كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگما لىمفا سىستېمىسى ئاناتومىيىسى

كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگمانىڭ لىمفا سىستېمىسىغا چوڭقۇر نەزەر

كۆكرەك بوشلۇقى ئىنسانلارنىڭ ھاياتىي مۇھىم ئەزالىرىنى قوغدايدىغان كۆپ قەۋەتلىك، مۇرەككەپ قۇرۇلما. بۇ قۇرۇلما ئىچىدىكى لىمفا سىستېمىسى بولسا بەدەننىڭ ئىممۇنىتېت رولىنى جارى قىلدۇرۇش، تۇقۇلما سۇيۇقلۇقى تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاش ۋە راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ تارقىلىشىنى ئالدىنى ئېلىشتا ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگمانىڭ لىمفا نەيچىلىرى ۋە تۈگۈنلىرى بۇ غايەت زور سىستېمىنىڭ ئايرىلماس بىر قىسمى بولۇپ، ئۇلارنىڭ ئاناتومىيىلىك ئورنى ۋە فۇنكسىيەسىنى چۈشىنىش كلىنىكىلىق دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.

بۇ لىمفا تورى ئاساسلىقى كۆكرەك قەپىزىنىڭ ئىچكى يۈزى، دىئافراگما، كۆكرەك پەردىسى، يۈرەك ۋە ئۆپكىنىڭ ئەتراپىدىكى رايونلاردىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ، بەدەننىڭ چوڭ لىمفا ئايلىنىشىغا قوشۇۋېتىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، بۇ تۈگۈنلەر ئىممۇنىتېت ھۈجەيرىلىرىنى ساقلاپ، كېسەللىك پەيدا قىلغۇچى مىكروبلار ۋە راك ھۈجەيرىلىرىنى پەرقلەندۈرۈپ ۋە يوقىتىپ، بەدەننى تاشقى تاجاۋۇزدىن قوغدايدۇ. بولۇپمۇ كۆكرەك بېزى راكى، ئۆپكە راكى قاتارلىق كېسەللىكلەردە، بۇ لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ يوغىناپ كېتىشى كېسەللىكنىڭ تارقىلىش دەرىجىسىنى كۆرسىتىپ بېرىدىغان مۇھىم بىئولوگىيىلىك بەلگە ھېسابلىنىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگما لىمفا نەيچىسى ۋە لىمفا تۈگۈنى
(Lymphatic vessels and nodes of the anterior thoracic wall and diaphragm, 胸前壁及膈淋巴管和淋巴结)

بۇ ئاتالغۇ كۆكرەك بوشلۇقىنىڭ ئالدى قىسمى ۋە نەپەسلىنىشنىڭ ئاساسلىق مۇسكۇلى بولغان دىئافراگمىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنىڭ ئېقىشىغا مەسئۇل بولغان پۈتكۈل لىمفا تورىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ مۇرەككەپ تور لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ، كۆكرەك سۆڭىكى يېنىدىكى ۋە دىئافراگما ئۈستىدىكى لىمفا تۈگۈنلىرىگە يەتكۈزۈپ بېرىدۇ. بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ، كۆكرەك سۆڭىكى يېنىدىكى ۋە دىئافراگما ئۈستىدىكى لىمفا تۈگۈنلىرىگە يەتكۈزۈپ بېرىدۇ. ئۇلار كۆكرەك بېزى، ئۆپكە ۋە يېقىن ئەتراپتىكى توقۇلمىلاردىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى سۈزۈپ، ئىممۇنىتېت مۇداپىئەسىنىڭ بىرىنچى سېپىنى تەشكىل قىلىدۇ.

• كۆكرەك قەپىزى ئىچكى ئارتېرىيىسى (Internal thoracic artery, 胸廓内动脉)
  كۆكرەك قەپىزى ئىچكى ئارتېرىيىسى كۆكرەك سۆڭىكىنىڭ ئىككى يېنىدا يۇقىرىدىن تۆۋەنگە قاراپ ماڭىدىغان قان تومۇر بولۇپ، كۆكرەك ئالدى تېمى، قابۇرغا ئارىلىقىدىكى مۇسكۇللار ۋە كۆكرەك بېزىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ كۆكرەك بوشلۇقىنىڭ ئالدى قىسمىدىكى توقۇلمىلارنىڭ نورمال فۇنكسىيەسىنى ساقلاشنىڭ ئاساسى.
• كۆكرەك قەپىزى ئىچكى ۋىناسى (Internal thoracic vein, 胸廓内静脉)
  بۇ ۋېنا كۆكرەك قەپىزى ئىچكى ئارتېرىيىسى بىلەن بىللە مېڭىپ، كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە كۆكرەك بېزى قاتارلىق جايلاردىكى ئوكسىگېنسىز قاننى يىغىپ، يۈرەككە قايتۇرىدۇ. ئۇ رايوندىكى قان ئايلىنىشنىڭ مۇھىم بىر قىسمىدۇر.
• كۆكرەك توغرا مۇسكۇلى (Transversus thoracis muscle, 胸横肌)
  كۆكرەك توغرا مۇسكۇلى كۆكرەك قەپىزىنىڭ ئىچكى يۈزىگە جايلاشقان نېپىز مۇسكۇل بولۇپ، نەپەس چىقىرىش جەريانىدا قابۇرغىلارنى تۆۋەنلىتىشكە ياردەم بېرىدۇ. گەرچە كىچىك بولسىمۇ، ئۇ نەپەسلىنىش ھەرىكىتىنى قوللايدىغان قوشۇمچە مۇسكۇل ھېسابلىنىدۇ.
• تۆۋەنكى كاۋاك ۋىناسى (Inferior vena cava, 下腔静脉)
  تۆۋەنكى كاۋاك ۋىناسى بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمىدىكى ئوكسىگېنسىز قاننى يىغىپ، يۈرەكنىڭ ئوڭ يۈرەك دالانچىسىغا قۇيىدىغان ئەڭ چوڭ ۋېنا قان تومۇرى. ئۇ دىئافراگمىدىن ئۆتۈپ كۆكرەك بوشلۇقىغا كىرىدۇ.
• قىزىلئۆڭگەچ (Esophagus, 食管)
  قىزىلئۆڭگەچ يۇتقۇنچاق بىلەن ئاشقازاننى تۇتاشتۇرىدىغان مۇسكۇللۇق نەيچە بولۇپ، يېمەكلىكنى ئاشقازانغا يەتكۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ. ئۇ كۆكرەك بوشلۇقىنىڭ ئارقا قىسمىدىن ئۆتىدۇ.
• ئائورتانىڭ كۆكرەك قىسمى \ كۆكرەك ئائورتىسى (Thoracic aorta, 主动脉胸部\胸主动脉)
  كۆكرەك ئائورتىسى ئائورتا چوڭ تومۇرىنىڭ كۆكرەك بوشلۇقىدىن ئۆتىدىغان قىسمى بولۇپ، كۆكرەك تېمى، ئۆپكە، قىزىلئۆڭگەچ ۋە باشقا كۆكرەك ئەزالىرىنى ئوكسىگېنلىق قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ بەدەننىڭ ئاساسلىق قان بىلەن تەمىنلەش تومۇرى ھېسابلىنىدۇ.
• كۆكرەك سۆڭەك يان لىمفا تۈگۈنى (Parasternal lymph nodes, 胸骨旁淋巴结)
  بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى كۆكرەك سۆڭىكىنىڭ ئىككى تەرىپىدە، كۆكرەك قەپىزى ئىچكى قان تومۇرلىرى بويلاپ جايلاشقان. ئۇلار ئاساسلىقى كۆكرەك بېزىنىڭ ئىچكى قىسمى، كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە قورساق ئۈستى تېمىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• دىئافراگما ئۈستى لىمفا تۈگۈنى (Superior phrenic/diaphragmatic lymph nodes, 膈上淋巴结)
  بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى دىئافراگمانىڭ ئۈستى يۈزىگە جايلاشقان بولۇپ، ئاساسلىقى دىئافراگما، جىگەرنىڭ ئۈستى يۈزى ۋە كۆكرەك پەردىسىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ. ئۇلار قورساق بوشلۇقى بىلەن كۆكرەك بوشلۇقى ئوتتۇرىسىدىكى لىمفا ئالاقىسىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• دىئافراگما ئۈستى لىمفا تۈگۈنى ئالدى توپى (Anterior group of superior diaphragmatic lymph nodes, 膈上淋巴结前群)
  بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى دىئافراگمانىڭ ئالدى قىسمىغا، قىلىچسىمان ئۆسۈكچىنىڭ كەينىگە جايلاشقان. ئۇلار دىئافراگمانىڭ ئالدى قىسمى ۋە جىگەرنىڭ ئالدى-ئۈستى يۈزىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى قوبۇل قىلىپ، كۆكرەك سۆڭەك يان لىمفا تۈگۈنلىرىگە يەتكۈزىدۇ.
• دىئافراگما ئۈستى لىمفا تۈگۈنى ئوتتۇرا توپى (Middle group of superior diaphragmatic lymph nodes, 膈上淋巴结中群)
  ئوتتۇرا توپ لىمفا تۈگۈنلىرى دىئافراگما نېرۋىسىنىڭ دىئافراگمىغا كىرىش ئېغىزىنىڭ يېنىغا جايلاشقان. ئۇلار دىئافراگمانىڭ ئوتتۇرا قىسمى ۋە جىگەرنىڭ ئۈستى يۈزىدىن كەلگەن لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىپ، كۆكرەك بوشلۇقى ئارقا لىمفا تۈگۈنلىرىگە يەتكۈزىدۇ.
• دىئافراگما ئۈستى لىمفا تۈگۈنى ئارقا توپى (Posterior group of superior diaphragmatic lymph nodes, 膈上淋巴结后群)
  بۇ تۈگۈنلەر دىئافراگما پۇتچىقىنىڭ ئارقا تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ، دىئافراگمانىڭ ئارقا قىسمىدىكى لىمفا سۇيۇقلۇقىنى يىغىدۇ. ئۇلار كۆكرەك بوشلۇقى ئارقا ۋە بەل لىمفا تۈگۈنلىرى بىلەن تۇتىشىدۇ.
• دىئافراگما (Diaphragm, 膈)
  دىئافراگما كۆكرەك بوشلۇقى بىلەن قورساق بوشلۇقىنى ئايرىپ تۇرىدىغان گۈمبەز شەكىللىك مۇسكۇل ۋە پەي توقۇلمىسى. ئۇ نەپەسلىنىشنىڭ ئاساسلىق مۇسكۇلى بولۇپ، تارىيىپ-بوشىشى ئارقىلىق ئۆپكىنىڭ كېڭىيىشى ۋە كىچىكلىشىنى كونترول قىلىدۇ.

كۆكرەك لىمفا سىستېمىسىنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگمانىڭ لىمفا سىستېمىسى كۆپ خىل كېسەللىكلەرنىڭ دىئاگنوزى ۋە داۋالىنىشىدا ئىنتايىن مۇھىم. ئۇنىڭ ئىقتىدارى ۋە كلىنىكىلىق مۇناسىۋىتى تۆۋەندىكىدەك بىر قانچە نۇقتىدا ئىپادىلىنىدۇ:

• راك كېسىلىنىڭ تارقىلىشى: كۆكرەك لىمفا سىستېمىسى راك ھۈجەيرىلىرىنىڭ تارقىلىشىدىكى ئاساسلىق يوللارنىڭ بىرى. بولۇپمۇ كۆكرەك بېزى راكىغا گىرىپتار بولغاندا، راك ھۈجەيرىلىرى دەسلەپتە قولتۇق ئاستى لىمفا تۈگۈنلىرىگە، ئاندىن كۆكرەك سۆڭەك يان لىمفا تۈگۈنلىرىگە تارقىلىشى مۇمكىن. بۇ تۈگۈنلەرنىڭ چېتىلىش-چېتىلمەسلىكى كېسەللىكنىڭ باسقۇچىنى ئايرىش، داۋالاش پىلانى تۈزۈش ۋە كېسەللىكنىڭ ئاقىۋىتىنى مۆلچەرلەشتە ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• يۇقۇملىنىش ۋە ياللۇغلىنىش: كۆكرەك بوشلۇقىدىكى يۇقۇملىنىشلار (مەسىلەن، ئۆپكە ياللۇغى ياكى تۇبېركۇليوز) يېقىن ئەتراپتىكى لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ يوغىنىشىنى ۋە ئاغرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ لىمفا تۈگۈنلىرى بەدەننىڭ ئىممۇنىتېت رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، كېسەللىك پەيدا قىلغۇچى مىكروبلارنى تۇتۇپ قېلىپ، يوقىتىشقا تىرىشىدۇ. شۇڭلاشقا، لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ ھالىتى يۇقۇملىنىشنىڭ ئېغىرلىق دەرىجىسىنى باھالاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• سۇيۇقلۇق تەڭپۇڭلۇقى: لىمفا سىستېمىسى توقۇلما ئارىلىقىدىكى ئارتۇق سۇيۇقلۇقنى قايتا سۈمۈرۈپ، قان ئايلىنىش سىستېمىسىغا قايتۇرىدۇ ۋە بەدەندىكى سۇيۇقلۇق تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلايدۇ. ئەگەر كۆكرەك بوشلۇقىدىكى لىمفا ئېقىمى توسالغۇغا ئۇچرىسا، كۆكرەك پەردە بوشلۇقىدا سۇيۇقلۇق يىغىلىپ (خىلوسېلې)، نەپەس قىيىنلىشىش قاتارلىق ئالامەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
• دىئاگنوز قويۇشتا ئىشلىتىلىشى: ھازىرقى زامان تىببىي تەسۋىر تېخنىكىلىرى، مەسىلەن، كومپيۇتېرلىق توموگرافىيە (CT)، ماگنىتلىق رېزونانس تەسۋىرى (MRI) ۋە پوزىترون تارقىتىش توموگرافىيىسى (PET-CT) قاتارلىقلار ئارقىلىق كۆكرەك بوشلۇقىدىكى لىمفا تۈگۈنلىرىنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى، شەكلى ۋە مېتابولىزم ھالىتىنى كۆزىتىشكە بولىدۇ. بۇ تەكشۈرۈشلەر راكنىڭ تارقىلىش دەرىجىسىنى ئېنىقلاش ۋە داۋالاش ئۈنۈمىنى باھالاشتا ئىنتايىن قىممەتلىك ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەيدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، كۆكرەك ئالدى تېمى ۋە دىئافراگمانىڭ لىمفا سىستېمىسى پەقەت ئاددىي بىر ئاناتومىيىلىك قۇرۇلما بولۇپلا قالماستىن، بەلكى بەدەننىڭ ساغلاملىقىنى قوغداشتا كۆپ تەرەپلىمىلىك رول ئوينايدىغان مۇھىم فۇنكسىيە سىستېمىسىدۇر. ئۇنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيەسىنى چوڭقۇر چۈشىنىش، كۆكرەك بوشلۇقى كېسەللىكلىرىنى توغرا دىئاگنوز قىلىش ۋە ئۈنۈملۈك داۋالاشنىڭ ئاساسى ھېسابلىنىدۇ.