تېخنىي Tc ئېلېمېنتى – خىمىيە ئېلېمېنتلار جەدۋىلىنىڭ 43 نومۇرلۇق يېرىدە ئورۇن ئالماقتا بولۇپ، بۇ بەتتە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى تاپالايسىز.
تېخنىي ( Technetium ) ،ئېلېمېنت بەلگىسى Tc بولۇپ ،بىر خىل سۈنئىي ئۆتكۈنچى مېتال ئېلېمېنت، سىرتقى كۆرۈنۈشى كۈمۈش رەڭلىك. تۆۋەندىكىسى بۇ ھەقتە تەپسىلىي چۈشەنچە:
بايقاش ۋە نام بېرىش:سۈنئىي بىرىكتۈرۈش ئارقىلىق ئېرىشكەن تۇنجى ئېلېمېنت بولۇپ، ئامېرىكا كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتى بېركلېي شۆبە مەكتىپىدىكى فىزىكا ئالىمى ئېرنېست لاۋرېنس ۋە ئۇنىڭ كوللېكتىپى 1937 – يىلى بايقىغان. ئۇلار ئايلانما تېزلەتكۈچتىن پايدىلىنىپ، تەركىبىدە پروتون بولغان دېيتېرىي ئاتوم يادروسىنى 42 – نومۇرلۇق مولىبدېننى «بومباردىمان» قىلىپ،43 – نومۇرلۇق يېڭى ئېلېمېنتقا ئېرىشتى. ئۇ سۈنئىي سىنتېزلانغاچقا ،«Technetium» دەپ ئاتالغان ،بۇ سۆز گرېكچە «Technetos» دىن كەلگەن بولۇپ ،«تېخنىكا ،سۈنىي» دېگەن مەنىدە.
فىزىكىلىق خۇسۇسىيىتى:ئېلېمېنتلار دەۋرىي جەدۋىلىدە Ⅶ B گۇرۇپپىسىغا تەۋە بولۇپ، ئۇنىڭ يەككە ماددىسى كۈمۈش رەڭلىك مېتال، نىسپىي ئاتوم ماسسىسى 98.907، ئاتوم رەت نومۇرى 43. ئۇنىڭ تەبىئەت دۇنياسىدىكى مىقدارى ئىنتايىن ئاز بولۇپ، كۆپىنچىسى سۈنئىي ئۇسۇلدا ياسالغان.
ئىزوتوپ ۋە ئىشلىتىلىشى:كۆپ خىل ئىزوتوپلىرى بار، بۇنىڭ ئىچىدە m99 – ( m99 – Tc ) مېدىتسىنا ساھەسىدە ئىنتايىن مۇھىم. ئۇ كۆڭۈلدىكىدەك يېرىم يىمىرىلىش دەۋرى ( 6.02 سائەت ) گە ئىگە ھەمدە بىرلا خىل نۇر ( 140keV ) قويۇپ بېرىدۇ، بۇ Tc – 99m نى يادرو مېدىتسىناسىدىكى تەسۋىر كۆرسىتىشتە ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان ئىزوتوپلارنىڭ بىرىگە ئايلاندۇرىدۇ. ئۇنىڭ خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتى ۋە بىيولوگىيەلىك خۇسۇسىيىتى يودقا ئوخشىشىپ كېتىدۇ، شۇڭا مېدىتسىنادا تەسۋىر روشەنلەشتۈرگۈچى دورا سۈپىتىدە ئىشلىتىشكە بولىدۇ، شۇڭا «ئۇنىۋېرسال نۇكلىد» دەپ تەرىپلىنىدۇ.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، ھازىرقى زامان پەن – تېخنىكىسىدا مۇھىم رول ئوينايدىغان ئېلېمېنت، گەرچە تەبىئەت دۇنياسىدا ئىنتايىن ئاز ئۇچرايدىغان بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ تېببىي دىئاگنوز قويۇش ساھەسىدە ئىشلىتىلىشى ئۇنى كەم بولسا بولمايدىغان ئېلېمېنتقا ئايلاندۇردى.
تېخنىي Tc تىببىي ساھەدىكى ئىشلىتىلىشى
تېخنىي Tc بىر خىل رادىئو ئاكتىپ ئىزوتوپ بولۇپ ،ئۇنىڭ ئاساسلىق ئىشلىتىلىش دائىرىسى يادرو مېدىتسىناسى ،سانائەت تەكشۈرۈش ۋە مۇھىت تەكشۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يادرو مېدىتسىناسىدا، Tc – 99m ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان رادىئوئاكتىپلىق ئىزوتوپلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ ھەر خىل تېببىي تەكشۈرۈش ۋە دىئاگنوز قويۇشتا كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن، يەككە فوتون قويۇپ بېرىدىغان كومپيۇتېردا ئۈزۈك قاتلاملىق تەسۋىر كۆچۈرۈش ( SPECT ) ۋە مۇسبەت ئېلېكترون قويۇپ بېرىدىغان كومپيۇتېردا ئۈزۈك قاتلاملىق تەسۋىر كۆچۈرۈش ( PET ).
ئۇنىڭدىن باشقا ،Tc يەنە بەزى كېسەللىكلەرنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ. مەسىلەن ،Tc – 99m مېتوكسى ئىزوبۇتىل نىترىل ( MIBI ) قالقانسىمان بەز راكىغا دىئاگنوز قويۇش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ؛ Tc – 99m گۈڭگۈرت كوللوئىدنى جىگەر – تال تەسۋىر كۆرسىتىش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
سانائەت تەكشۈرۈشىدە Tc كەڭ قوللىنىلدى. مەسىلەن، Tc – 147 نى تۇپراق ۋە سۇدىكى رادىئوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى ئۆلچەشكە ئىشلىتىشكە بولىدۇ؛ Tc – 99m نى سانائەت ئىشلەپچىقىرىش لىنىيىسىدىكى زىيانسىز تەكشۈرۈشكە ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
مۇھىتنى ئۆلچەپ تەكشۈرۈش داۋامىدا Tc ئاتموسفېرادىكى رادىيوئاكتىپلىق ماددىلارنىڭ مىقدارىنى ،شۇنداقلا سۇ ۋە تۇپراقتىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش ئەھۋالىنى ئۆلچەشكە ئىشلەتسە بولىدۇ.
