بىر كۈن ئىچىدە قايسى ۋاقىتتا چېنىقسا ئەڭ ئۈنۈملۈك؟

ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلىنى قوغلىشىۋاتقان نۇرغۇن كىشىلەر ئۈچۈن «قايسى ۋاقىتتا چېنىقىش كېرەك؟» دېگەن سوئال ھەمىشە قىزىق نۇقتا بولۇپ كەلمەكتە. بەزىلەر تاڭ سەھەردە يۈگۈرۈشنى ياقتۇرسا، يەنە بەزىلەر بىر كۈنلۈك خىزمەت بېسىمىدىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن كەچتە چېنىقىشنى تاللايدۇ. ئەمەلىيەتتە، چېنىقىشنىڭ ئەڭ ياخشى ۋاقتى سىزنىڭ بەدەن سائىتىڭىز (بىئولوگىيەلىك سائەت)، نىشانىڭىز ۋە شەخسىي تۇرمۇش ئادىتىڭىزگە باغلىق بولىدۇ.

ئەتىگەنلىك چېنىقىشنىڭ ئەۋزەللىكى

ئەتىگەنلىك چېنىقىش، بولۇپمۇ ناشتىدىن بۇرۇنقى ھەرىكەت، ئورۇقلاشنى مەقسەت قىلغانلار ئۈچۈن ئىنتايىن ئۈنۈملۈك دەپ قارىلىدۇ. ئەتىگەندە بەدەننىڭ ھورمون سەۋىيەسى يۇقىرى بولۇپ، مېتابولىزم (ماددا ئالمىشىش) تېزلىشىدۇ. بۇ ۋاقىتتا چېنىقىش بىر كۈنلۈك روھىي ھالەتنى جانلاندۇرۇپ، زېھىننى ئېچىشقا ياردەم بېرىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە، ئەتىگەندە چېنىقىش ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش، باشقا ئىشلارنىڭ دەخلىسىگە ئۇچرىماسلىق جەھەتتە تېخىمۇ قۇلايلىق.

• ماي كۆيدۈرۈش: ناشتىدىن بۇرۇن چېنىققاندا، بەدەن ئېنېرگىيە ئۈچۈن يىغىلىپ قالغان ماينى كۆپرەك ئىشلىتىدۇ.
• ئىزچىللىق: ئەتىگەنلىك ۋاقىت باشقا تۇرمۇش ۋە خىزمەت ئىشلىرىنىڭ دەخلىسىگە ئەڭ ئاز ئۇچرايدىغان ۋاقىتتۇر.
• كەيپىياتنى ياخشىلاش: ئەتىگەندىكى ھەرىكەت «بەخت ھورمونى» دەپ ئاتىلىدىغان ئېندورفىننىڭ ئاجرىلىپ چىقىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.

چۈشتىن كېيىن ۋە كەچلىك چېنىقىشنىڭ پايدىسى

ئەگەر سىز مۇسكۇل چىقىرىش ياكى بەدەن قۇۋۋىتىنى ئاشۇرۇشنى نىشان قىلغان بولسىڭىز، چۈشتىن كېيىن ياكى كەچقۇرۇن چېنىقىش تېخىمۇ مۇۋاپىق بولۇشى مۇمكىن. چۈشتىن كېيىن سائەت 2 دىن 6 گىچە بولغان ئارىلىقتا، ئادەم بەدىنىنىڭ تېمپېراتۇرىسى ئەڭ يۇقىرى چەككە يېتىدۇ، بۇ مۇسكۇللارنىڭ جانلىقلىقى ۋە كۈچىنى ئاشۇرىدۇ. بۇ ۋاقىتتا چېنىققاندا يارىلىنىش ئېھتىماللىقى تۆۋەنرەك بولۇپ، ئېغىرلىق كۆتۈرۈش ياكى يۇقىرى سىجىللىقتىكى مەشىقلەر ئۈچۈن ئەڭ ياخشى پەيت ھېسابلىنىدۇ.

• يۇقىرى ئىقتىدار: بەدەن تېمپېراتۇرىسىنىڭ يۇقىرى بولۇشى مۇسكۇللارنىڭ پارتلاش كۈچىنى ئاشۇرىدۇ.
• بېسىمنى يەڭگىللىتىش: بىر كۈنلۈك خىزمەت بېسىمى ۋە چارچاشنى چىقىرىۋېتىش ئۈچۈن كەچلىك چېنىقىش ياخشى تاللاش.
• ئىنكاس قايتۇرۇش تېزلىكى: چۈشتىن كېيىن ئادەمنىڭ ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارى ۋە چىدامچانلىقى ئەڭ يۇقىرى پەللىدە بولىدۇ.

ئەڭ يېڭى ئىلمىي تەتقىقات نەتىجىلىرى نېمە دەيدۇ؟

چېنىقىش ۋاقتى توغرىسىدا ئىلىم-پەن ساھەسىدە ئۈزلۈكسىز يېڭى بايقاشلار ئوتتۇرىغا قويۇلماقتا. 2023-يىلى 2-ئايدا «تەبىئەت ئالاقىسى» (Nature Communications) ژۇرنىلىدا ئېلان قىلىنغان بىر تۈرلۈك چوڭ تىپتىكى تەتقىقاتتا كۆرسىتىلىشىچە، چۈشتىن كېيىن (سائەت 11:00 دىن 17:00 گىچە) ئېلىپ بېرىلغان چېنىقىشنىڭ، باشقا ۋاقىتلارغا سېلىشتۇرغاندا يۈرەك قان-تومۇر كېسەللىكلىرى ۋە بالدۇر ئۆلۈپ كېتىش خەۋپىنى تۆۋەنلىتىشتە تېخىمۇ ئۈنۈملۈك ئىكەنلىكى بايقالغان. دېمەك، ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈش ۋە يۈرەك ساغلاملىقى ئۈچۈن چۈشتىن كېيىنكى ۋاقىت ئالاھىدە تەۋسىيە قىلىنىدۇ.

شەخسىي بىئولوگىيەلىك سائەتنىڭ رولى

ھەممە ئادەمنىڭ بەدىنى ئوخشاش بولمايدۇ. بەزى كىشىلەر «سەھەر قۇشى» تىپىدا بولۇپ، ئەتىگەندە ئېنېرگىيەسى تېشىپ تۇرىدۇ؛ يەنە بەزىلەر «مۈشۈكياپىلاق» تىپىدا بولۇپ، كەچتە تېخىمۇ ئاكتىپ بولىدۇ. شۇڭا، چېنىقىش ۋاقتىنى تاللىغاندا ئۆزىڭىزنىڭ قايسى ۋاقىتتا جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىن ئەڭ ياخشى ھېس قىلىدىغانلىقىڭىزغا دىققەت قىلىشىڭىز كېرەك. مەجبۇرىي ھالدا ئۆزىڭىز ياقتۇرمايدىغان ۋاقىتتا چېنىقىش، چېنىقىشقا بولغان قىزغىنلىقنى يوقىتىپ قويۇشى مۇمكىن.

شۇنى ئۇنتۇماسلىق كېرەككى، كەچلىك چېنىقىش بىلەن ئۇخلاش ۋاقتى ئارىلىقىدا كەم دېگەندە 2-3 سائەت پەرق بولۇشى كېرەك. ئەگەر ئۇخلاشقا بەك يېقىن ۋاقىتتا، بولۇپمۇ يۇقىرى سىجىللىقتا چېنىقسىڭىز، بەدەن تېمپېراتۇرىسى ۋە يۈرەك سوقۇشىنىڭ ئۆرلىشى سەۋەبىدىن ئۇيقۇسىزلىق كېلىپ چىقىشى مۇمكىن. ئەمما يېنىك يوگا ياكى سوزۇلۇش ھەرىكەتلىرىنى قىلىش ئەكسىچە ئۇيقۇ سۈپىتىنى ياخشىلاشقا ياردەم بېرىدۇ.

ئەڭ مۇھىمى ئىزچىللىق

يىغىپ ئېيتقاندا، «ئەڭ ياخشى» چېنىقىش ۋاقتى — سىز ئىزچىل داۋاملاشتۇرالايدىغان ۋاقىتتۇر. مەيلى ئەتىگەن بولسۇن ياكى كەچ بولسۇن، ھەرىكەت قىلىشنىڭ پايدىسى ھەرىكەت قىلماسلىقتىن كۆپ ئۈستۈن تۇرىدۇ. ئەگەر ئورۇقلاشنى ئاساس قىلسىڭىز ئەتىگەننى، مۇسكۇل ۋە كۈچ مەشىقىنى ئاساس قىلسىڭىز چۈشتىن كېيىن ياكى كەچنى سىناپ بېقىڭ. مۇھىمى، ئۆزىڭىزگە ماس كېلىدىغان بىر ۋاقىتنى بېكىتىپ، شۇنى ئادەتكە ئايلاندۇرۇشتۇر.