ئاياللارنىڭ داس بوشلۇقى قۇرۇلمىسى ۋە ئۇنىڭ ئىقتىدارلىرى: سۈيدۈك – جىنسىي ئەزالار سىستېمىسىغا چوڭقۇر نەزەر

كىرىش سۆز

ئاياللارنىڭ داس بوشلۇقى ئىنتايىن مۇرەككەپ ۋە ھاياتىي ئەھمىيەتكە ئىگە ئەزالار توپىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلار ئاياللارنىڭ ھاياتىدىكى ئەڭ مۇھىم فۇنكسىيەلەرنى، مەسىلەن، كۆپىيىش، سۈيدۈك چىقىرىش ۋە چوڭ تەرەت قىلىشنى ئىجرا قىلىدۇ. ئۇنىڭ تەبىئىي ئورۇنلاشتۇرىلۇشى ۋە ھەر بىر زاپچاسنىڭ ئۆزگىچە رولى ئاياللارنىڭ ساغلاملىقى ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم. بۇ ماقالىدە بىز داس بوشلۇقى قۇرۇلمىسى، بولۇپمۇ سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) ۋە داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ تاجىسىمان كەسمە يۈزىنى تەپسىلىي كۆزدىن كەچۈرىمىز.

بۇ ماقالە ئاياللارنىڭ داس بوشلۇقىدىكى ھەر بىر مۇھىم ئەزانىڭ ئورنى، قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارلىرىنى چۈشەندۈرۈش ئارقىلىق، ئاياللار ئاناتومىيىسىگە بولغان چۈشەنچىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ. سۈيدۈك بىلەن جىنسىي يولنىڭ يېقىن مۇناسىۋىتى، مۇسكۇل قەۋەتلىرىنىڭ قوللاش رولى ۋە نېرۋا-قان تومۇر تەمىناتى قاتارلىق ئامىللار ئاياللارنىڭ ساغلاملىقىنى چۈشىنىشتە ئاساسىي رول ئوينايدۇ.

ئاياللارنىڭ داس بوشلۇقى قۇرۇلمىسى تەپسىلاتى

• ئاياللار دېسىنىڭ تاجىسىمان كەسمە يۈزى سۈيدۈك نەسىللىنىش ئەزا پاسىلى ۋە داس پاسىلىنىڭ كۆرسىتىلىشى (Female Pelvic Coronal Section Showing Urogenital Diaphragm and Pelvic Diaphragm, 女性骨盆冠状切面示尿生殖膈及盆膈):
  بۇ رەسىمنىڭ ئاساسلىق تېمىسى بولۇپ، ئاياللار داس بوشلۇقىنىڭ تاجىسىمان كېسىمىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ كېسىم ئارقىلىق بىز سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) بىلەن داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ بىر-بىرىگە مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلىشىشىنى كۆرەلەيمىز. بۇ ئىككى مۇسكۇل قەۋىتى داس بوشلۇقى ئەزالىرىنى (بالىياتقۇ، يۇتقۇنچاق، تەرەت خالتىسى قاتارلىقلارنى) قوللاپ تۇرىدىغان، شۇنداقلا سۈيدۈك ۋە تەرەتنى كونترول قىلىدىغان مۇھىم فۇنكسىيەگە ئىگە. ئۇلارنىڭ تۈزۈلۈشى ۋە ئىقتىدارى ئاياللارنىڭ سۈيدۈك تۇتۇش، جىنسىي فۇنكسىيە ۋە تۇغۇت جەريانىدا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.

• قورساق پەردىسى (Peritoneum, 腹膜):
  بۇ قورساق بوشلۇقىنى ۋە داس بوشلۇقىنىڭ يۇقىرى قىسمىدىكى ئەزالارنى ئوراپ تۇرىدىغان سېرىق پەردە. ئۇ ئەزالارنى بىر-بىرىدىن ئايرىپ، سۈركىلىشنى ئازايتىدۇ ۋە بەزى ماددىلارنىڭ ئۆتۈشىگە ياردەم بېرىدۇ.

• بالىياتقۇ (Uterus, 子宫):
  ئاياللارنىڭ كۆپىيىش سىستېمىسىدىكى ئەڭ مۇھىم ئەزالارنىڭ بىرى بولۇپ، ئەمگەكچانلىق ۋە ھامىلىدارلىقنى ئېلىپ بېرىش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن. ئۇ ھامىلىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش ئورنى بولۇپ، ئاياللارنىڭ ھەيز دەۋرىنى كونترول قىلىدۇ.

• بالىياتقۇ ئارتېرىيەسى (Uterine Artery, 子宫动脉):
  بالىياتقۇغا قان تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق قان تومۇر. بۇ ئارتېرىيە بالىياتقۇنىڭ نورمال ئىقتىدارى، بولۇپمۇ ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە، يېتەرلىك ئوكسىگېن ۋە ئوزۇقلۇققا ئېرىشىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

• سۈيدۈك نەيچىسى (Ureter, 输尿管):
  بۇ بۆرەكتىن سۈيدۈكنى تەرەت خالتىسىغا توشۇيدىغان تۇرۇبا شەكىللىك ئەزا. ئۇنىڭ ئاساسلىق فۇنكسىيەسى بۆرەكتە ھاسىل بولغان سۈيدۈكنى تەرەت خالتىسىغا يۆتكەش.

• جىنسىي يول (Vagina, 阴道):
  ئاياللارنىڭ جىنسىي مۇناسىۋەت ئەزاسى، تۇغۇت يولىنىڭ بىر قىسمى ۋە ھەيز قان چىقىرىش يولى. ئۇ بالىياتقۇ بىلەن تاشقى جىنسىي ئەزانى تۇتاشتۇرىدۇ.

• ئولتۇرغۇچى سۆڭەك – تۈز ئۈچەي ئويمىنى (Ischiorectal Fossa, 坐骨直肠窝):
  ئولتۇرغۇچى سۆڭەك بىلەن تۈز ئۈچەينىڭ ئوتتۇرىسىدىكى بوشلۇق. بۇ بوشلۇق توقۇلمىلار ۋە قان تومۇرلار بىلەن تولغان بولۇپ، داس بوشلۇقىنىڭ قەۋىتىنى شەكىللەندۈرىدۇ.

• چات ئارىلىق چوڭقۇر بوشلۇقى (Deep Perineal Space, 会阴深隙):
  سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئاستىدىكى بوشلۇق بولۇپ، جىنسىي ئەزالارنى قوللايدىغان بىر قىسىم مۇسكۇللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ بوشلۇق سۈيدۈك كونترول قىلىشقا ياردەم بېرىدۇ.

• دىلچىق پۇتى (Crus of Clitoris, 阴蒂脚):
  دىلچىقنىڭ ئىككى يان تەرىپىگە سوزۇلغان قۇرۇلمىسى بولۇپ، ئۈستىنى تاشقى جىنسىي ئەزانىڭ ئىچكى قىسمىغا يوشۇرۇنغان. ئۇ جىنسىي غىدىقلاش ۋە ھېسسىياتقا مەسئۇل.

• دالان شارچىسى (Bulb of Vestibule, 前庭球):
  جىنسىي يولنىڭ ئەتراپىغا جايلاشقان جۈپ، گۈلشەكلىك توقۇلمىلار. جىنسىي غىدىقلاش جەريانىدا قان بىلەن تولۇپ كېڭىيىدۇ.

• چات ئارىلىق يۈزە بوشلۇقى (Superficial Perineal Space, 会阴浅隙):
  چات ئارىلىقىنىڭ يۈزە قىسمىدىكى بوشلۇق بولۇپ، بەزى مۇسكۇللار ۋە سىرتقى جىنسىي ئەزالارنىڭ بىر قىسىم قۇرۇلمىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

• يانپاش سۆڭىكى (Ilium, 髂骨):
  داس بوشلۇقىنى تەشكىل قىلىدىغان ئۈچ چوڭ سۆڭەكنىڭ بىرى. ئۇ بەدەننىڭ يۇقىرى قىسمىنىڭ ئېغىرلىقىنى قوللاپ، پۇتلارغا يۆتكەيدۇ.

• يېپىق تۆشۈك ئىچكى مۇسكۇلى (Obturator Internus Muscle, 闭孔内肌):
  داس بوشلۇقىنىڭ يان تەرىپىگە جايلاشقان بىر مۇسكۇل بولۇپ، پۇتنى سىرتقا ئايلاندۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

• داس پاسىل ئۈستى سېرىقئېتى (Superior Fascia of Pelvic Diaphragm, 盆膈上筋膜):
  داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئۈستىنى قاپلاپ تۇرىدىغان باغلام توقۇلمىسى. ئۇ بۇ مۇسكۇلنىڭ شەكلىنى ساقلايدۇ ۋە ئەزالارنى قوللايدۇ.

• مەقئەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇلى (Levator Ani Muscle, 肛提肌):
  داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئاساسلىق قىسمى بولۇپ، داس بوشلۇقى ئەزالىرىنى قوللايدۇ، تەرەت كونترول قىلىشقا قاتنىشىدۇ ۋە قورساق بېسىمىنى ساقلاشقا ياردەم بېرىدۇ.

• داس پاسىل ئاستى سېرىقئېتى (Inferior Fascia of Pelvic Diaphragm, 盆膈下筋膜):
  داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئاستىنى قاپلايدىغان باغلام توقۇلمىسى. ئۇ مۇسكۇلنى قوللايدۇ ۋە ئۇنىڭ پۈتۈنلۈكىنى ساقلايدۇ.

• سۈيدۈك نەسىللىنىش ئەزا پاسىلىنىڭ ئۈستىنكى سېرىقئېتى (Superior Fascia of Urogenital Diaphragm, 尿生殖膈上筋膜):
  سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئۈستىنى قاپلايدىغان باغلام توقۇلمىسى. بۇ پەردە ئۇنىڭ شەكلىنى ساقلاپ، ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرىدۇ.

• چات ئارىلىق چوڭقۇر توغرا مۇسكۇلى (Deep Transverse Perineal Muscle, 会阴深横肌):
  سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ بىر قىسمى بولۇپ، سۈيدۈك يولى ۋە جىنسىي يولنى مۇقىملاشتۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

• سۈيدۈك نەسىللىنىش ئەزا پاسىلىنىڭ ئاستىنقى سېرىقئېتى (Inferior Fascia of Urogenital Diaphragm, 尿生殖膈下筋膜):
  سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (ئەتلىك پەردىسى) نىڭ ئاستىنى قاپلايدىغان باغلام توقۇلمىسى. ئۇ بۇ پەردىنىڭ مۇقىملىقىنى تەمىنلەيدۇ.

• چات ئارىلىق يۈز سېرىقئېتى (Superficial Perineal Fascia, 浅会阴筋膜):
  چات ئارىلىقىنىڭ يۈزە قىسمىدىكى يۇمشاق توقۇلمىلارنى قاپلايدىغان پەردە. ئۇ بۇ رايوندىكى مۇسكۇل ۋە قان تومۇرلارنى ئوراپ تۇرىدۇ.

ئومۇمىي مەزمۇن تونۇشتۇرۇش

ئاياللارنىڭ داس بوشلۇقى سىستېمىسى ناھايىتى مۇرەككەپ ۋە ھاياتىي ئەھمىيەتكە ئىگە بولۇپ، كۆپىيىش، سۈيدۈك چىقىرىش ۋە چوڭ تەرەت قىلىش قاتارلىق مۇھىم فۇنكسىيەلەرنى ئىجرا قىلىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ ئۆز-ئارا مۇناسىۋىتى ۋە ھەر بىر ئورۇننىڭ ئۆزگىچە رولى ئاياللارنىڭ ئومۇمىي ساغلاملىقى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.

• داس بوشلۇقىنىڭ قوللاش سىستېمىسى: داس بوشلۇقى دىيافراگمىسى (Pelvic Diaphragm) ۋە سۈيدۈك – جىنسىي ئەزا دىيافراگمىسى (Urogenital Diaphragm) داس بوشلۇقى ئەزالىرىنى (بالىياتقۇ، تەرەت خالتىسى، تۈز ئۈچەي قاتارلىقلارنى) قوللاپ تۇرىدىغان، ئۆزىگە خاس مۇسكۇل ۋە تارىمۇش قۇرۇلمىلىرىدۇر. ئۇلار داس بوشلۇقىنىڭ ئاستىنى شەكىللەندۈرۈپ، ئورگانلارنىڭ تۆۋەنگە چۈشۈپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

• سۈيدۈك ۋە جىنسىي فۇنكسىيەلەر: سۈيدۈك نەيچىسى، تەرەت خالتىسى ۋە سۈيدۈك يولى سۈيدۈك سىستېمىسىنىڭ ئاساسلىق تەركىبىي قىسىملىرى بولۇپ، سۈيدۈكنىڭ بۆرەكتىن چىقىرىلىشى، ساقلىنىشى ۋە بەدەندىن چىقىرىۋېتىلىشىنى كونترول قىلىدۇ. جىنسىي يول، بالىياتقۇ ۋە بالىياتقۇ ئارتېرىيەسى ئاياللارنىڭ كۆپىيىش فۇنكسىيەسى، جۈملىدىن ھامىلىدارلىق، تۇغۇت ۋە ھەيز دەۋرى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.

• مۇسكۇل ۋە تارىمۇشلارنىڭ رولى: مەقئەتنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇلى (Levator Ani Muscle) قاتارلىق داس بوشلۇقى مۇسكۇللىرى سۈيدۈك ۋە تەرەتنى كونترول قىلىشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. بۇ مۇسكۇللارنىڭ ساغلاملىقى ۋە كۈچلۈكلۈكى سۈيدۈك تۇتۇش، جىنسىي ھايات ۋە تۇغۇتتىن كېيىنكى ئەسلىگە كېلىش ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.

• قان تومۇر ۋە نېرۋا تەمىناتى: بالىياتقۇ ئارتېرىيەسىگە ئوخشاش قان تومۇرلار داس بوشلۇقىدىكى ئەزالارغا ئوزۇقلۇق ۋە ئوكسىگېن يەتكۈزۈپ بېرىدۇ. بۇ ئەزالارنىڭ نېرۋا تەمىناتى ئۇلارنىڭ ئىقتىدارىنى ۋە ھېسسىياتنى كونترول قىلىدۇ.

• كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى: داس بوشلۇقى قۇرۇلمىلىرىنى چۈشىنىش، داس بوشلۇقى ئەزالىرىنىڭ تۆۋەنگە چۈشۈپ كېتىشى، سۈيدۈك تۇتۇش ۋە جىنسىي فۇنكسىيە قالايمىقانلىشىش قاتارلىق مەسىلىلەرنى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ناھايىتى مۇھىم. داس بوشلۇقى مۇسكۇللىرىنى كۈچەيتىش مەشىقلىرى بۇ خىل مەسىلىلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشتا ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنىڭ بىرى.

• تۇغۇت ۋە داس بوشلۇقى ساغلاملىقى: تۇغۇت جەريانىدا داس بوشلۇقىدىكى مۇسكۇل ۋە تارىمۇشلارغا ئېغىر بېسىم چۈشىدۇ. تۇغۇتتىن كېيىن داس بوشلۇقى مۇسكۇللىرىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاياللارنىڭ ئومۇمىي ساغلاملىقى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.