ھىق تۇتۇش ( ھىق بولۇش )

ئۇيغۇرچە ئاتىلىشى: ھىق تۇتۇش

ئىنگلىزچە ئاتىلىشى: Hiccups

خەنزۇچە ئاتىلىشى: 打嗝

ھېق تۇتۇش ( Hiccups ) دائىم كۆرۈلىدىغان فىزىيولوگىيەلىك ھادىسە بولۇپ ،ئۇ دىئافراگما ۋە باشقا سۈمۈرگۈچى مۇسكۇللارنىڭ تۇيۇقسىز، ئىختىيارسىز قىسقىرىشىدىن پەيدا بولىدۇ ،ئادەتتە بىر تېز نەپەس ئېلىش ھەرىكىتى ۋە بىر قىسقا ئاۋاز پەردىسى يېپىلىپ، ئالاھىدە ھېق تۇتۇش ئاۋازى پەيدا بولىدۇ.

تۆۋەندىكىسى ھېق تۇتۇشقا مۇناسىۋەتلىك ئاساسىي ئۇچۇرلار ۋە مۇمكىن بولغان سەۋەبلەر:

1. سەۋەبى:
تېز سۈرئەتتە تاماق يېيىش ياكى سۇ ئىچىش:ھاۋانى كۆپ يۇتۇش ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
گازلىق ئىچىملىك:گازلىق ئىچىملىكلەرنى ئىچكەندە ئاشقازاندىكى گازنى كۆپەيتىپ، ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
غىدىقلىغۇچى يېمەكلىك ياكى ئىچىملىك:مەسىلەن، ئاچچىق يېمەكلىك، ئىسپىرت ياكى قەھۋە قاتارلىقلار.
كەيپىيات ئامىلى:جىددىيلىشىش، ھاياجانلىنىش ياكى بېسىممۇ ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
تېمپېراتۇرا ئۆزگىرىشى:يېمەكلىك ياكى ئىچىملىكنىڭ تېمپېراتۇرىسى بەك سوغۇق ياكى بەك ئىسسىق بولۇپ كەتسە، بەزىدە ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
داۋالاش ئەھۋالى:بەزى كېسەللىكلەر ياكى پاتولوگىيەلىك ھالەت، مەسىلەن، ئاشقازان – قىزىلئۆڭگەچ ياندۇرۇش، ئۈچەي توسۇلۇش، مېڭە زەخىملىنىش، مېڭە پەردە ياللۇغى، ئۆسمە قاتارلىقلارمۇ ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

2. داۋاملىشىش ۋاقتى:
ھېق تۇتۇش ئادەتتە ۋاقىتلىق بولىدۇ، بىر نەچچە سېكۇنتتىن بىر نەچچە مىنۇتقىچە داۋاملىشىدۇ ھەمدە ئۆزلۈكىدىن توختايدۇ.
ئەگەر ھېق تۇتۇشنىڭ داۋاملىشىش ۋاقتى 48 سائەتتىن ئېشىپ كەتسە، داۋاملىشىش خاراكتېرلىك ھېق تۇتۇش دەپ ئاتىلىدۇ، بۇ بەلكىم مەلۇم كېسەللىكنىڭ ئالامىتى بولۇشى مۇمكىن، داۋالاش ئارقىلىق باھالاشقا توغرا كېلىدۇ.

3. داۋالاش:
ئادەتتىكى ھېق تۇتۇشقا قارىتا، ئائىلىدە بىر ئىستاكان سوغۇق سۇ ئىچىش، نەپەس ئالالماسلىق، بىر قوشۇق شېكەر يېيىش ياكى ئاستا – ئاستا قۇرۇق بولكا يېيىش قاتارلىق بەزى داۋالاش ئۇسۇللىرىنى سىناپ باقسا بولىدۇ.
ئەگەر ھېق تۇتۇش توختىماي ياكى كۆپ يۈز بەرسە، دوختۇرغا كۆرۈنۈشكە توغرا كېلىشى مۇمكىن، دوختۇر دورا بىلەن داۋالاش ياكى باشقا ئارىلىشىش تەدبىرلىرىنى تەۋسىيە قىلىشى مۇمكىن.

4. ئالدىنى ئېلىش:
زىيادە غىزالىنىش ۋە تېز سۈرئەتتە سۇ ئىچىشتىن ساقلىنىش كېرەك.
كاربونىك كىسلاتالىق ئىچىملىك ۋە ئىسپىرتنىڭ قوبۇل قىلىنىشىنى ئازايتىش كېرەك.
باشقۇرۇش بېسىمى ۋە كەيپىيات داۋالغۇشى.

ئومۇمەن ئېيتقاندا، ھېق تۇتۇش گەرچە بەزى ئەھۋاللاردا ئادەمنى بىزار قىلسىمۇ، لېكىن ئادەتتە ئېغىر ساغلاملىق مەسىلىسى ئەمەس. ئەمما، ئەگەر ھېق تۇتۇش ئۈزلۈكسىز داۋاملاشسا ياكى باشقا كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلسە، ۋاقتىدا دوختۇردىن مەسلىھەت سوراش كېرەك.

ئۇنىڭدىن باشقا، ھېق تۇتۇش بىر خىل ئىستىخىيەلىك تەكرار سۈمۈرۈش ھەرىكىتى بولۇپ، ئادەتتە دىئافراگما مۇسكۇلىنىڭ ئىختىيارسىز قىسقىرىشىدىن كېلىپ چىقىدۇ. نورمال ئەھۋالدا، ھېق تۇتۇش بىر خىل زىيانسىز فىزىيولوگىيەلىك ھادىسە، لېكىن ئەگەر كۆپ كۆرۈلسە ياكى داۋاملىشىش ۋاقتى بىر قەدەر ئۇزۇن بولسا، كۈندىلىك تۇرمۇش ۋە ئۇيقۇ سۈپىتىگە تەسىر يېتىشى مۇمكىن.

ھېق تۇتۇشنىڭ سەۋەبى كۆپ خىل بولۇشى مۇمكىن، ئۇ تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

1. يەپ – ئىچىش بەك تېز ياكى بەك كۆپ بەك تېز ياكى بەك كۆپ يەۋالسىڭىز، ئاشقازىنىڭىز كۆپۈپ كېتىدۇ، بۇ دىئافراگما مۇسكۇلىنى غىدىقلاپ ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

2. ھاراق ئىچىش ياكى تاماكا چېكىش ئىسپىرت ۋە نىكوتىن دىئافراگما مۇسكۇلىنى غىدىقلاپ، ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

3. ھاياجانلىنىش ياكى جىددىيلىشىش ھاياجانلىنىش ياكى جىددىيلىشىش نەپەس تېزلىشىش ۋە مۇسكۇللار جىددىيلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن، بۇمۇ ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

4. ھەزىم قىلىش مەسىلىسى ئاشقازان كىسلاتاسى تەتۈر ئېقىپ، ئاشقازان يارىسى قاتارلىق ھەزىم قىلىش مەسىلىلىرىمۇ ھېق تۇتۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

ئەگەر سىزدە دائىم ھېق تۇتۇش ئەھۋالى كۆرۈلسە، يېمەك – ئىچمەك ئادىتىگە دىققەت قىلىڭ، زىيادە تاماق يېيىش ياكى ھاراق ئىچىشتىن ساقلىنىڭ؛ جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىن ئازادە بولۇپ، كەيپىياتنىڭ داۋالغۇشىنى ئازايتىڭ؛ ئەگەر ھەزىم قىلىش مەسىلىسى بولسا، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ داۋالىنىڭ. ئەگەر ھېق تۇتۇش ۋاقتى بىر قەدەر ئۇزۇن بولسا ياكى باشقا كېسەللىك ئالامەتلىرى ( مەسىلەن، كۆكرەك ئاغرىش، قۇسۇش قاتارلىقلار ) كۆرۈلسە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ تەكشۈرتۈش كېرەك.

تەييارلىغۇچى: ئابلەتجان مۇسا
مەنبە: دوختۇرلار تورى