بۆرەك ۋە سۈيدۈك يوللىرىنىڭ رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى

بۆرەك ۋە سۈيدۈك يوللىرىنىڭ رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈشى: قۇرۇلمىسى ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

تىببىي تەسۋىر تېخنىكىسى ھازىرقى زامان مېدىتسىناسىدا كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇشنىڭ ئايرىلماس بىر قىسمىغا ئايلاندى. بولۇپمۇ سۈيدۈك ئاجرىتىپ چىقىرىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە نىسبەتەن، رېنتىگېنلىق تەكشۈرۈش ئارقىلىق بۆرەك، سۈيدۈك نەيچىسى ۋە دوۋساقنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيەسىنى بىۋاسىتە كۆزىتىش ئىنتايىن مۇھىم. بۇ خىل تەكشۈرۈشلەر ئىچىدە، ۋېنا تومۇرى ئارقىلىق كونتراستلىق دورا ئوكۇل قىلىپ تارتىلغان بۆرەك جامى تەسۋىرى (Intravenous Pyelogram, IVP) كلاسسىك ھەم ئۈنۈملۈك دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى ھېسابلىنىدۇ.

بۇ تېخنىكا ئارقىلىق، كونتراستلىق دورىنىڭ بۆرەك تەرىپىدىن سۈزۈلۈپ، سۈيدۈك يىغىش سىستېمىسى (بۆرەك چاشكىلىرى، بۆرەك جامى) ئارقىلىق سۈيدۈك نەيچىسىگە، ئاندىن دوۋساققا ئېقىپ كىرىش پۈتكۈل جەريانىنى ئىز قوغلاپ كۆزىتكىلى بولىدۇ. نەتىجىدە، سۈيدۈك يولىنىڭ ئېقىشىنىڭ راۋانلىقى، قۇرۇلمىسىدا نورمالسىزلىق بار-يوقلۇقى، تاش ياكى ئۆسمە قاتارلىق توسالغۇلارنىڭ مەۋجۇتلۇقىغا ئاساسەن توغرا دىئاگنوز قويۇش ئىمكانىيىتى يارىتىلىدۇ. تۆۋەندە، بۇ رەسىمدە كۆرسىتىلگەن ھەر بىر قۇرۇلما تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

قۇرۇلما تونۇشتۇرۇشلىرى

• بۆرەك جامى ۋە سۈيدۈك نەيچىسى رېنتىگېنلىق رەسىمى (X-ray image of the Renal Pelvis and Ureter / 肾盂和输尿管X线像)
  بۇ رەسىم ۋېنا تومۇرى ئارقىلىق كونتراستلىق ماددا ئوكۇل قىلىنغاندىن كېيىن تارتىلغان قورساق بوشلۇقىنىڭ رېنتىگېن تەسۋىرى بولۇپ، ئۇ بۆرەكنىڭ سۈيدۈك يىغىش سىستېمىسىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. كونتراستلىق ماددا قان ئايلىنىش ئارقىلىق بۆرەككە يېتىپ بېرىپ سۈزۈلگەندىن كېيىن، بۆرەك چاشكىلىرى، بۆرەك جامى ۋە سۈيدۈك نەيچىسىنى «يورۇتۇپ» بېرىدۇ، بۇ ئارقىلىق دوختۇرلار بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ شەكلى، چوڭ-كىچىكلىكى ۋە سۈيدۈك ئېقىشىنىڭ راۋان ياكى ئەمەسلىكىنى تەكشۈرەلەيدۇ. بۇ تەكشۈرۈش سۈيدۈك يولى تېشى، توسۇلۇش، ئۆسمە ۋە تۇغما قۇرۇلما نورمالسىزلىقى قاتارلىق كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇشتا ئىنتايىن يۇقىرى كلىنىكىلىق قىممەتكە ئىگە. بۇ رەسىمدە ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ ئىككى تەرىپىدىكى بۆرەك، سۈيدۈك نەيچىسى ۋە دوۋساقنىڭ كونتراستلىق ماددا بىلەن تولغان كۆرۈنۈشى ئېنىق ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن.
• بۆرەك كىچىك چاشكىسى (Minor Calyx / 肾小盏)
  بۆرەك كىچىك چاشكىسى بۆرەك ئېھرامچىلىرىنىڭ ئۇچىنى ئوراپ تۇرىدىغان لوڭقىسىمان قۇرۇلما. ھەر بىر بۆرەكتە ئادەتتە 7-14 دانىغىچە كىچىك چاشكا بولۇپ، ئۇلار بۆرەكتە شەكىللەنگەن سۈيدۈكنى ئەڭ دەسلەپتە يىغىش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ.
• بۆرەك چوڭ چاشكىسى (Major Calyx / 肾大盏)
  بىر قانچە بۆرەك كىچىك چاشكىسى ئۆزئارا بىرلىشىپ بۆرەك چوڭ چاشكىسىنى ھاسىل قىلىدۇ. ھەر بىر بۆرەكتە ئادەتتە 2-3 دانە چوڭ چاشكا بولۇپ، ئۇلار كىچىك چاشكىلاردىن كەلگەن سۈيدۈكنى يىغىپ، بۆرەك جامىغا يەتكۈزۈپ بېرىدۇ.
• بۆرەك جامى (Renal Pelvis / 肾盂)
  بۆرەك جامى بۆرەك چوڭ چاشكىلىرىنىڭ بىرلىشىشىدىن ھاسىل بولغان كەڭرەك، ھورۇنسىمان بوشلۇق. ئۇ بۆرەك دەرۋازىسىغا جايلاشقان بولۇپ، پۈتكۈل بۆرەكتىن يىغىلغان سۈيدۈكنى ۋاقىتلىق ساقلاپ، ئاندىن سۈيدۈك نەيچىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ.
• سۈيدۈك نەيچىسى (Ureter / 输尿管)
  سۈيدۈك نەيچىسى بۆرەك جامىدىن باشلىنىپ دوۋساققا تۇتىشىدىغان ئۇزۇن، ئىنچىكە مۇسكۇللۇق نەيچە. ئۇنىڭ ئاساسلىق رولى رېتىملىق قىسقىراش (پەرىستالتىكا) ھەرىكىتى ئارقىلىق سۈيدۈكنى بۆرەكتىن دوۋساققا توختىماي يەتكۈزۈپ تۇرۇش.

رېنتىگېنلىق تەسۋىرنىڭ كلىنىكىلىق قوللىنىلىشى ۋە ئەھمىيىتى

بۆرەك جامى ۋە سۈيدۈك نەيچىسىنىڭ رېنتىگېنلىق تەسۋىرى، يەنى IVP تەكشۈرۈشى، ئ уроلوگىيە (سۈيدۈك يولى كېسەللىكلىرى) بۆلۈمىدە كەڭ قوللىنىلىدىغان دىئاگنوز قويۇش ۋاسىتىسى. ئۇ دوختۇرلارغا سۈيدۈك سىستېمىسىنىڭ ھەم قۇرۇلمىسى ھەم فۇنكسىيەسى ھەققىدە مۇھىم ئۇچۇرلارنى بېرىدۇ. بۇ تەكشۈرۈشنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى ئاساسلىقى تۆۋەندىكى بىر قانچە جەھەتتە ئىپادىلىنىدۇ:

بىرىنچىدىن، سۈيدۈك يولىدىكى توسالغۇلارنى ئېنىقلاش. بۆرەك تېشى ياكى سۈيدۈك نەيچىسى تېشى ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان سەۋەب بولۇپ، IVP تەسۋىرىدە تاشنىڭ ئورنى، چوڭ-كىچىكلىكى ۋە ئۇنىڭ كەلتۈرۈپ چىقارغان سۈيدۈك يولى كېڭىيىشى (سۇلۇق بۆرەك) دەرىجىسىنى ئېنىق كۆرگىلى بولىدۇ. بۇ داۋالاش ئۇسۇلىنى تاللاشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.

ئىككىنچىدىن، سۈيدۈك سىستېمىسىدىكى ئۆسمىلەرنى بايقاش. بۆرەك ھۈجەيرە راكى، بۆرەك جامى راكى ياكى دوۋساق راكى قاتارلىق ئۆسمىلەر سۈيدۈك يىغىش سىستېمىسىنىڭ شەكلىنى ئۆزگەرتىۋېتىشى ياكى بوشلۇقنى تولدۇرۇپ قېلىشتەك «تولدۇرما نۇقسان» كۆرۈنۈشىنى پەيدا قىلىشى مۇمكىن. IVP بۇ خىل ئۆزگىرىشلەرنى سەزگۈرلۈك بىلەن بايقاپ، بالدۇر دىئاگنوز قويۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

ئۈچىنچىدىن، تۇغما قۇرۇلما نورمالسىزلىقلىرىنى ئېنىقلاش. بەزى كىشىلەردە تۇغما ھالدا قوش بۆرەك جامى، ئات نالىسىمان بۆرەك، ياكى سۈيدۈك نەيچىسىنىڭ نورمالسىز كېڭىيىشى قاتارلىق ئەھۋاللار كۆرۈلىدۇ. بۇ خىل ئەھۋاللارنى IVP ئارقىلىق بىۋاسىتە كۆزىتىپ، دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ.

تۆتىنچىدىن، بۆرەكنىڭ فۇنكسىيەسىگە باھا بېرىش. كونتراستلىق ماددىنىڭ بۆرەكتە كۆرۈنۈش ۋاقتى ۋە قويۇقلۇقىغا ئاساسەن، ھەر بىر تەرەپ بۆرەكنىڭ سۈزۈش ۋە ئاجرىتىپ چىقىرىش فۇنكسىيەسىگە دەسلەپكى قەدەمدە باھا بەرگىلى بولىدۇ.

گەرچە ھازىر CT ئ уроگرافىيەسى (CTU) ۋە ماگنىتلىق رېزونانسلىق ئ уроگرافىيە (MRU) قاتارلىق تېخىمۇ ئىلغار تەسۋىر تېخنىكىلىرى بارلىققا كەلگەن بولسىمۇ، IVP يەنىلا ئۆزىنىڭ ئىقتىسادلىق، قولايلىق ۋە فۇنكسىيەلىك ئۇچۇر بىلەن تەمىنلەشتەك ئارتۇقچىلىقلىرى بىلەن نۇرغۇن دوختۇرخانىلاردا مۇھىم دىئاگنوز قويۇش ۋاسىتىسى سۈپىتىدە قوللىنىلماقتا.