يىڭناغۇچ بىر خىل ھاشارات بولۇپ ،بوغۇم پۇتلۇق ھايۋانلار تىپى ،ھاشاراتلار سىنىپى ،يىڭناغۇچلار ئەترىتى ( ئىلمىي نامى:Odonata ) نىڭ بىر ئەزاسى.
ئۇلار ئىنچىكە بەدىنى، ئىككى جۈپ سۈزۈك قانىتى ۋە تىنچ تۇرغاندا شوتىسىمان قانىتى بىلەن دۈمبىسىگە جايلاشقانلىقى بىلەن داڭلىق. يىڭناغۇچ ئەترىتى ئىككى كەنجى ئەترەتكە بۆلۈنىدۇ:پەرقلىق قاناتلىقلار كەنجى ئەترىتى ( Anisoptera ) ۋە تەكشى قاناتلىقلار كەنجى ئەترىتى ( Zygoptera ). پەرقلىق قاناتلىقلار كەنجى ئەترىتى ئەزالىرىنىڭ تەن شەكلى ئادەتتە چوڭراق بولۇپ، ئالدى – كەينى قانىتى ئوخشاش بولمايدۇ؛ تەكشى قاناتلىقلار كەنجى ئەترىتى ئەزالىرىنىڭ تەن شەكلى كىچىكرەك بولۇپ، ئالدى – كەينى قانىتى ئوخشىشىپ كېتىدۇ.
يىڭناغۇچنىڭ يېتىلگەن قۇرتىنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئادەتتە 2 ~ 10 سانتىمېتىر ئارىلىقىدا بولىدۇ، بەزىلىرىنىڭ ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ ئۇزۇن بولىدۇ. ئۇلارنىڭ رەڭگى كۆپ خىل بولۇپ، بىرلا خىل يېشىل، كۆك ياكى قوڭۇر رەڭدىن تارتىپ كۆپ خىل رەڭلەرنىڭ بىرىكمىسىگىچە ھەممىسى بار. ئۇلارنىڭ باش قىسمى ئۈچ بۇلۇڭ شەكلىدە بولۇپ، كۆزى چوڭ ھەم مۇرەككەپ كۆزى تەرەققىي قىلغان، ئەتراپتىكى مۇھىتنى ئېنىق كۆرەلەيدۇ. ئېغىز ئاپپاراتى تەرەققىي قىلغان، ئاستىنقى تاڭلىيى كۈچلۈك بولۇپ، كىچىك تىپتىكى ھاشاراتلارنى تۇتۇپ يېيەلەيدۇ.
يىڭناغۇچ ئاساسلىقى سۇ بويىدا ياكى نەم مۇھىتتا ياشايدۇ، چۈنكى ئۇلارنىڭ لىچىنكىلىرى سۇدا ياشايدۇ. ئۇلارنىڭ يېتىلگەن قۇرتى دائىم سۇ يۈزىدە ياكى يېقىن ئەتراپتا ئۇچۇپ، پاشا، چىۋىن قاتارلىق كىچىك ھاشاراتلارنى تۇتۇپ يەيدۇ.
بۇنىڭدىن باشقا، يىڭناغۇچ مۇنەۋۋەر ئوۋچى بولۇپ، «بوشلۇقتىكى ئوۋچى» دەپ تەرىپلىنىدۇ. ئۇلارنىڭ ئۇچۇش سۈرئىتى ئىنتايىن تېز بولۇپ، بوشلۇقتا يۆنىلىشنى تېز سۈرئەتتە ئۆزگەرتىپ، ئولجىنى تۇتالايدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۇلار يەنە نۇرغۇن قۇشلار ۋە باشقا چوڭ تىپتىكى ھاشاراتلارنىڭ ئوزۇقلۇق مەنبەسى ھېسابلىنىدۇ.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، يىڭناغۇچ بىر خىل گۈزەل ھاشارات بولۇپ، ئۆزگىچە تاشقى قىياپىتى ۋە ئۇچۇش ماھارىتى بىلەن كىشىلەرنىڭ ياقتۇرۇشىغا ئېرىشىپلا قالماستىن، يەنە ئۇنىڭ ئېكولوگىيەلىك سىستېمىدىكى مۇھىم رولى بىلەن كەڭ كۆلەمدە تەتقىق قىلىنغان.
