بىر خىل ھايۋان. قۇيرۇق قىسمىدا ئۇزۇن چىرايلىق پەيلىرى بولۇپ، بەزىدە كەڭ ئاچسا ناھايىتى چىرايلىق كۆرۈنۈشنى ھاسىل قىلىدۇ. شۇڭا بۇرۇنقىلار چىرايلىق شەيئىلەرنى، ئاياللارنى توزغا ئوخشىتىدۇ.
توز توخۇسىمانلار ئەترىتى قىرغاۋۇل ئائىلىسى توز ئۇرۇقدىشىغا تەۋە قۇش بولۇپ، قۇرۇقلۇقتا ياشايدىغان بىر خىل چوڭ تىپتىكى قىرغاۋۇل تۈرىدىكى ھايۋان.
توز رەڭگارەڭ پەيلىرى بىلەن داڭلىق، بولۇپمۇ ئەركەك توز. ئۇلارنىڭ قۇيرۇق پەيلىرى ئىنتايىن ئۇزۇن بولۇپ، يېيىلغاندا يەلپۈگۈچكە ئوخشايدۇ، رەڭگى ئالىچىپار، ئالتۇن يېشىل دۇخاۋىدەك پارقىراق كېلىدۇ، ئاخىرقى ئۇچىدا يەنە بىنەپشە، كۆك، سېرىق، قىزىل قاتارلىق رەڭلەردىن تۈزۈلگەن چوڭ تىپتىكى كۆزسىمان سىزىقچىلار بار بولۇپ، قانىتىنى ئاچقاندا كۆزنى قاماشتۇرۇپ، ئىنتايىن كۆركەم كۆرۈنىدۇ.
دۇنيادا ئاساسەن يېشىل توز، كۆك توز ۋە كونگو توزىدىن ئىبارەت ئۈچ خىل توز بار. يېشىل توز ياۋا توزى دەپمۇ ئاتىلىدۇ، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ۋە جۇڭگونىڭ يۈننەن ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبىي قىسمى ۋە غەربىي جەنۇبىي قىسمىغا تارقالغان؛ كۆك توز ھىندىستان توزى دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئاساسلىقى ھىندىستان ۋە سىرىلانكىدىن چىقىدۇ؛ كونگو توزى ئافرىقىدىكى كونگو دېموكراتىك جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئوتتۇرا غەربىي قىسمىغا تارقالغان.
بۇنىڭدىن باشقا، توز دېڭىز يۈزىدىن 2000 مېتىر تۆۋەن بولغان دەريا جىلغىلىرىدا ياشاشنى ياخشى كۆرىدۇ، چاتقاللىق، بامبۇكزارلىق، ئورمانلىقتىكى ئوچۇقچىلىقتا ياشاشقىمۇ بولىدۇ. ئۇلار مۇرەككەپ ئوزۇقلىنىدىغان ھايۋانلار بولۇپ، موگۇ، يۇمران ئوت – چۆپ، دەرەخ يوپۇرمىقى، ئاق چۈمۈلە ۋە باشقا ھاشاراتلارنى يەيدۇ. ھەر يىلى 2 – ئاينىڭ ئوتتۇرىلىرىدا توز كۆپىيىش مەزگىلىگە كىرىدۇ، ھەر بىر ئۇۋىدا 4 − 8 دانە تۇخۇم تۇغىدۇ. ئۇنىڭ ئۆمرى ئادەتتە 20 − 25 يىل بولىدۇ.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، توز چىرايلىق پەيلىرى بىلەن كىشىلەرنىڭ ياقتۇرۇشىغا ئېرىشىپلا قالماي، يەنە ئۇنىڭ ئالاھىدە سىرتقى شەكىل ئالاھىدىلىكى ۋە ياشاش ئادىتى بىلەن نۇرغۇن ھايۋاناتلار باغچىلىرى ۋە ياۋايى ھايۋاناتلار باغچىلىرىدا ئالقىشقا ئېرىشكەن كۆرگەزمە قىلىنىدىغان ھايۋانلارغا ئايلانغان.
