, 筛前神经)
  كۆز نېرۋىسىنىڭ (V1) شاخچىسى بولۇپ، بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ ئالدى قىسمىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• بۇرۇن ئارقا يۇقارىقى سىرتقى تەرەپ شېخى (Posterior Superior Lateral Nasal Branches, 鼻后上外侧支)
  قانات-تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنىدىن چىقىپ، بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ يان تېمىنى تەمىنلەيدۇ.
• قانات – تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنى (Pterygopalatine Ganglion, 翼腭神经节)
  يۈز نېرۋىسىغا (VII) مۇناسىۋەتلىك پاراسیمپاتىك نېرۋا تۈگۈنى.
• بۇرۇن ئارقا تۆۋەنكى شېخى (Posterior Inferior Nasal Branches, 鼻后下支)
  تاڭلاي چوڭ نېرۋىسىدىن چىقىپ، بۇرۇn بوشلۇقىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىنى تەمىنلەيدۇ.
• بۇرۇن – تاڭلاي نېرۋىسى (Nasopalatine Nerve, 鼻腭神经)
  يۇقىرى ئىڭەك نېرۋىسىنىڭ (V2) شاخچىسى بولۇپ، بۇرۇن بۆلگۈسى ۋە قاتتىق تاڭلاينىڭ ئالدى قىسمىنى تەمىنلەيدۇ.
• تاڭلاي چوڭ نېرۋىسى (Greater Palatine Nerve, 腭大神经)
  قانات-تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنىدىن چىقىپ، قاتتىق تاڭلاينىڭ كۆپ قىسمىنى تەمىنلەيدۇ.
• تىل نېرۋىسى (Lingual Nerve, 舌神经)
  تىلنىڭ ئالدىنقى قىسمىنىڭ ئومۇمىي سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• تۆۋەنكى ئىڭەك تىل سۆڭەك مۇسكۇل نېرۋىسى (Mylohyoid Nerve, 下颌舌骨肌神经)
  تۆۋەنكى چىش ئوقۇرى نېرۋىسىدىن چىقىدىغان ھەرىكەتلىك شاخچە.
• تاڭلاي كىچىك نېرۋا (Lesser Palatine Nerves, 腭小神经)
  يۇمشاق تاڭلاي ۋە بوغماقنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• تاڭلاي يەلكىنى كەرگۈچى مۇسكۇلى (Tensor Veli Palatini Muscle, 腭帆张肌)
  يۇمشاق تاڭلاينى جىددىيلەشتۈرىدىغان مۇسكۇل، تۆۋەنكى ئىڭەك نېرۋىسى (V3) تەرىپىدىن كونترول قىلىنىدۇ.
• قانات ئىچى مۇسكۇل نېرۋىسى (Nerve to Medial Pterygoid, 翼内肌神经)
  قانات ئىچى مۇسكۇلىنى كونترول قىلىدىغان ھەرىكەتلىك شاخچە.
• تۆۋەنكى چىش ئوقۇرى نېرۋىسى (Inferior Alveolar Nerve, 下牙槽神经)
  بارلىق تۆۋەنكى چىشلارنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• قۇلاق نېرۋا تۈگۈنى (Otic Ganglion, 耳神经节)
  تىل-يۇتقۇنچاق نېرۋىسىغا (IX) مۇناسىۋەتلىك پاراسیمپاتىك نېرۋا تۈگۈنى بولۇپ، قۇلاق ئەتراپى شۆلگەي بېزىنى كونترول قىلىدۇ.
• مېڭە پەردە ئوتتۇرا ئارتېرىيىسى (Middle Meningeal Artery, 脑膜中动脉)
  مېڭە قاتتىق پەردىسىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• قۇلاق – چىكە نېرۋىسى (Auriculotemporal Nerve, 耳颞神经)
  چىكە ۋە قۇلاق ئەتراپىنىڭ سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.
• ناغرا تانىپى (Chorda Tympani, 鼓索)
  يۈز نېرۋىسىنىڭ (VII) شاخچىسى بولۇپ، تەم سېزىمى ۋە شۆلگەي ئاجرىتىشقا قاتنىشىدۇ.
• تاشلىق قىسىم كىچىك نېرۋا (Lesser Petrosal Nerve, 岩小神经)
  تىل-يۇتقۇنچاق نېرۋىسىدىن (IX) كەلگەن پاراسیمپاتىك تالالارنى قۇلاق نېرۋا تۈگۈنىگە يەتكۈزىدۇ.
• يۈز نېرۋا (Facial Nerve, VII, 面神经)
  ئىچكى قۇلاق يولىدا ئۈچ ئاچا نېرۋا بىلەن يېقىن مۇناسىۋەتتە بولىدۇ.
• تاشلىق چوڭ نېرۋا (Greater Petrosal Nerve, 岩大神经)
  يۈز نېرۋىسىدىن (VII) كەلگەن پاراسیمپاتىك تالالارنى قانات-تاڭلاي نېرۋا تۈگۈنىگە يەتكۈزىدۇ.
• ئۈچ ئاچا نېرۋا تۈگۈنى (Trigeminal Ganglion, 三叉神经节)
  ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ ئاساسلىق سەزگۈلۈك مەركىزى.

خۇلاسە ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ ئاناتومىيەسىنى چوڭقۇر ئىگىلەش، بولۇپمۇ ئۇنىڭ ئۈچ شاخچىسىنىڭ تارقىلىش دائىرىسىنى ئېنىق بىلىش، كلىنىكىدا ئىنتايىن مۇھىم. ئۇنىڭ ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان ۋە ئەڭ تونۇلغان كېسەللىكى ئۈچ ئاچا نېرۋا ئاغرىقى (Trigeminal Neuralgia) دۇر.

بۇ كېسەللىك ئۈچ ئاچا نېرۋا تارقالغان رايوندا (كۆپىنچە V2 ۋە V3 شاخچىلىرىدا) قوزغىلىدىغان، تۇيۇقسىز، قىسقا، چاقماق çakqandek ئۆتكۈر ئاغرىق بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. ئاغرىق كۆپىنچە يۈز يۇيۇش، چىش چوتكىلاش، سۆزلەش ياكى ھەتتا يېنىك شامال تېگىش قاتارلىق ئاددىي ھەرىكەتلەر تەرىپىدىن قوزغىلىدۇ. ئۇنىڭ ئاساسلىق سەۋەبى كۆپىنچە ھاللاردا مېڭە غولىدىن چىقىش نۇقتىسىدا ئۈچ ئاچا نېرۋا يىلتىزىنىڭ يېقىن ئەتراپتىكى قان تومۇر تەرىپىدىن بېسىلىپ قېلىشىدىن كېلىپ چىقىدۇ. داۋالاشتا ئاۋۋال دورا ئىشلىتىلىدۇ، ئۈنۈمى بولمىغاندا مىكرو قان تومۇر بېسىمىنى يېنىكلىتىش ئوپېراتسىيەسى ئېلىپ بېرىلىدۇ.

بۇنىڭدىن باشقا، ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ باشقا كلىنىكىلىق ئەھمىيەتلىرىمۇ بار:

• چىش داۋالاشتىكى ئاغرىقسىزلاندۇرۇش: چىش دوختۇرلىرى تۆۋەنكى چىش ئوقۇرى نېرۋىسىنى (تۆۋەنكى چىشلار ئۈچۈن) ياكى يۇقىرى چىش ئوقۇرى نېرۋىلىرىنى (ئۈستۈنكى چىشلار ئۈچۈن) توسۇش ئارقىلىق، بىمارلارنىڭ چىش ئالدۇرۇش ياكى داۋالاش جەريانىدىكى ئاغرىقىنى يوقىتىدۇ.
• بەلباغسىمان قاپارتما ۋىرۇسى كۆز ياللۇغى Herpes Zoster Ophthalmicus: بەلباغسىمان قاپارتما ۋىرۇسى كۆز نېرۋىسىنى (V1) زەخىملەندۈرگەندە، پىشانە ۋە كۆز ئەتراپىدا ئاغرىقلىق قاپارتما پەيدا بولۇپلا قالماي، بەلكى كۆز مۈڭگۈز پەردىسىنى زەخىملەندۈرۈپ، كۆرۈش ئىقتىدارىغا ئېغىر تەسىر يەتكۈزۈشى مۇمكىن.
• مېڭە غولى زەخىملىنىشىنى ئېنىقلاش: كۆرۈش مۇڭگۇز پەردىسى رېفلېكسىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق (كۆرۈش مۇڭگۇز پەردىسىگە يېنىك تەگكەندە كۆز يۇمۇلۇش)، دوختۇرلار ئۈچ ئاچا نېرۋىنىڭ سەزگۈ يولى (V1) ۋە يۈز نېرۋىسىنىڭ (VII) ھەرىكەت يولىنىڭ نورمال ياكى ئەمەسلىكىنى، شۇ ئارقىلىق مېڭە غولىنىڭ فۇنكسىيەسىنى باھالىيالايدۇ.

قىسقىسى، ئۈچ ئاچا نېرۋا كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدىكى نۇرغۇنلىغان ئاساسىي فۇنكسىيەلەرنى (چايناش، سېزىش، سۆزلەش) ئەمەلگە ئاشۇرىدىغان ھالقىلىق نېرۋا. ئۇنىڭ مۇرەككەپ ئاناتومىيەسى ۋە فۇنكسىيەسىنى ئىگىلەش، نېرۋا سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى چۈشىنىشنىڭ مۇھىم بىر بۆلىكى ھېسابلىنىدۇ.