كۆپىنچە روھىي كېسەللىكلەرنى داۋالايدىغان دورىلارنىڭ تەركىبىدە لىتىي بولىدۇ.
لىتىي ( Lithium ،بەلگە Li ) بىر خىل كۈمۈش رەڭلىك مېتال ئېلېمېنت بولۇپ، سۈپىتى يۇمشاق، زىچلىقى ئەڭ كىچىك مېتاللارنىڭ بىرى.
لىتىينىڭ بايقىلىشىنى 1817 – يىلىغىچە سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ.ئۇنى شىۋېتسىيەلىك خىمىيە ئالىمى.A.J Arfvedson «يوپۇرماق تېشى» دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل تاغ جىنسىدىن بايقىغان ھەم ئۇنىڭغا ئىسىم قويغان. ھالبۇكى،5581 – يىلىغا كەلگەندىلا لىتىي كۆپ مىقداردا ئايرىۋېلىنغان ھەمدە تەتقىق قىلىشقا ئىشلىتىلگەن. لىتىينىڭ ئاتوم رەت نومۇرى 3، ئېلېكترونلارنىڭ تىزىلىشى بىر s بولسا 2 s بولىدۇ، بۇ دەۋرىيلىك جەدۋىلىنىڭ 1 – گۇرۇپپىسىغا جايلاشقان بولۇپ، ئىشقارلىق مېتال ئېلېمېنتقا تەۋە.
لىتىينىڭ فىزىكىلىق خۇسۇسىيىتى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
زىچلىقى تۆۋەن:لىتىينىڭ زىچلىقى 0.534 گرام/كۇب سانتىمېتىر بولۇپ، قوغۇشۇننىڭ زىچلىقىدىن تەخمىنەن يېرىمىنى ئىگىلەيدۇ، بۇ ئۇنى مېتاللار ئىچىدە ئىنتايىن يېنىك تۈرگە كىرگۈزىدۇ.
ئېرىش نۇقتىسى ۋە قايناش نۇقتىسى تۆۋەن:لىتىينىڭ ئېرىش نۇقتىسى 180.5 سېلسىيە گرادۇس، قايناش نۇقتىسى 1347 سېلسىيە گرادۇس، شۇڭا نورمال تېمپېراتۇرىدا ئۇ قاتتىق ھالەتتە بولىدۇ.
توك ئۆتكۈزۈشچانلىقى ياخشى:لىتىي يۇقىرى توك ئۆتكۈزۈشچانلىققا ۋە ئىسسىقلىق ئۆتكۈزۈشچانلىققا ئىگە بولۇپ، ئۇنى باتارېيە ۋە باشقا ئېلېكتىرونلۇق ئۈسكۈنىلەرنى ياساشتىكى كۆڭۈلدىكىدەك ماتېرىيالغا ئايلاندۇرىدۇ.
رېئاكسىيىچانلىقى كۈچلۈك:لىتىي خىمىيەلىك رېئاكسىيەدە بىر قەدەر يۇقىرى جانلىقلىقنى ئىپادىلەيدۇ، مەسىلەن، ئۇ سۇ بىلەن رېئاكسىيەلىشىپ ھىدروگېن گازى قويۇپ بېرىدۇ، شۇنداقلا ھاۋادىكى ئوكسىگېن، ئازوت گازى بىلەن تېز بىرىكىدۇ.
لىتىينىڭ ئىشلىتىلىشى ئىنتايىن كەڭ، بولۇپمۇ زامانىۋى سانائەت ۋە داۋالاش ساھەسىدە. سانائەت ساھەسىدە لىتىي يېنىك قېتىشما ياساشقا ھەمدە ئاتوم رېئاكتورىدا ئىشلىتىشكە ئىشلىتىلىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، لىتىينىڭ ئەڭ كەڭ ئىشلىتىلىشى باتارىيە ياساشتا، بولۇپمۇ ئېلىپ يۈرۈشكە ئەپلىك ئېلېكترونلۇق ئۈسكۈنىلەر، مەسىلەن، يان تېلېفون ۋە خاتىرە كومپيۇتېرنىڭ لىتىيلىق باتارىيىسىدە بولۇشى مۇمكىن. داۋالاش ساھەسىدە، لىتىيلىق تۇز بەزىدە ئالاھىدە تىپتىكى پىسخىكىلىق كېسەللىكلەرنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن، قوش فازىلىق ھېسسىيات توسالغۇسى.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، لىتىي بىر خىل مۇھىم سانائەت ۋە داۋالاش ئېلېمېنتى، ئۇنىڭ ئۆزگىچە فىزىكىلىق ۋە خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتى ئۇنى ھازىرقى جەمئىيەتتە كەم بولسا بولمايدىغان رول ئوينىماقتا.
