پۇتبول

پۇتبول: دۇنيادىكى بىرىنچى تەنھەرىكەت

پۇتبول، «دۇنيادىكى بىرىنچى تەنھەرىكەت» دېگەن نامى بار بولۇپ، مىليونلىغان كىشىنىڭ قىزغىن مۇھەببىتىگە ئېرىشكەن. ئۇ  پەقەت بىر تەنھەرىكەت تۈرى بولۇپلا قالماي، بەلكى كىشىلەرنى بىر يەرگە جەم قىلىدىغان، دوستلۇق ۋە ھەمكارلىق روھىنى يېتىلدۈرىدىغان بىر كۈلتۈر ھادىسىسىدۇر. تارىختا نىگېرىيەدە ئىچكى ئۇرۇش بولۇۋاتقان مەزگىلدە، پۇتبول پادىشاھى پېلېنىڭ مۇسابىقىسى ئۈچۈن ئىككى تەرەپ ئىككى كۈن ئۇرۇش توختاتقانلىقى، پۇتبولنىڭ قانچىلىك سېھرىي كۈچكە ئىگە ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ.

پۇتبول دىگەن نىمە؟

پۇتبول – سۆزمۇ-سۆز مەنىسىدىن ئالغاندا «پۇت بىلەن ئوينىلىدىغان توپ» دېگەنلىك بولۇپ، ئۇ يۇمىلاق توپ ئىشلىتىلىدىغان، ئاساسلىقى پۇت بىلەن ئوينىلىدىغان بىر خىل كوللېكتىپ تەنھەرىكەت ئويۇنىدۇر. بۇ ئويۇندا، 11 كىشىدىن (بەزىدە ئۇنىڭدىن ئاز بولىدۇ، ئەمما ئالدىنقى شەرت، ئىككى تەرەپنىڭ سانى ئوخشاش بولۇشىغا ئەھمىيەت بېرىلىدۇ ) تەركىب تاپقان ئىككى كوماندا ئۆزئارا مۇسابىقىلىشىدۇ، ھەر بىر كوماندىنىڭ مەقسىتى توپنى قول ياكى بىلەكتىن باشقا بەدەن ئەزالىرى، بولۇپمۇ پۇت ۋە باش ئارقىلىق، قارشى تەرەپنىڭ ۋاراتاسىغا كىرگۈزۈشتۇر. ۋاراتار بولسا، بۇ پۇتبول ئويۇنىدا ۋەيا مۇسابىقىسىدە بىردىنبىر قولىنى ئىشلىتىپ توپنى توسۇش ھوقۇقىغا ئىگە ئەزا ھېسابلىنىدۇ.

ئۇيغۇرچە / Uyghurche : پۇتبول
ئىنگىلىزچە / English : Football / Soccer
تۈركچە / Türkçe : futbol
خەنزۇچە / 汉语 : 足球

 تەۋە تۈر: توپ تۈرىدىكى تەنھەرىكەتلەر (Ball Sports, 球类运动)

پۇتبولنىڭ قىسقىچە تارىخى

پۇتبولغا ئوخشاش پۇت بىلەن توپ ئويناش ھەرىكىتىنىڭ تارىخىنى قەدىمكى دەۋرلەرگە تۇتاشتۇرۇشقا بولىدۇ. بەزى مەنبەلەرگە ئاساسلانغاندا، پۇتبولنىڭ دەسلەپكى شەكلى مىلادىدىن ئىلگىرىكى 2- ۋە 3- ئەسىرلەردە قەدىمكى جۇڭگودا پەيدا بولغان «تسۇ كۈ، سۇجۈ» (蹴鞠) ناملىق ئويۇن دەپ قارالماقتا. «تسۇ» «تەپمەك»، «كۈ» بولسا «توپ» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. بۇ ئويۇن ئەسكەرلەرنى چېنىقتۇرۇش مەقسىتىدە ئوينالغان بولۇپ، قول ئىشلەتمەي توپنى تەپمەك ئارقىلىق تورغا كىرگۈزۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالاتتى. شۇنىڭغا ئوخشاش، قەدىمكى گرېتسىيەدە «ئېپىسكىروس» (Episkyros) ۋە رىمدا «ھارپاستۇم» (Harpastum) دەپ ئاتالغان، پۇت ۋە قولنى ئىشلىتىپ ئوينىلىدىغان زوراۋانلىق دەرىجىسى يۇقىرى بولغان توپ ئويۇنلىرىمۇ مەۋجۇت ئىدى. بۇ قەدىمكى ئويۇنلار زامانىۋى پۇتبولنىڭ قائىدىلىرى بىلەن پۈتۈنلەي ئوخشاش بولمىسىمۇ، پۇت بىلەن توپ ئويناش مەدەنىيىتىنىڭ قەدىمكى ئاساسىنى تىكلىگەن.

زامانىۋى پۇتبولنىڭ بىۋاسىتە ئاساسى 19-ئەسىردە ئەنگىلىيەدە سېلىنغان. ئەينى ۋاقىتتا، ئەنگىلىيەنىڭ ھەرقايسى مەكتەپلىرىدە ۋە رايونلىرىدا ئۆزلىرىنىڭ قائىدىسى بويىچە ئوخشىمىغان شەكىلدىكى پۇتبول ئويۇنلىرى ئوينىلاتتى. بۇ قالايمىقانچىلىقنى تۈگىتىش ۋە بىرلىككە كەلگەن قائىدە يارىتىش ئۈچۈن، 1863-يىلى لوندوندا دۇنيادىكى تۇنجى پۇتبولچىلار جەمئىيىتى (The Football Association, FA) قۇرۇلغان. بۇ جەمئىيەت تەرىپىدىن تۈزۈپ چىقىلغان قائىدىلەر قول بىلەن توپ ئويناشنى ۋە رەقىبگە بولغان ئارتۇق زوراۋانلىقنى چەكلەپ، زامانىۋى پۇتبولنىڭ تەرەققىياتىغا ئاساس سالغان. شۇنىڭدىن كېيىن، بۇ قائىدىلەر ئاساسىدىكى پۇتبول تۈرى ئەنگىلىيەلىك سودىگەرلەر، دېڭىزچىلار ۋە ئەسكەرلەر ئارقىلىق دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىغا تېزلىكتە تارقىلىپ، قىسقا ۋاقىت ئىچىدە دۇنيا مىقياسىدىكى ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن تەنھەرىكەت تۈرىگە ئايلاندى.

پۇتبول قائىدىسى ۋە ئويناش ئۇسۇلى

ئۆلچەملىك پۇتبول مۇسابىقىسى ھەر بىرى 11 كىشىدىن تەركىب تاپقان ئىككى كوماندا ئوتتۇرىسىدا ئېلىپ بېرىلىدۇ. مۇسابىقە مەيدانىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 90 مېتىردىن 120 مېتىرغىچە، كەڭلىكى 45 مېتىردىن 90 مېتىرغىچە بولىدۇ. توپنىڭ ئۆلچىمى ئايلانمىسى 68-71 سانتىمېتىر، ئېغىرلىقى 396-453 گرام بولىدۇ.

مۇسابىقىنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى توپنى رەقىب كوماندىنىڭ ۋاراتارىغا كىرگۈزۈش. قولۋاقچىدىن باشقا ھېچقانداق ئەزا قولى ياكى بىلىكى بىلەن توپقا تەگمەسلىكى كېرەك. بىر مەيدان مۇسابىقە 90 مىنۇت بولۇپ، 45 مىنۇتتىن ئىككى يېرىم مەيدانغا بۆلۈنىدۇ. ئارىلىقتا 15 مىنۇتلۇق دەم ئېلىش ۋاقتى بولىدۇ. مۇسابىقە جەريانىدا، قائىدىگە خىلاپلىق قىلغان ئەزالارغا سېرىق كارتا ياكى قىزىل كارتا كۆرسىتىلىدۇ.

پۇتبول ئويناش قائىدىلىرى

پۇتبول ئويۇنىنىڭ ئاساسلىق قائىدىلىرى خەلقئارا پۇتبولچىلار بىرلەشمىسى (IFAB) تەرىپىدىن بېكىتىلگەن بولۇپ، ئاساسلىق مەقسەت توپنى رەقىب كوماندىنىڭ ۋاراتارىغا كىرگۈزۈشتۇر.

• ئەزالار سانى: ھەر بىر كوماندا مەيدانغا 11 ئەزادىن تەركىب تاپىدۇ، بۇنىڭ بىرى ۋاراتار بولىدۇ. بىر مەيدان مۇسابىقىنى باشلاش ئۈچۈن ھەر كوماندىدا كەم دېگەندە 7 ئەزا بولۇشى شەرت.
• مۇسابىقە ۋاقتى: رەسمىي مۇسابىقە 90 مىنۇت بولۇپ، 45 مىنۇتتىن ئىككى يېرىم مەيدانغا بۆلۈنىدۇ. ئارىلىقتا 15 مىنۇتلۇق دەم ئېلىش ۋاقتى بولىدۇ.
• ئويۇننىڭ باشلىنىشى: ئويۇن مەيداننىڭ ئوتتۇرا سىزىقىدىكى ئوتتۇرا نۇقتىدىن باشلىنىدۇ.
• توپقا تەگكۈزمەك: ۋاراتار ئۆزىنىڭ جازا رايونى ئىچىدە قولى ۋە بىلىكى بىلەن توپقا تەگسە بولىدۇ. باشقا ئەزالارنىڭ قول ياكى بىلەك بىلەن توپقا تەگىشىگە رۇخسەت قىلىنمايدۇ.
• توپنىڭ مەيداندىن چىقىپ كېتىشى: توپ يان سىزىقتىن چىقىپ كەتسە، قارشى تەرەپ توپنى چىققان جايدىن قولى بىلەن تاشلاپ ئويۇننى داۋاملاشتۇرىدۇ. ئەگەر توپ ئاخىرقى سىزىقتىن (ۋاراتا سىزىقى) چىقىپ كەتسە، ھۇجۇم قىلغۇچى تەرەپ تەگكەن توپ بولسا ۋاراتا تېپىش، مۇداپىئە قىلغۇچى تەرەپ تەگكەن توپ بولسا بۇلۇڭ تېپىش پۇرسىتى بېرىلىدۇ.

پۇتبول توپىنىڭ ۋە رەسمىي مۇسابىقە توپىنىڭ ئۆلچىمى

خەلقئارا پۇتبول بىرلەشمىسى (FIFA) ۋە قائىدە بېكىتىش ئورگىنى (IFAB) تەرىپىدىن بېكىتىلگەن رەسمىي مۇسابىقىلەردە ئىشلىتىلىدىغان 5-نومۇرلۇق توپنىڭ ئۆلچىمى تۆۋەندىكىچە:

• شەكلى: مۇتلەق شار شەكىلدە بولۇشى كېرەك.
• ئايلانمىسى: 68 سانتىمېتىردىن 70 سانتىمېتىرغىچە (27-28 ئىنگلىز چىسى).
• ئېغىرلىقى: مۇسابىقە باشلىنىشتىن بۇرۇن 410 گرامدىن 450 گرامغىچە (14-16 ئۇنسىيە).
• ئىچكى بېسىمى: دېڭىز يۈزى بىلەن تەڭ بېسىمدا 0.6 دىن 1.1 ئاتموسفېرا بېسىمىغىچە.

بۇ ئۆلچەملەر مۇسابىقىنىڭ ھەممە يېرىدە ئوخشاش بىر خىل شارائىت يارىتىپ بېرىش ئۈچۈن مۇھىم.

(ئەلۋەتتە، خەلق ئارىسىدا بولۇپمۇ كىچىك بالىلار پۇتبول ئوينىغاندا، ئىككى خىشنى قويۇپلا دەرۋازىنى شەكىللەندۈرىدۇ ۋە ئويناپ كېتىدۇ.)

پۇتبول توپىنى ياساشتا ئىشلىتىدىغان ماتېرىياللار

زامانىۋى پۇتبول توپلېرى بۇرۇنقىدەك ھايۋانات تېرىسىدىن ئەمەس، بەلكى يۇقىرى تېخنىكىلىق بىرىكمە ماتېرىياللاردىن ياسىلىدۇ. بۇنىڭدا ئاساسلىقى ئۈچ قىسىم بار:

1. تاشقى قەۋىتى: كۆپىنچە بىرىكمە خۇرۇم، يەنى پولىئۇرېتان (Polyurethane, PU) ياكى پولىۋىنىل خلورىد (Polyvinyl Chloride, PVC) دىن ياسىلىدۇ. كەسپىي مۇسابىقە توپلېرىدا PU ئىشلىتىلىدۇ، چۈنكى ئۇ يۇمشاقراق ھەم تەپكەندىكى تۇيغۇسى ياخشى. PVC بولسا چىداملىق بولغاچقا، ئادەتتە مەشىق توپلېرىغا ئىشلىتىلىدۇ.
2. ئىچكى قەۋىتى: تاشقى قەۋەت بىلەن ئىچكى دوپپا ئارىسىدا بىر نەچچە قەۋەت پولىئېستېر ياكى پاختا ماتېرىيالى بولىدۇ. بۇ قەۋەتلەر توپنىڭ مۇستەھكەملىكىنى، شەكلىنى ساقلىشىنى ۋە چىدامچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ.
3. ئىچكى قەۋىتى (Bladder): بۇ توپنىڭ ھاۋا ساقلايدىغان قىسمى بولۇپ، ئادەتتە لاتېكىس (Latex) ياكى بۇتىل (Butyl) كاۋچۇكىدىن ياسىلىدۇ. لاتېكىس دوپپىلار يۇمشاق ۋە ئېلاستىكىلىقى ياخشى بولغاچقا كەسپىي ماھىرلار ياقتۇرىدۇ، لېكىن ھاۋىنى تېز چىقىرىۋېتىدۇ. بۇتىل دوپپىلار ھاۋىنى ئۇزۇن ساقلايدۇ، شۇڭا ئومۇمىي ئىشلىتىشكە ۋە مەشىقكە ماس كېلىدۇ.

پۇتبول مەيدانىنىڭ ئۆلچىمى

پۇتبول مەيدانى تىك تۆت بۇلۇڭ شەكىلدە بولۇشى كېرەك. ئۇنىڭ ئۆلچىمى ئادەتتىكى ۋە خەلقئارالىق مۇسابىقىلەر ئۈچۈن ئازراق پەرقلىنىدۇ.

ئادەتتىكى مۇسابىقە مەيدانى:

• ئۇزۇنلۇقى (يان سىزىق): 90 مېتىردىن 120 مېتىرغىچە.
• كەڭلىكى (ئاخىرقى سىزىق): 45 مېتىردىن 90 مېتىرغىچە.

خەلقئارالىق مۇسابىقە مەيدانى:

• ئۇزۇنلۇقى (يان سىزىق): 100 مېتىردىن 110 مېتىرغىچە.
• كەڭلىكى (ئاخىرقى سىزىق): 64 مېتىردىن 75 مېتىرغىچە.

FIFA تەۋسىيە قىلغان ئۆلچەم: كۆپلىگەن كەسپىي مۇسابىقە مەيدانلىرى ۋە يېڭىدىن ياسالغان مەيدانلار ئۈچۈن FIFA نىڭ تەۋسىيە قىلغان ئۆلچىمى 105 مېتىر × 68 مېتىر دۇر.

پۇتبول ئويۇنىدىكى جازالار ۋە دىققەت قىلىدىغان ئىشلار

مۇسابىقە جەريانىدا قائىدىگە خىلاپ ھەرىكەتلەرگە قارىتا رېپېر تەرىپىدىن جازا بېرىلىدۇ. بۇ جازالار ئاساسلىقى بىۋاسىتە ۋە ۋاسىتىلىك ئەركىن توپ تېپىش، جازا توپى تېپىش، سېرىق كارتا ۋە قىزىل كارتادىن ئىبارەت.

جازا تۈرلىرى:

• بىۋاسىتە ئەركىن توپ (Direct Free Kick): ئەگەر بىر ئەزا رەقىبىنى قەستەن تەپمەك، پۇتلاش، يىقىتماق، سەكرەپ ئۇرماق، ئىتتىرمەك ياكى توپنى قولى بىلەن ئوينىماق قاتارلىق ھەرىكەتلەرنى سادىر قىلسا، قارشى تەرەپكە بىۋاسىتە ئەركىن توپ تېپىش پۇرسىتى بېرىلىدۇ. بۇ توپنى بىۋاسىتە ۋاراتاغا تېپىپ كىرگۈزسە، گول ھېسابلىنىدۇ. ئەگەر بۇ خىلاپلىق جازا رايونى ئىچىدە يۈز بەرسە، جازا توپى (Penalty Kick) بېرىلىدۇ.
• ۋاسىتىلىك ئەركىن توپ (Indirect Free Kick): خەتەرلىك ھەرىكەت قىلىش، رەقىبنىڭ ئالغا ئىلگىرىلىشىگە يولسىز توسقۇنلۇق قىلىش، ۋاراتارنىڭ قولىدىكى توپنى قويۇپ بېرىشىگە توسقۇنلۇق قىلىش قاتارلىق ئەھۋاللاردا بېرىلىدۇ. بۇ توپ كەم دېگەندە بىر باشقا ئەزاغا تەگمەي تۇرۇپ ۋاراتاغا كىرسە، گول ھېسابلانمايدۇ.

دىسپلېن جازاسى (كارتا):

• سېرىق كارتا (Caution): رېپېر بىر ئەزاغا رەسمىي ئاگاھلاندۇرۇش بەرگەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ. تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردا سېرىق كارتا كۆرسىتىلىدۇ:
  • قائىدىگە خىلاپ ھالدا تەنتەربىيە روھىغا ئۇيغۇن بولمىغان ھەرىكەت قىلىش.
  • سۆز ياكى ھەرىكەت ئارقىلىق قارشىلىق بىلدۈرۈش.
  • قائىدىگە ئۈزلۈكسىز خىلاپلىق قىلىش.
  • ئويۇننىڭ قايتا باشلىنىشىنى كېچىكتۈرۈش.
  • رېپېرنىڭ ئىجازىتىسىز مەيدانغا كىرىش ياكى مەيداندىن ئايرىلىش.
• قىزىل كارتا (Sending-off): بىر ئەزانىڭ مەيداندىن چىقىرىۋېتىلگەنلىكىنى بىلدۈرىدۇ. قىزىل كارتا ئالغان ئەزانىڭ ئورنىغا باشقا ئەزا ئالماشتۇرۇلمايدۇ، كوماندا بىر كىشى كەم ئوينايدۇ. تۆۋەندىكى ئەھۋاللاردا قىزىل كارتا كۆرسىتىلىدۇ:
  • ئەھمىيىتى ئېغىر بولغان قائىدىگە خىلاپلىق.
  • زورلۇق ئىشلىتىش.
  • رەقىبىگە ياكى باشقا كىشىگە تۈكۈرۈش.
  • قولى بىلەن توپ ئويناپ رەقىبنىڭ ئېنىق بىر گول پۇرسىتىنى بۇزۇۋېتىش.
  • رەقىبنىڭ ئېنىق گول كىرگۈزۈش پۇرسىتىنى قائىدىگە خىلاپ ھالدا بۇزۇۋېتىش.
  • ھاقارەتلىك، كەمسىتىدىغان ياكى ئۇياتسىز سۆز-ھەرىكەتلەرنى ئىشلىتىش.
  • بىر مەيدان مۇسابىقىدە ئىككىنچى قېتىم سېرىق كارتا ئېلىش.

دۇنياغا داڭلىق پۇتبولچىلار

پۇتبول تارىخىدا نۇرغۇنلىغان داڭلىق توپچىلار مەيدانغا كەلگەن. ئۇلارنىڭ ئۈلگىلىك ئىپادىسى ۋە ئېسىل تېخنىكىسى كىشىلەرگە چەكسىز ھاياجان ۋە ئىلھام ئاتا قىلغان.

• پېلې (Pelé): بىرازىلىيەلىك پۇتبول پادىشاھى، ئۈچ قېتىم دۇنيا لوڭقىسى چېمپىيونلۇقىغا ئېرىشكەن.
• دىياگو مارادونا (Diego Maradona): ئارگېنتىنالىق ئەfsانە، 1986-يىللىق دۇنيا لوڭقىسىدا كوماندىسىنى چېمپىيونلۇققا يېتەكلىگەن.
• لىئونېل مېسسى (Lionel Messi): ئارگېنتىنالىق ھازىرقى زامان پۇتبولىنىڭ ئەڭ مۇنەۋۋەر ۋەكىللىرىنىڭ بىرى، كۆپ قېتىم «ئالتۇن توپ» مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن.
• كرىستىيانو رونالدو (Cristiano Ronaldo): پورتۇگالىيەلىك داڭلىق توپچى، كۈچلۈك جىسمانىي تەن ۋە ئاجايىپ توپ كىرگۈزۈش ئىقتىدارى بىلەن تونۇلغان.
• زىنەدىن زىدان (Zinedine Zidane): فرانسىيەلىق ئۇلۇغ توپچى ۋە مۇۋەپپەقىيەتلىك ترېنېر، مەيداندىكى نەپىس ھەرىكەتلىرى بىلەن مەستانىلەرنى مەھلىيا قىلغان.

ئۇيغۇر پۇتبولچىلىقى

پۇتبول ئۇيغۇر خەلقىنىڭ قەلبىدە ئالاھىدە ئورۇن تۇتىدىغان، «بىرىنچى تەنھەرىكەت» دەپ ئاتاشقا تولۇق مۇناسىپ بولغان بىر تۈردۇر. شەھەرلەردىن تارتىپ يېزا-قىشلاقلارغىچە، مەكتەپ مەيدانلىرىدىن مەھەللە-كويلاردىكى بوش يەرلەرگىچە، ياش-ئۆسمۈرلەرنىڭ توپ ئارقىسىدىن چاپقان قىياپىتىنى كۆرۈش ئىنتايىن ئومۇملاشقان بىر مەنزىرىنى كۆرگىلى بولىدۇ. بۇ قىزغىنلىق پەقەت بىر خىل كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى بولۇپلا قالماي، بەلكى ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ ھاياتىنىڭ بىر قىسمىغا، قېنىغا سىڭگەن بىر مەدەنىيەتكە ئايلانغان. پۇتبول ئۇلار ئۈچۈن دوستلۇق، رىقابەت، ئۆزىنى ئىپادىلەش ۋە كوللېكتىپ شەرەپنى قوغداشنىڭ مۇھىم ۋاسىتىسى بولۇپ، نۇرغۇن ياشلارنىڭ ئارزۇ-ئارمانلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرىدىغان بىر سەھنە ھېسابلىنىدۇ.

كەسپىي پۇتبول سەۋىيەسىدە، «شىنجاڭ تەڭرىتاغ يىلپىزى» پۇتبول كوماندىسى ئۇزۇن يىللار ئۇيغۇر پۇتبولچىلىقىنىڭ بايراقدارى ۋە ۋەكىلى بولۇپ كەلدى. بۇ كوماندا جۇڭگو بىرىنچى ۋە ئىككىنچى دەرىجىلىكلەر بىرلەشمىسىدە كۈچ سىناپ، پۈتۈن مەملىكەتكە ئۇيغۇر پۇتبولچىلىرىنىڭ يوشۇرۇن كۈچىنى ۋە ئۆزگىچە ماھارىتىنى نامايان قىلدى. شۇنىڭ بىلەن بىرگە، مىرەخمەتجان مۇزەپپەر، ئىرپان ھېزىم، ئابدۇخەمىت ئابدۇغېنى قاتارلىق بىر تۈركۈم تالانتلىق ئۇيغۇر توپچىلار جۇڭگو دەرىجىدىن تاشقىرى بىرلەشمىسى (CSL) قاتارلىق يۇقىرى دەرىجىلىك كوماندىلاردا مۇھىم رول ئويناپ، ياش ئەۋلادلارغا ئۈلگە تىكلەپ بەرگەن. چەتئەل مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارمۇ ئۆزى تۇرۇشلۇق دۆلەتلەردە ئۇيغۇر پۇتبول كۇماندىسى تەشكىللەپ ۋە ئۆز ئارا ۋە دۆلەتلەر ئارىسى دوستانە مۇسابىقە ئۆتكۈزۈشلەرمۇ دائىملىق بولماقتا. بەزى دۆلەتلەرنىڭ دۆلەتلىك دەرىجىدە پۇتبول كوماندىلىرى ئىچىدىمۇ ئۇيغۇر يەر ئېلىشقا باشلىغان بولۇپ ، بۇ ۋەتەن ئىچى سىرتىدىكى ئۇيغۇرلارغا زور ئىلھام بەرمەكتە.

ئۇيغۇر پۇتبولچىلىرىنىڭ ئويناش ئۇسلۇبى ئادەتتە ئۆزگىچە تېخنىكىلىق ماھارەت، چاققان ھەرىكەت ۋە ئەپچىللىك بىلەن كۆزگە كۆرۈنىدۇ. ئۇلار كىچىك دائىرە ئىچىدە توپنى ئۇستىلىق بىلەن كونترول قىلىش ۋە چىرايلىق ھەمكارلىقلارنى تەشكىللەش ئارقىلىق رەقىبلىرىنى قىيىن ئەھۋالدا قالدۇرىدۇ.  قىسقىسى، پۇتبول ئۇيغۇر جەمئىيىتىدە پەقەت بىر تەنھەرىكەتلا ئەمەس، بەلكى بىر خىل روھ، بىر خىل ئىپتىخار ۋە يېڭى ئەۋلادنىڭ ئۈمىدىنى ئەكس ئەتتۈرىدىغان مۇھىم بىر كۆزنەكتۇر.

پۇتبولنىڭ سالامەتلىككە بولغان پايدىسى

دوختۇرلار ۋە تەنتەربىيە مۇتەخەسسىسلىرى پۇتبولنىڭ جىسمانىي ۋە روھىي جەھەتتىن نۇرغۇن پايدىسى بارلىقىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.

• يۈرەك-قان تومۇر سىستېمىسىنى ياخشىلايدۇ: پۇتبول ئويناش يۈرەك سوقۇشىنى تېزلىتىپ، يۈرەك-قان تومۇر سىستېمىسىنىڭ ساغلاملىقىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
• مۇسكۇل ۋە سۆڭەكنى كۈچەيتىدۇ: توختىماي يۈگۈرۈش، سەكرەش ۋە تەپمەك قاتارلىق ھەرىكەتلەر پۇت، يوتا ۋە بەدەننىڭ باشقا قىسىملىرىدىكى مۇسكۇللارنى چېنىقتۇرىدۇ، سۆڭەكنىڭ زىچلىقىنى ئاشۇرىدۇ.
• ئورۇقلىتىشقا ياردەم بېرىدۇ: پۇتبول يۇقىرى ئېنېرگىيە سەرپ قىلىدىغان تەنھەرىكەت بولۇپ، ئارتۇق ماينى كۆيدۈرۈپ، بەدەن شەكلىنى ياخشىلاشقا پايدىلىق.
• ماسلىشىشچانلىق ۋە تەڭپۇڭلۇقنى ئاشۇرىدۇ: توپنى كونترول قىلىش ۋە رەقىبىدىن ئۆتۈش جەريانىدا بەدەننىڭ ماسلىشىشچانلىقى ۋە تەڭپۇڭلۇق ئىقتىدارى يۇقىرى كۆتۈرۈلىدۇ.
• روھىي بېسىمنى يېنىكلىتىدۇ: گۇرۇپپا بىلەن بىللە ھەرىكەت قىلىش، مۇسابىقىدىن ھۇزۇرلىنىش روھىي جەھەتتىكى بېسىمنى ئازايتىپ، كەيپىياتنى كۆتۈرۈشكە ياردەم بېرىدۇ.
• ھەمكارلىشىش ۋە ئالاقە ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرىدۇ: پۇتبول كوللېكتىپ ھەمكارلىققا ئەھمىيەت بېرىدىغان تەنھەرىكەت بولۇپ، كوماندا ئەزالىرى ئوتتۇرىسىدىكى ئۆز-ئارا چۈشىنىش، ئىشىنىش ۋە ھەمكارلىشىش روھىنى يېتىلدۈرىدۇ.

پۇتبول ھەممە ياشتىكى كىشىلەرگە ماس كېلىدىغان، جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىققا نۇرغۇن پايدىسى بار بولغان تەنھەرىكەت تۈرىدۇر. ئۇنىڭغا قاتنىشىش ئارقىلىق، ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلىنى يېتىلدۈرۈپ، ھاياتىڭىزغا تېخىمۇ كۆپ خۇشاللىق ۋە ھاياتىي كۈچ قوشالايسىز.

تېخىمۇ كۆپ تەنتەربىيە چېنىقىش تۈرلىرىنى ساپ ئۇيغۇر تىلىمىزدا چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسقا قاراڭ:

تەنھەرىكەتلەر تۈرلىرى ئۇيغۇرچە، ئىنگىلىزچە ۋە خەنزۇچە ئىسىملىرى سېلىشتۇرمىسى ۋە چۈشەندۈرۈلۈشى

https://dohturlar.com/tenheriketler-turliri-uyghurche-ingilizche-we-xenzuche-isimliri-selishturmisi/

تەنھەرىكەتلەر تۈرلىرى ئۇيغۇرچە، ئىنگىلىزچە ۋە خەنزۇچە ئىسىملىرى سېلىشتۇرمىسى ۋە چۈشەندۈرۈلۈشى