قولتۇق ئويمىنىنىڭ مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋا ئاناتومىيىسى

قولتۇق ئويمىنى (Axilla) ئىنسان بەدىنىدىكى بويۇن قىسمى بىلەن يۇقىرىقى ئەزالارنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان ئىنتايىن مۇھىم ئاناتومىيىلىك بوشلۇق ھېسابلىنىدۇ. بۇ بوشلۇقنىڭ شەكلى ئېھرام (پىرامىدا) شەكلىدە بولۇپ، ئۇنىڭ ئىچىدىن يۇقىرىقى ئەزالارنىڭ ھەرىكىتى ۋە سېزىمىنى تەمىنلەيدىغان مۇھىم نېرۋا تۈگۈنلىرى (بىلەك چىگىشى)، قان تومۇرلار ۋە لىمفا تۈگۈنلىرى ئۆتىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ زىچ ئورۇنلىشىشى ۋە مۇرەككەپ تورسىمان قۇرۇلمىسى، قولتۇق ئويمىنىنى تاشقى كېسەللىكلەر ۋە نېرۋا كېسەللىكلىرى ئىلمىدە ئالاھىدە ئورۇنغا ئىگە قىلغان.

بۇ ماقالىدە تەمىنلەنگەن رەسىمدە قولتۇق ئويمىنىنىڭ ئالدى تەرەپتىن قارىغاندىكى چوڭقۇر قاتلاملىق ئاناتومىيىسى تەسۋىرلەنگەن. رەسىمدە كۆكرەك چوڭ مۇسكۇلى قاتارلىق يۈزە قەۋەتتىكى مۇسكۇللار ئېلىۋېتىلىپ، قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ تارماقلىرى، بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ مۇھىم غوللىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئەتراپتىكى مۇسكۇللار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ئېنىق كۆرسىتىلگەن. تۆۋەندە بىز بۇ مۇرەككەپ قۇرۇلمىلارنى بىر-بىرلەپ تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنىڭ تەپسىلىي چۈشەندۈرۈلۈشى:

1. قولتۇق ئويمىنىنى مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋىلار ( Muscles, Vessels and Nerves of the Axilla / 腋窝肌肉、血管和神经 )
بۇ ئاتالغۇ قولتۇق بوشلۇقىغا جايلاشقان بارلىق يۇمشاق توقۇلمىلارنىڭ ئومۇمىي نامىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ يەردىكى ئەڭ ئاساسلىق قۇرۇلما «قولتۇق ئارتېرىيىسى» ۋە «بىلەك نېرۋا چىگىشى» بولۇپ، ئۇلار بويۇن قىسمىدىن چىقىپ، بىرىنچى قوۋۇرغا بىلەن بۇغا سۆڭىكى ئاستىدىن ئۆتۈپ قولتۇققا كىرىدۇ. بۇ قان تومۇر ۋە نېرۋىلار قولتۇق بوغۇمى ئەتراپىدىكى مۇسكۇللارنى (مەسىلەن، كۆكرەك مۇسكۇللىرى، تاغاق مۇسكۇللىرى) ۋە پۈتۈن قولنى قان ھەم نېرۋا بىلەن تەمىنلەيدىغان بولۇپ، بۇ يەرنىڭ زەخىملىنىشى پۈتۈن قولنىڭ پالەچلىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

2. قوشۇمچە نېرۋا ( Accessory nerve / 副神经 )
بۇ 11-جۈپ مېڭە نېرۋىسى بولۇپ، بويۇن قىسمىدىكى تۆش – بۇغا – ئەمچەك ئۆسمە مۇسكۇلى ۋە دۈمبە قىسمىدىكى پەژمە مۇسكۇلىنى ھەرىكەتلەندۈرىدۇ. ئۇ گەرچە قولتۇقنىڭ ئىچكى قىسمىدا بولمىسىمۇ، بويۇن ۋە مۈڕە ھەرىكىتىگە بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ.

3. تارغاق – دۈمبە نېرۋىسى ( Dorsal scapular nerve / 肩胛背神经 )
بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ يىلتىزىدىن چىقىدىغان نېرۋا بولۇپ، تاغاق سۆڭىكىنىڭ ئارقا تەرىپىگە بارىدۇ. ئۇ تاغاقنى كۆتۈرگۈچى مۇسكۇل ۋە رومبىسىمان مۇسكۇللارنى ھەرىكەتلەندۈرۈشكە مەسئۇل.

4. ئوتتۇرا قىيپاش بۇلۇڭلۇق مۇسكۇلى ( Middle scalene muscle / 中斜角肌 )
بويۇننىڭ يان تەرىپىگە جايلاشقان مۇسكۇل بولۇپ، نەپەس ئالغاندا بىرىنچى قوۋۇرغىنى كۆتۈرۈشكە ياردەم بېرىدۇ. بىلەك نېرۋا چىگىشى بۇ مۇسكۇل بىلەن ئالدى قىيپاش مۇسكۇل ئارىلىقىدىن ئۆتىدۇ.

5. ئالدى قىيپاش بۇلۇڭلۇق مۇسكۇلى ( Anterior scalene muscle / 前斜角肌 )
بويۇن ئومۇرتقىلىرىدىن باشلىنىپ بىرىنچى قوۋۇرغىغا تۇتىشىدىغان مۇسكۇل. ئۇنىڭ ئالدىدىن بۇغا ئاستى ۋىناسى، ئارقىسىدىن بۇغا ئاستى ئارتېرىيىسى ئۆتىدىغان بولۇپ، مۇھىم ئاناتومىيىلىك بەلگە ھېسابلىنىدۇ.

6. قالقان بويۇن غولى ( Thyrocervical trunk / 甲状颈干 )
بۇغا ئاستى ئارتېرىيىسىنىڭ قىسقا ۋە توم بىر تارمىقى بولۇپ، بويۇن ۋە قالقانسىمان بەز رايونىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇنىڭدىن يەنە تاغاق ئەتراپىغا بارىدىغان تارماقلارمۇ چىقىدۇ.

7. كۆكرەك سىرت تەرەپ نېرۋىسى ( Lateral pectoral nerve / 胸外侧神经 )
بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ سىرتقى تۇتمىسىدىن چىقىدىغان نېرۋا. ئۇ ئاساسلىقى كۆكرەك چوڭ مۇسكۇلىنى (Pectoralis major) ھەرىكەتلەندۈرىدۇ.

8. كۆكرەك يۇقارىقى ئارتېرىيە ( Superior thoracic artery / 胸上动脉 )
قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ بىرىنچى بۆلىكىدىن چىقىدىغان كىچىك ئارتېرىيە. ئۇ بىرىنچى ۋە ئىككىنچى قوۋۇرغا ئارىلىقىدىكى مۇسكۇللارنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

9. كۆكرەك مۇسكۇل شېخى ( Pectoral branch / 胸肌支 )
كۆكرەك-تاغاق چوققىسى ئارتېرىيىسىنىڭ بىر تارمىقى بولۇپ، كۆكرەك مۇسكۇللىرى ئارىسىغا تارقىلىدۇ. ئۇ كۆكرەك چوڭ ۋە كىچىك مۇسكۇللىرىنى ئوزۇقلاندۇرىدۇ.

10. كۆكرەك ئىچكى تەرەپ نېرۋا ( Medial pectoral nerve / 胸内侧神经 )
بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ ئىچكى تۇتمىسىدىن چىقىپ، كۆكرەك كىچىك مۇسكۇلىنى تېشىپ ئۆتىدۇ. ئۇ كۆكرەك چوڭ ۋە كىچىك مۇسكۇللىرىنىڭ ھەر ئىككىلىسىنى ھەرىكەتلەندۈرىدۇ.

11. كۆكرەك سىرتقى تەرەپ ئارتېرىيە ( Lateral thoracic artery / 胸外侧动脉 )
كۆكرەك كىچىك مۇسكۇلىنىڭ سىرتقى گىرۋىكىنى بويلاپ تۆۋەنگە ماڭىدىغان ئارتېرىيە. ئۇ كۆكرەك يان تەرەپ دىۋارىدىكى مۇسكۇللارنى ۋە ئاياللاردا ئەمچەكنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

12. قوۋۇرغا ئارىلىق بىلەك نېرۋا ( Intercostobrachial nerve / 肋间臂神经 )
ئىككىنچى قوۋۇرغا ئارىلىق نېرۋىسىنىڭ سىرتقى تېرە شېخى بولۇپ، قولتۇق ئاستى ۋە بىلەكنىڭ ئىچكى تەرەپ تېرىسىنىڭ سېزىمىنى تەمىنلەيدۇ. قولتۇق لىمفا تۈگۈنلىرىنى تازىلاش ئوپېراتسىيىسىدە بۇ نېرۋا ئاسان زەخىملىنىشى مۇمكىن.

13. كۆكرەك كىچىك مۇسكۇل ( Pectoralis minor muscle / 胸小肌 )
كۆكرەك چوڭ مۇسكۇلىنىڭ ئاستىغا جايلاشقان ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك مۇسكۇل. ئۇ قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ ئۈستىدىن ئۆتىدىغان بولۇپ، ئارتېرىيەنى ئۈچ بۆلەككە ئايرىشتا بەلگە قىلىنىدۇ.

14. كۆكرەك ئۇزۇن نېرۋا ( Long thoracic nerve / 胸长神经 )
كۆكرەك قەپىزىنىڭ يان تەرىپىنى بويلاپ تىك تۆۋەنگە چۈشىدىغان نېرۋا بولۇپ، ئالدى ھەرە چىشسىمان مۇسكۇلنى (Serratus anterior) تىزگىنلەيدۇ. بۇ نېرۋا زەخىملەنسە «قاناتسىمان تاغاق» (Winged scapula) كېسەللىكى كېلىپ چىقىدۇ.

15. كۆكرەك دۈمبە نېرۋا ( Thoracodorsal nerve / 胸背神经 )
كۆكرەك دۈمبە ئارتېرىيىسى بىلەن بىللە يۈرىدىغان نېرۋا. ئۇ بەل ۋە دۈمبە قىسمىدىكى ئەڭ چوڭ مۇسكۇل بولغان كۆكرەك كەڭ مۇسكۇلىنى (Latissimus dorsi) ھەرىكەتلەندۈرىدۇ.

16. كۆكرەك دۈمبە ئاتېرىيە ( Thoracodorsal artery / 胸背动脉 )
تاغاق ئاستى ئارتېرىيىسىنىڭ داۋامى ياكى تارمىقى بولۇپ، كۆكرەك كەڭ مۇسكۇلى ۋە كۆكرەك قەپىزىنىڭ يان تەرىپىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئۇ سۇلياۋ تاشقى كېسەللىكلەردە مۇسكۇل يۆتكەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.

17. كۆكرەك كەڭ مۇسكۇل ( Latissimus dorsi muscle / 背阔肌 )
دۈمبىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىنى قاپلاپ تۇرىدىغان چوڭ ياپىلاق مۇسكۇل. ئۇ قولنى ئارقىغا تارتىش، ئىچىگە قايرىش ھەرىكەتلىرىنى ئورۇندايدۇ.

18. يۇقارىقى بىلەك ئىككى باشلىق مۇسكۇل ( Biceps brachii muscle / 肱二头肌 )
يۇقىرىقى بىلەكنىڭ ئالدى قىسمىدىكى مۇسكۇل بولۇپ، ئۇزۇن ۋە قىسقا ئىككى بېشى بار. ئۇ جەينەكنى پۈكۈش ۋە بىلەكنى سىرتىغا ئايلاندۇرۇش رولىنى ئوينايدۇ.

19. يۇقارىقى بىلەك ئىچكى تەرەپ تېرە نېرۋىسى ( Medial brachial cutaneous nerve / 臂内侧皮神经 )
بىلەك نېرۋا چىگىشىدىن چىقىدىغان نېپىز نېرۋا بولۇپ، يۇقىرىقى بىلەكنىڭ ئىچكى تەرەپ تېرىسىنىڭ سېزىمىنى تەمىنلەيدۇ.

20. بىلەك ئىچكى تەرەپ تېرە نېرۋىسى ( Medial antebrachial cutaneous nerve / 前臂内侧皮神经 )
يۇقارىقى بىلەك تېرە نېرۋىسىغا قارىغاندا تېخىمۇ ئۇزۇن بولۇپ، جەينەكتىن ئۆتۈپ بىلەكنىڭ (جەينەك بىلەن بىلەك ئارىلىقى) ئىچكى تەرەپ تېرىسىنى سېزىم بىلەن تەمىنلەيدۇ.

21. بىلەك نېرۋىسى ( Ulnar nerve / 尺神经 )
قولنىڭ ئاساسلىق نېرۋىلىرىدىن بىرى بولۇپ، يۇقىرىقى بىلەكنىڭ ئىچكى تەرىپىنى بويلاپ ماڭىدۇ. ئۇ قولنىڭ كىچىك بارماق تەرەپتىكى مۇسكۇللىرىنى ۋە سېزىمىنى كونترول قىلىدۇ (جەينەكنى سوقۇۋالغاندا توك سوققاندەك سېزىم بېرىدىغان نېرۋا).

22. تاغاقنى ئايلانغۇچى ئارتېرىيە ( Circumflex scapular artery / 旋肩胛动脉 )
تاغاق ئاستى ئارتېرىيىسىدىن چىقىپ، تاغاق سۆڭىكىنىڭ سىرتقى قىرىنى ئايلىنىپ ئۆتىدۇ. ئۇ تاغاق ئەتراپىدىكى مۇسكۇللارنى قان بىلەن تەمىنلەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.

23. تاغاق ئاستى ئارتېرىيە ( Subscapular artery / 肩胛下动脉 )
قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ ئەڭ چوڭ تارمىقى بولۇپ، تاغاق سۆڭىكىنىڭ ئاستى تەرىپىگە قاراپ ماڭىدۇ. ئۇ كۆكرەك دۈمبە ئارتېرىيىسى ۋە تاغاق ئايلانما ئارتېرىيىسىگە بۆلۈنىدۇ.

24. ئوتتۇرا نېرۋا ( Median nerve / 正中神经 )
قولنىڭ ئەڭ مۇھىم نېرۋىلىرىدىن بىرى بولۇپ، بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ ئىچكى ۋە سىرتقى تۇتمىلىرىنىڭ بىرىكىشىدىن ھاسىل بولىدۇ. ئۇ قول بارماقلىرىنىڭ (باش بارماقتىن ئوتتۇرا بارماققىچە) ھەرىكىتى ۋە سېزىمىنى باشقۇرىدۇ.

25. يۇقارىقى بىلەكنى ئايلانغۇچى ئالدى ئارتېرىيە ( Anterior circumflex humeral artery / 旋肱前动脉 )
يۇقىرىقى بىلەك سۆڭىكىنىڭ (Humerus) بويۇن قىسمىنى ئالدى تەرەپتىن ئوراپ تۇرىدىغان كىچىك ئارتېرىيە. ئۇ يۇقىرىقى بىلەك بېشىنى ۋە بوغۇمنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

26. يۇقارىقى بىلەكنى ئايلانغۇچى ئارقا ئارتېرىيە ( Posterior circumflex humeral artery / 旋肱后动脉 )
ئالدى ئايلانما ئارتېرىيىگە قارىغاندا تومراق بولۇپ، قولتۇق نېرۋىسى بىلەن بىللە يۇقىرىقى بىلەك سۆڭىكىنىڭ ئارقا تەرىپىنى ئايلىنىدۇ. ئۇ ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇل ۋە مۈڕە بوغۇمىنى تەمىنلەيدۇ.

27. قولتۇق نېرۋا ( Axillary nerve / 腋神经 )
يۇقىرىقى بىلەكنى ئايلانغۇچى ئارقا ئارتېرىيە بىلەن بىللە ماڭىدىغان مۇھىم نېرۋا. ئۇ ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇل (Deltoid) ۋە كىچىك يۇمىلاق مۇسكۇلنى ھەرىكەتلەندۈرىدۇ.

28. قولتۇق ئارتېرىيە ( Axillary artery / 腋动脉 )
بۇغا ئاستى ئارتېرىيىسىنىڭ داۋامى بولۇپ، قولتۇق ئويمىنىدىن ئۆتۈپ يۇقىرىقى بىلەككە بارىدۇ (بۇ يەردە يۇقىرىقى بىلەك ئارتېرىيىسىگە ئۆزگىرىدۇ). ئۇ پۈتۈن يۇقىرىقى ئەزانى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق غول تومۇر.

29. مۇسكۇل – تېرە نېرۋىسى ( Musculocutaneous nerve / 肌皮神经 )
بىلەك نېرۋا چىگىشىنىڭ سىرتقى تۇتمىسىدىن چىقىپ، تۇمشۇقسىمان بىلەك مۇسكۇلىنى تېشىپ ئۆتىدۇ. ئۇ يۇقىرىقى بىلەكنىڭ ئالدى مۇسكۇللىرىنى (ئىككى باشلىق مۇسكۇل قاتارلىق) ھەرىكەتلەندۈرىدۇ.

30. باش ۋىناسى ( Cephalic vein / 头静脉 )
يۇقىرىقى ئەزانىڭ يۈزە قىسمىدىكى چوڭ ۋىنا بولۇپ، بىلەكنىڭ سىرتقى تەرىپىدىن يۇقىرىغا چىقىدۇ. ئۇ ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇل بىلەن كۆكرەك مۇسكۇلى ئارىسىدىكى ئېرىقچە ئارقىلىق قولتۇق ۋىناسىغا قۇيۇلىدۇ.

31. ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇل شېخى ( Deltoid branch / 三角肌支 )
كۆكرەك-تاغاق چوققىسى ئارتېرىيىسىنىڭ بىر تارمىقى بولۇپ، ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇل ۋە چوڭ كۆكرەك مۇسكۇلى ئارىسىدىكى ئارىلىقتا يۈرىدۇ. ئۇ ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇلنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

32. تاغاق چوققا شاخچىسى ( Acromial branch / 肩峰支 )
كۆكرەك-تاغاق چوققىسى ئارتېرىيىسىدىن چىقىپ، تاغاق چوققىسىغا قاراپ ماڭىدۇ. ئۇ مۈڕە ئۇچىدىكى تورسىمان قان تومۇرلارغا قوشۇلىدۇ.

33. كۆكرەك – تاغاق چوققىسى ئارتېرىيىسى ( Thoracoacromial artery / 胸肩峰动脉 )
قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ ئىككىنچى بۆلىكىدىن چىقىدىغان قىسقا غول. ئۇ كۆكرەك، تاغاق چوققىسى، بۇغا سۆڭەك ۋە ئۈچ بۇرجەك مۇسكۇلغا قاراپ تۆت تارماققا بۆلۈنىدۇ.

34. تاغاق ئۈستى ئارتېرىيە ۋە نېرۋا ( Suprascapular artery and nerve / 肩胛上动脉、神经 )
بۇلار تاغاق سۆڭىكىنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىدىن ئۆتۈپ، تاغاق ئۈستى ۋە ئاستى مۇسكۇللىرىنى قان ۋە نېرۋا بىلەن تەمىنلەيدۇ. بۇلار مۈڕە ئاغرىقلىرى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك.

قولتۇق ئويمىنى ئاناتومىيىسىنىڭ كىلىنىكىلىق ۋە فىزىئولوگىيىلىك ئەھمىيىتى

قولتۇق ئويمىنى (Axilla) كىلىنىكىلىق تىبابەتتە ئىنتايىن مۇھىم رايون بولۇپ، بولۇپمۇ ئوپېراتسىيە ۋە جىددىي قۇتقۇزۇشتا ئاچقۇچلۇق رول ئوينايدۇ. قولتۇق ئارتېرىيىسى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى «بىلەك نېرۋا چىگىشى» (Brachial Plexus) نىڭ مۇرەككەپ مۇناسىۋىتى سەۋەبىدىن، بۇ رايوندىكى ھەر قانداق بىر تاشقى جەراھەت ياكى ئوپېراتسىيە ئىنتايىن ئېھتىياتچانلىقنى تەلەپ قىلىدۇ. مەسىلەن، قولتۇق تاياقنى خاتا ئىشلىتىش ياكى مۈڕە چىقىپ كېتىش ئەھۋاللىرىدا قولتۇق نېرۋىسى ياكى قان تومۇرلىرى بېسىلىپ قېلىپ، قولنىڭ ھەرىكەت ئىقتىدارىغا تەسىر يېتىشى مۇمكىن.

بۇ رايوندىكى لىمفا تۈگۈنلىرى (رەسىمدە مۇسكۇل ۋە نېرۋىلار ئاساسىي ئورۇندا بولغاچقا كۆرسىتىلمىگەن بولسىمۇ، ئەمما شۇ بوشلۇقتا مەۋجۇت) ئاياللاردا ئەمچەك راكىنىڭ تارقىلىشىنى (Metastasis) تەكشۈرۈشتىكى مۇھىم ئورۇن ھېسابلىنىدۇ. ئەمچەك راكى ئوپېراتسىيىسىدە قولتۇق لىمفا تۈگۈنلىرىنى تازىلىغاندا، رەسىمدىكى «كۆكرەك ئۇزۇن نېرۋىسى» ۋە «كۆكرەك دۈمبە نېرۋىسى» نى قوغداش ئىنتايىن مۇھىم. ئەگەر كۆكرەك ئۇزۇن نېرۋىسى زەخىملەنسە، بىمار قولىنى كۆتۈرگەندە تاغاق سۆڭىكى قاناتتەك چىقىپ قالىدىغان «قاناتسىمان تاغاق» ئالامىتى كۆرۈلىدۇ.

قولتۇق ئويمىنى يەنە ناركوز (Anesthesia) ئىلمىدىمۇ مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. قول ۋە بىلەك قىسمىدا ئېلىپ بېرىلىدىغان ئوپېراتسىيەلەر ئۈچۈن «بىلەك نېرۋا چىگىشىنى توسۇش» (Brachial plexus block) تېخنىكىسى دەل مۇشۇ قولتۇق ئويمىنى ئەتراپىدا ئېلىپ بېرىلىدۇ. بۇنىڭ ئۈچۈن قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ سوقۇشىنى توغرا تېپىش ۋە نېرۋىلارنىڭ ئارتېرىيىگە نىسبەتەن ئورنىنى ئېنىق بىلىش كېرەك.

بۇنىڭدىن باشقا، قولتۇق ئارتېرىيىسىنىڭ قان توختىتىش نۇقتىسىنى بىلىشمۇ جىددىي قۇتقۇزۇشتا ھاياتلىقنى ساقلاپ قالالايدۇ. ئەگەر يۇقىرىقى بىلەك ياكى قولتۇقتا ئېغىر قاناش كۆرۈلسە، بۇغا سۆڭەك ئۈستىدىن بېسىش ياكى قولتۇق ئىچىدىن ئارتېرىيەنى بېسىش ئارقىلىق قاننى ۋاقىتلىق توختىتىپ تۇرغىلى بولىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، قولتۇق ئويمىنى پەقەت بىر كاۋاك بوشلۇق بولماستىن، بەلكى يۇقىرىقى ئەزانىڭ «ھاياتلىق لىنىيىسى» ئۆتىدىغان مۇرەككەپ ئۆتەڭدۇر. مۇسكۇل، قان تومۇر ۋە نېرۋىلارنىڭ بۇ يەردىكى ئاناتومىيىلىك ئورۇنلىشىشىنى پىششىق بىلىش، تاشقى كېسەللىكلەر دوختۇرلىرىنىڭ ئوپېراتسىيە بىخەتەرلىكىنى ۋە دىئاگنوز توغرىلىقىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ.