كاربون ئورگانىك خىمىيە ۋە ھاياتلىقنىڭ ئاساسى ھىساپلىنىدۇ. ئالماستا لىق كاربون ئاتومى بار.
كاربون ( Carbon ) نىڭ خىمىيەلىك بەلگىسى C بولۇپ ،بىر خىل مېتاللوئىد ئېلېمېنت، ئېلېمېنتلار دەۋرىي جەدۋىلىنىڭ ئىككىنچى دەۋرىدىكى IVA ئائىلىسىگە جايلاشقان.
كاربون ئالەمدىكى بىر قەدەر مول ئېلېمېنتلارنىڭ بىرى، شۇنداقلا يەر شارىدىكى ھاياتلىقنىڭ ئاساسىي بەرپا قىلىش ئېلېمېنتى. ئۇ ھەر خىل ماددا ھالىتىدە ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكلەرنى ئىپادىلەيدۇ:
1. فىزىكىلىق شەكلىنىڭ كۆپ خىللىقى:كاربون كۆپ خىل ئاللوتروپتا مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدۇ، ئۇ دائىم ئۇچرايدىغان گرافىت ۋە ئالماسنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە ئالماس مەلۇم بولغان ئەڭ قاتتىق تەبىئىي ماددا، گرافىت بولسا ئۇنىڭ يۇمشاقلىقى ۋە توك ئۆتكۈزۈشچانلىقى بىلەن داڭلىق. بۇنىڭدىن باشقا يەنە گىرافىت ئالكېن، فۇللېر ئالكېن قاتارلىق يېڭى تىپتىكى كاربون ماتېرىياللىرى بار، ئۇلار ئۆزگىچە ئېلېكتىرونلۇق خۇسۇسىيەت ۋە مېخانىكىلىق خۇسۇسىيەتكە ئىگە بولغانلىقى ئۈچۈن پەن تەتقىقات ساھەسىنىڭ كەڭ دىققىتىنى تارتماقتا.
2. خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتىنىڭ مۇقىملىقى:نورمال تېمپېراتۇرا، نورمال بېسىم ئاستىدا، كاربون يەككە ماددىسىنىڭ مۇقىملىقى ناھايىتى يۇقىرى بولۇپ، باشقا ماددىلار بىلەن ئاسان رېئاكسىيەلەشمەيدۇ. ئەمما، يۇقىرى تېمپېراتۇرا شارائىتىدا كاربون نۇرغۇن ئېلېمېنتلار بىلەن رېئاكسىيەلىشىپ، ھەر خىل بىرىكمىلەرنى ھاسىل قىلىدۇ.
3. جانلىقلار تېنىنى تەشكىل قىلىدىغان زۆرۈر ئېلېمېنتلار:ھاياتلىقنىڭ ئاساسى بولغان كاربون ئېلېمېنتى ئورگانىك مولېكۇلىلارنى تەشكىل قىلىدىغان ئاچقۇچلۇق تەركىب، مەسىلەن، ئاقسىل، ياغ، كاربون سۇ بىرىكمىلىرى ۋە يادرو كىسلاتاسى قاتارلىقلار، بۇ ئورگانىك مولېكۇلىلار ھۈجەيرە قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارىنىڭ يادرولۇق تەركىبىي قىسمى.
4. سانائەتتە كەڭ دائىرىدە ئىشلىتىلىشى:كاربون ۋە ئۇنىڭ بىرىكمىلىرىنىڭ ھازىرقى زامان سانائىتىدە ئىشلىتىلىشى ئىنتايىن كەڭ، مەسىلەن، پولات – تۆمۈر ئىشلەپچىقىرىشىدا ئوكسىدسىزلىغۇچى رېئاكتىپ قىلىنىدۇ، شۇنىڭدەك سۇلياۋ، بىرىكمە تالا، كاۋچۇك، دورا ۋە # ماددا ياساش قاتارلىق جەھەتلەردىمۇ مۇھىم رول ئوينايدۇ.