ئاياللار ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى: قۇرۇلمىسى، ئىقتىدارى ۋە ساغلاملىقى ھەققىدە چوڭقۇر چۈشەنچە

ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى ئاياللارنىڭ كۆپىيىش سىستېمىسىنىڭ يادرولۇق قىسمى بولۇپ، ھەيز، ھامىلىدارلىق ۋە تۇغۇت قاتارلىق بىر قاتار مۇرەككەپ ۋە مۇھىم فىزىئولوگىيىلىك جەريانلارنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ. بۇ ئەزالار جىنسىي يول، بالىياتقۇ، تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ۋە تۇخۇمداندىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ھەر بىر قىسىمنىڭ ئۆزىگە خاس ئالاھىدە قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى بار. بۇ ئەزالارنىڭ ماسلىشىپ ئىشلىشى ئاياللارنىڭ سالامەتلىكى ۋە نەسلىنىڭ داۋاملىشىشى ئۈچۈن ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.

بۇ ئەزالارنىڭ ساغلاملىقىنى قوغداش ئاياللارنىڭ ئومۇمىي تەن ساغلاملىقى ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم. ھورمونلارنىڭ تەڭپۇڭلۇقى، قەرەللىك ھەيز دەۋرىيلىكى ۋە كۆپىيىش ئىقتىدارىنىڭ نورمال بولۇشىنىڭ ھەممىسى بۇ ئەزالارنىڭ ساغلاملىق ئەھۋالى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. شۇڭلاشقا، ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارىنى چوڭقۇر چۈشىنىش، يوشۇرۇن كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ۋاقتىدا داۋالاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ئاياللار ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى
(Female Internal Genitalia, 女性内生殖器)

ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى داس بوشلۇقى ئىچىگە جايلاشقان بولۇپ، ئاياللارنىڭ كۆپىيىش ۋە ئىچكى ئاجراتما ئىقتىدارىنى ئۈستىگە ئالغان بىر گۇرۇپپا ئەزالارنىڭ ئومۇمىي ئاتىلىشىدۇر. بۇ سىستېما تۇخۇم ھۈجەيرىسى ئىشلەپچىقىرىش، ئۇرۇقلىنىش مۇھىتى بىلەن تەمىنلەش، ھامىلىنىڭ يېتىلىشىگە جاي ھازىرلاش ۋە تۇغۇتنى ئاسانلاشتۇرۇش قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتەيدۇ. ئۇ يەنە ئاياللىق ھورمۇنلارنى ئىشلەپچىقىرىپ، ئاياللارنىڭ ئىككىلەمچى جىنسىي ئالاھىدىلىكلىرىنى ساقلاش ۋە ھەيز دەۋرىيلىكىنى تەڭشەشتە ئاچقۇچلۇق رول ئوينايدۇ. بۇ ئەزالارنىڭ ئۆز-ئارا ماسلىشىپ ئىشلىشى ئارقىلىق ئاياللارنىڭ مۇرەككەپ كۆپىيىش جەريانى ئىشقا ئاشىدۇ.

ئاياللار ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى تاجىسىمان كەسمە يۈزى كۆرۈنۈشى
(Coronal Section of Female Internal Genitalia, 女性内生殖器冠状切面)

بۇ كۆرۈنۈش ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرىنى ئالدى-ئارقا قىلىپ كېسىپ، ئۇنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدىغان ئاناتومىيىلىك تەسۋىر. بۇ خىل كۆرۈنۈش ئارقىلىق بالىياتقۇ بوشلۇقى، بالىياتقۇ بوينى نەيچىسى، جىنسىي يول قاتارلىق ئەزالارنىڭ ئىچكى شەكلى ۋە ئۇلارنىڭ ئۆز-ئارا تۇتىشىش مۇناسىۋىتىنى ئايدىڭلاشتۇرغىلى بولىدۇ. ئۇ يەنە تۇخۇمداننىڭ ئىچكى قىسمىدىكى تۇخۇم پۈۋەكچىلىرىنىڭ يېتىلىش باسقۇچلىرى، سېرىق تەن ۋە ئاق تەن قاتارلىق قۇرۇلمىلارنى كۆزىتىشكە ياردەم بېرىدۇ. بۇ تەسۋىر تېببىي ئوقۇتۇش، دىئاگنوز قويۇش ۋە ئوپېراتسىيە پىلانلاشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

• تۇخۇمدان نەيچە ئامپۇل قىسمى (Ampulla of Uterine Tube, 输卵管壶腹): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسىنىڭ ئەڭ كەڭ ۋە ئۇزۇن قىسمى بولۇپ، ئادەتتە ئۇرۇقلىنىش مۇشۇ يەردە يۈز بېرىدۇ. ئۇ تۇخۇمنى تۇخۇمداندىن بالىياتقۇغا يەتكۈزۈش جەريانىدا ئۇرۇقلانغان تۇخۇمنىڭ دەسلەپكى يېتىلىشى ئۈچۈن مۇھىم مۇھىت بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• تۇخۇمدان نەيچە ۋارىنكىسى (Infundibulum of Uterine Tube, 输卵管漏斗): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسىنىڭ تۇخۇمدانغا يېقىن تەرىپىدىكى كاناي شەكىللىك ئۇچى بولۇپ، چەتلىرىدە چۈچىگە ئوخشاش ئۆسۈكلەر بار. ئۇنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى تۇخۇمداندىن چىققان تۇخۇم ھۈجەيرىسىنى تۇتۇۋېلىپ، نەيچە ئىچىگە يۆتكەشتۇر.
• تۇخۇمدان ئارتېرىيىسى (Ovarian Artery, 卵巢动脉): بۇ تۇخۇمداننى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق ئارتېرىيە بولۇپ، ئۇ قورساق چوڭ ئارتېرىيەسىدىن بىۋاسىتە چىقىدۇ. ئۇ تۇخۇمدان ۋە تۇخۇم توشۇش نەيچىسىنىڭ بىر قىسمىنى ئوكسىگېن ۋە ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىنلەپ، ئۇلارنىڭ نورمال ئىقتىدارىنى ساقلايدۇ.
• تۇخۇمدان نەيچە چۈچىسى (Fimbriae of Uterine Tube, 输卵管繖): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ۋارىنكىسىنىڭ چېتىدىكى ساچاققا ئوخشاش ئىنچىكە ئۆسۈكلەر. تۇخۇم چىقىرىش مەزگىلىدە، بۇ چۈچىلەر ھەرىكەتلىنىپ، تۇخۇمداندىن قويۇپ بېرىلگەن تۇخۇمنى نەيچىگە يۆتكەشكە ياردەم بېرىدۇ.
• خالتىسىمان قوشۇمچىسى (Vesicular Appendage, 囊状附件): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ياكى كەڭ تارىمۇشقا يېقىن جايدا كۆرۈلىدىغان كىچىك، سۇيۇقلۇق بىلەن تولغان خالتىسىمان قۇرۇلما. ئۇ تۆرەلمە دەۋرىدىكى بىر قىسىم قۇرۇلمىلارنىڭ قالدۇقى بولۇپ، ئادەتتە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى يوق.
• تۇخۇمدان چۈچىسى (Ovarian Fimbria, 卵巢繖): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسى چۈچىلىرى ئىچىدىكى ئەڭ ئۇزۇن بىرى بولۇپ، ئۇ تۇخۇمدانغا بىۋاسىتە تۇتۇشۇپ تۇرىدۇ. ئۇ تۇخۇم چىقىرىلغاندا تۇخۇمنىڭ نەيچىگە كىرىشىنى تېخىمۇ ئاسانلاشتۇرىدۇ.
• كۆپۈكسىمان تۇخۇم پۈۋەكچىسى (Vesicular Follicle, 泡状卵泡): بۇ يېتىلىپ پىشقان تۇخۇم پۈۋەكچىسى بولۇپ، گراف پۈۋەكچىسى دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئىچىدە پىشىپ يېتىلگەن تۇخۇم ھۈجەيرىسى بار. ھەيز دەۋرىيلىكىنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا، ئۇ يېرىلىپ تۇخۇم چىقىرىدۇ.
• ئاق تەن (Corpus Albicans, 白体): بۇ سېرىق تەن چېكىنگەندىن كېيىن قالغان تالالىق توقۇلمىدىن ئىبارەت بولۇپ، ئاق رەڭلىك چاغاندىغا ئوخشايدۇ. ئۇ ھورمون ئاجرىتىپ چىقىرىش ئىقتىدارىغا ئىگە ئەمەس، ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن كىچىكلەپ، تۇخۇمدان توقۇلمىسىغا سىڭىپ كېتىدۇ.
• سېرىق تەن (Corpus Luteum, 黄体): تۇخۇم چىقىرىلغاندىن كېيİN قالغان تۇخۇم پۈۋەكچىسىدىن شەكىللەنگەن ۋاقىتلىق ئىچكى ئاجراتما بېزى. ئۇ ئاساسلىقى پروگېستېرون ۋە ئاز مىقداردا ئېستروگېن ئىشلەپچىقىرىپ، بالىياتقۇ ئىچكى پەردىسىنى ھامىلىدارلىققا تەييارلايدۇ.
• بالىياتقۇ يۇمىلاق تارىمۇش (Round Ligament of Uterus, 子宫圆韧带): بۇ بالىياتقۇنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىدىن باشلىنىپ، چات يولى ئارقىلىق چوڭ جىنسىي كالپۇكقا تۇتىشىدىغان بىر جۈپ تالالىق مۇسكۇللۇق تارىمۇش. ئۇ بالىياتقۇنى ئالدىغا ئېگىلگەن ھالەتتە تۇتۇپ تۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ، ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە سوزۇلۇپ ئاغرىق پەيدا قىلىشى مۇمكىن.
• بالىياتقۇ كەڭ تارىمۇش ئالدى قەۋەت (Anterior Layer of Broad Ligament of Uterus, 子宫阔韧带前层): بۇ بالىياتقۇنىڭ ئىككى يېنىدىن داس بوشلۇقى يان تېمىغا تۇتىشىدىغان قورساق پەردىسىنىڭ قوش قەۋىتىنىڭ ئالدىنقى قىسمى. ئۇ بالىياتقۇ، تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ۋە تۇخۇمداننى ئوراپ تۇرىدۇ ھەمدە ئۇلارنى قان تومۇر، نېرۋا ۋە لىمفا بىلەن تەمىنلەيدۇ.
• بالىياتقۇ تېنى (Body of Uterus, 子宫体): بالىياتقۇنىڭ ئاساسلىق قىسمى بولۇپ، بالىياتقۇ تۈۋى بىلەن بالىياتقۇ بوغىزى ئارىلىقىغا جايلاشقان. ئۇنىڭ مۇسكۇل قەۋىتى قېلىن بولۇپ، ھامىلە يېتىلىدىغان ئاساسلىق ئورۇن ھېسابلىنىدۇ ۋە تۇغۇت جەريانىدا كۈچلۈك قىسقىرايدۇ.
• بالىياتقۇ ئارتېرىيەسى (Uterine Artery, 子宫动脉): بالىياتقۇنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق ئارتېرىيە بولۇپ، ئىچكى يانپاش ئارتېرىيەسىدىن كېلىپ چىقىدۇ. ئۇ ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە توملاپ، ھامىلە ۋە بالىياتقۇنىڭ ئوزۇقلۇق ئېھتىياجىنى قاندۇرىدۇ.
• بالىياتقۇ نەيچىسى (Cervical Canal, 子宫颈管): بالىياتقۇ بوينىنىڭ مەركىزىدىكى نەيچە بولۇپ، بالىياتقۇ بوشلۇقى بىلەن جىنسىي يولنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇ ھەيز قېنىنىڭ سىرتقا چىقىشى ۋە ئىسپېرمىنىڭ بالىياتقۇغا كىرىشى ئۈچۈن يول ھېسابلىنىدۇ.
• بالىياتقۇ ئېغىزى ئالدى كالپۇكى (Anterior Lip of Cervix, 子宫口前唇): بۇ بالىياتقۇ بوينىنىڭ جىنسىي يولغا تۇتىشىدىغان ئېغىزىنىڭ ئالدىنقى قىسمى. ئۇ بالىياتقۇ بوينىنىڭ ئارقا كالپۇكى بىلەن بىرلىشىپ بالىياتقۇنىڭ تاشقى ئېغىزىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• جىنسىي يول (Vagina, 阴道): بالىياتقۇ بوينى بىلەن تاشقى جىنسىي ئەزانى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان مۇسكۇللۇق نەيچە. ئۇ ھەيز قېنىنى چىقىرىش، جىنسىي مۇناسىۋەت ئورنى ۋە تۇغۇت يولىنىڭ بىر قىسمى بولۇش رولىنى ئوينايدۇ.
• جىنسىي يول گۈمبىزى يان قىسمى (Lateral Fornix of Vagina, 阴道穹侧部): بالىياتقۇ بوينىنىڭ ئەتراپىدا، جىنسىي يولنىڭ يۇقىرىقى ئۇچىدا ھاسىل بولغان ھالقىسىمان بوشلۇقنىڭ يان تەرىپى. ئۇ داس بوشلۇقىدىكى كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا مۇھىم ئورۇن ھېسابلىنىدۇ.
• بالىياتقۇ بوينى (Cervix, 子宫颈): بالىياتقۇنىڭ تۆۋەنكى، تار قىسمى بولۇپ، بالىياتقۇ تېنى بىلەن جىنسىي يولنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدۇ. ئۇ بالىياتقۇنى تاشقى مۇھىتتىن قوغدايدۇ ۋە تۇغۇت جەريانىدا كېڭىيىپ، ھامىلىنىڭ چىقىشىغا يول ئېچىپ بېرىدۇ.
• بالىياتقۇ بوغىزى (Isthmus of Uterus, 子宫峡): بالىياتقۇ تېنى بىلەن بالىياتقۇ بوينى ئارىسىدىكى تارىيىپ كەتكەن قىسىم. ھامىلىدارلىقنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىدە سوزۇلۇپ، بالىياتقۇنىڭ تۆۋەنكى بۆلىكىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• بالىياتقۇ بوشلۇقى (Uterine Cavity, 子宫腔): بالىياتقۇ تېنى ئىچىدىكى ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك بوشلۇق. ئۇنىڭ ئىچكى يۈزى بالىياتقۇ ئىچكى پەردىسى بىلەن قاپلانغان بولۇپ، ئۇرۇقلانغان تۇخۇم مۇشۇ يەرگە ئورۇنلىشىپ يېتىلىدۇ.
• بالىياتقۇ تۈۋى (Fundus of Uterus, 子宫底): بالىياتقۇنىڭ ئىككى تەرەپتىكى تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ئېغىزىنىڭ يۇقىرىسىدىكى يۇمىلاق، كەڭ قىسمى. ھامىلىدارلىق مەزگىلىدە بالىياتقۇنىڭ ئېگىزلىكىنى ئۆلچەشتە مۇھىم بەلگە ھېسابلىنىدۇ.
• بالىياتقۇ قىسمى (Uterine Part, 子宫部): ئادەتتە بالىياتقۇنىڭ تۈۋى ۋە تېنىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئاساسلىق قىسمىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ قىسىم ھامىلىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىدىكى ئاساسلىق ئورۇن بولۇپ، مۇسكۇل قەۋىتى ناھايىتى تەرەققىي قىلغان.
• تۇخۇمدان نەيچە بوغىزى (Isthmus of Uterine Tube, 输卵管峡): بۇ تۇخۇم توشۇش نەيچىسىنىڭ بالىياتقۇغا تۇتىشىدىغان تار ۋە تۈز قىسمى. ئۇ ئىسپېرمىنىڭ ئامپۇل قىسمىغا يېتىپ بېرىشىنى كونترول قىلىشتا مەلۇم رولى بولۇشى مۇمكىن.

ئاياللار ئىچكى جىنسىي ئەزالىرى ئارقا كۆرۈنۈشى
(Posterior View of Female Internal Genitalia, 女性内生殖器后面观)

بۇ كۆرۈنۈش ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرىنى ئارقا تەرەپتىن كۆزىتىپ، ئۇلارنىڭ ئۆز-ئارا ئورۇنلىشىش مۇناسىۋىتىنى ۋە قوشنا ئەزالار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ تەسۋىر ئارقىلىق بالىياتقۇ، تۇخۇمدان ۋە تۇخۇم توشۇش نەيچىسىنىڭ كەڭ تارىمۇش بىلەن قانداق مۇقىملاشتۇرۇلغانلىقىنى ئېنىق كۆرگىلى بولىدۇ. شۇنداقلا، تۇخۇمداننى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان قان تومۇرلارنىڭ يۆنىلىشى ۋە تۈز ئۈچەي بىلەن بالىياتقۇ ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتمۇ بۇ كۆرۈنۈشتە ياخشى ئەكىس ئېتىدۇ. بۇ ئاياللار كېسەللىكلىرى، بولۇپمۇ داس بوشلۇقى ئۆسمىلىرى ۋە بالىياتقۇ ئىچكى پەردىسى يات ئورۇنلىشىش كېسىلىگە دىئاگنوز قويۇشتا مۇھىم پايدىلىنىش قىممىتىگە ئىگە.

• تۇخۇمدان ئارتېرىيىسى ۋە ۋېناسى (Ovarian Artery and Vein, 卵巢动静脉): بۇلار تۇخۇمدانغا قان ئېلىپ كېلىدىغان ۋە قايتۇرىدىغان ئاساسلىق قان تومۇرلار. تۇخۇمدان ئارتېرىيەسى تۇخۇمداننىڭ ھاياتىي كۈچى ۋە ھورمون ئىشلەپچىقىرىشىنى كاپالەتلەندۈرسە، تۇخۇمدان ۋېناسى مېتابولىزم قالدۇقلىرىنى ئېلىپ كېتىدۇ.
• تۇخۇمدان (Ovary, 卵巢): ئاياللارنىڭ بىر جۈپ كۆپىيىش بېزى بولۇپ، بالىياتقۇنىڭ ئىككى تەرىپىگە جايلاشقان. ئۇنىڭ ئاساسلىق ئىقتىدارى تۇخۇم ھۈجەيرىسى ھاسىل قىلىش ۋە ئاياللىق ھورمۇنلىرى (ئېستروگېن ۋە پروگېستېرون) نى ئىشلەپچىقىرىشتىن ئىبارەت.
• بالىياتقۇ كەڭ تارىمۇشى (Broad Ligament of Uterus, 子宫阔韧带): بالىياتقۇ، تۇخۇم توشۇش نەيچىسى ۋە تۇخۇمداننى ئوراپ تۇرۇپ، ئۇلارنى داس بوشلۇقىغا مۇقىملاشتۇرىدىغان قورساق پەردىسىنىڭ قوش قەۋىتى. ئۇ بۇ ئەزالارنى قان تومۇر، نېرۋا ۋە لىمفا بىلەن تەمىنلەيدىغان يول ھېسابلىنىدۇ.
• تۈز ئۈچەي بالىياتقۇ پۈرمىسى (Recto-uterine Fold, 直肠子宫襞): بۇ بالىياتقۇ بوينىنىڭ ئارقا تەرىپىدىن تۈز ئۈچەينىڭ يان تەرىپىگە سوزۇلغان قورساق پەردىسىنىڭ پۈرمىسى. ئۇ بالىياتقۇ بىلەن تۈز ئۈچەي ئارىسىدىكى دوگلاس ئويمانلىقىنىڭ چېگراسىنى ھاسىل قىلىدۇ.
• تۇخۇمدان خاس تارىمۇشى (Ovarian Ligament, 卵巢固有韧带): بۇ تۇخۇمداننىڭ بالىياتقۇ تەرەپ ئۇچىنى بالىياتقۇ تۈۋىنىڭ يان تەرىپىگە تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان قىسقا، تالالىق تارىمۇش. ئۇ تۇخۇمداننى بالىياتقۇغا يېقىن ئورۇندا مۇقىملاشتۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

ئاياللار ئىچكى جىنسىي ئەزالىرىنىڭ ساغلاملىقى ۋە ئاسراش

ئاياللارنىڭ ئىچكى جىنسىي ئەزالىرىنىڭ ساغلاملىقىنى قوغداش ئۇلارنىڭ ئومۇمىي تۇرمۇش سۈپىتى ۋە بەخت-سائادىتى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم. بۇ ئەزالار ھورمونلارنىڭ نازۇك تەڭپۇڭلۇقى ئاستىدا ئىشلەيدىغان بولغاچقا، تۇرمۇش ئادىتى، ئوزۇقلۇق، روھىي بېسىم ۋە مۇھىت ئامىللىرىنىڭ تەسىرىگە ئاسان ئۇچرايدۇ. ساغلاملىقنى ساقلاش ئۈچۈن قەرەللىك تەكشۈرتۈش، ئىلمىي ئوزۇقلىنىش ۋە ياخشى تازىلىق ئادەتلىرىنى يېتىلدۈرۈش زۆرۈر.

ھەيز دەۋرىيلىكى ئاياللار كۆپىيىش سىستېمىسى ساغلاملىقىنىڭ «بارومېتىرى» ھېسابلىنىدۇ.نورمال ھەيز دەۋرىيلىكى ئادەتتە 21 كۈندىن 35 كۈنگىچە بولىدۇ. ھەيز مىقدارى، رەڭگى ۋە مۇددىتىدىكى نورمالسىز ئۆزگىرىشلەر كۆپىنچە ھاللاردا يوشۇرۇن كېسەللىكلەرنىڭ سىگنالى بولۇشى مۇمكىن. شۇڭا، ھەيز خاتىرىسىنى قەرەللىك تۇتۇش ئۆزگىرىشلەرنى بالدۇر بايقاشقا ياردەم بېرىدۇ.

ئوزۇقلىنىش جەھەتتە، تەڭپۇڭ ۋە كۆپ خىل يېمەك-ئىچمەك قۇرۇلمىسىنى ساقلاش كېرەك. تۆمۈر، كالتسىي، ۋىتامىن ۋە ئاقسىلغا باي يېمەكلىكلەرنى يېتەرلىك ئىستېمال قىلىش ھەيز مەزگىلىدىكى قان يوقىتىشنىڭ ئورنىنى تولۇقلاپلا قالماي، سۆڭەك ساغلاملىقىنىمۇ ئىلگىرى سۈرىدۇ. يۇقىرى مايلىق، يۇقىرى شېكەرلىك يېمەكلىكلەردىن ۋە ھەددىدىن زىيادە پىششىقلاپ ئىشلەنگەن يېمەكلىكلەردىن ساقلىنىش ھورمون تەڭپۇڭسىزلىقى ۋە ياللۇغلىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا پايدىلىق.

جىسمانىي ھەرىكەت ۋە روھىي ساغلاملىقمۇ ئوخشاشلا مۇھىم. مۇۋاپىق دەرىجىدىكى چېنىقىش قان ئايلىنىشنى ياخشىلاپ، روھىي بېسىمنى يېنىكلىتىدۇ. ئۇزۇن مۇددەتلىك روھىي بېسىم ۋە تەشۋىشلىنىش ئىچكى ئاجراتما سىستېمىسىنىڭ قالايمىقانلىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، ھەيز دەۋرىيلىكىگە ۋە تۇغۇش ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىشى مۇمكىن. شۇڭلاشقا، يېتەرلىك ئۇخلاش، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىش ۋە كېرەك بولغاندا پىسخىكىلىق مەسلىھەت سوراش روھىي ساغلاملىقنى ساقلاشنىڭ ئۈنۈملۈك يوللىرىدۇر.

ئاخىرىدا، قەرەللىك تېببىي تەكشۈرتۈش كېسەللىكلەرنى بالدۇر بايقاش ۋە داۋالاشنىڭ ئاچقۇچى. تۆۋەندىكىلەرگە دىققەت قىلىش تەۋسىيە قىلىنىدۇ:

• قەرەللىك گىنېكولوگىيىلىك تەكشۈرۈش: يىلدا بىر قېتىم گىنېكولوگىيىلىك تەكشۈرۈشتىن ئۆتۈش ئارقىلىق بالىياتقۇ بوينى راكى، تۇخۇمدان ئۆسمىسى قاتارلىق كېسەللىكلەرنى بالدۇر بايقاش مۇمكىن.
• بالىياتقۇ بوينى ھۈجەيرە تەكشۈرۈشى (Pap Smear): بۇ تەكشۈرۈش بالىياتقۇ بوينى راكى ۋە ئۇنىڭدىن بۇرۇنقى ئۆزگىرىشلەرنى بالدۇر سېزىشنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۇسۇلى.
• داس بوشلۇقى ئۇلتىرا ئاۋاز تەكشۈرۈشى: بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق بالىياتقۇ مۇسكۇل ئۆسمىسى، تۇخۇمدان خالتىلىق ئىششىقى قاتارلىق قۇرۇلمىلىق ئۆزگىرىشلەرنى بايقاشقا بولىدۇ.

قىسقىسى، ئۆز بەدىنىنى چۈشىنىش، ساغلام تۇرمۇش ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش ۋە قەرەللىك تېببىي ياردەمگە ئېرىشىش ئارقىلىق، ھەر بىر ئايال ئۆزىنىڭ كۆپىيىش سىستېمىسىنىڭ ساغلاملىقىنى ئۈنۈملۈك قوغدىيالايدۇ.

ئاياللار جىنسىي ئەزالىرى، بالىياتقۇ، تۇخۇمدان، تۇخۇم توشۇش نەيچىسى، جىنسىي يول، ھەيز دەۋرىيلىكى، ئاياللار ساغلاملىقى، كۆپىيىش سىستېمىسى، بالىياتقۇ بوينى، ئېستروگېن، پروگېستېرون، تۇخۇم پۈۋەكچىسى، ئۇرۇقلىنىش، ھامىلىدارلىق، ئاياللار كېسەللىكلىرى