ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشى ئاياللارنىڭ بەدەن ئالاھىدىلىكى، ئىستىمال قىلغان يىمەكلىكلىرىنىڭ تەسىرى، تاشقى مۇھىتنىڭ بىۋاستە تەسىرى، نورمال بولمىغان جىنسىي ئالاقىنىڭ تەسىرى، نورمال بولمىغان تۇغۇتنىڭ تەسىرى، تازىلىققا ئەھمىيەت بەرمەسلىك، باشقا ئەزالاردىكى كېسەللىكلەرنىڭ تەسىرى، تۇغما ئامىللارنىڭ تەسىرى ۋە بالا چۈشۈرۈش قاتارلىقلارغا ئوخشاش كۆپ تەرەپلەرگە چېتىلىدۇ.
ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشى ئاياللارنىڭ بەدەن ئالاھىدىلىكى، ئىستىمال قىلغان يىمەكلىكلىرىنىڭ تەسىرى، تاشقى مۇھىتنىڭ بىۋاستە تەسىرى، نورمال بولمىغان جىنسىي ئالاقىنىڭ تەسىرى، نورمال بولمىغان تۇغۇتنىڭ تەسىرى، تازىلىققا ئەھمىيەت بەرمەسلىك، باشقا ئەزالاردىكى كېسەللىكلەرنىڭ تەسىرى، تۇغما ئامىللارنىڭ تەسىرى ۋە بالا چۈشۈرۈش قاتارلىقلارغا ئوخشاش كۆپ تەرەپلەرگە چېتىلىدۇ.
- ئاياللارنىڭ جىنسىي ئەزالىرى مىزاجىنىڭ ماددىسىز ياكى ماددىلىق بۇزۇلۇشى ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشىغا ئىچكى مۇھىت ھازىرلاپ بېرىدۇ ياكى ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ بىۋاسىتە پەيدا بولۇشىغا سەۋەب بولىدۇ . .
- مېڭە، يۈرەك، جىگەر قاتارلىق رەئىس ئەزالار خىزمىتىنىڭ بۇزۇلۇشى ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشىغا سەۋەب بولىدۇ.
- تەبىئەت كۈچىنىڭ ئاجىزلىقى، يەنى ئىچكى – تاشقى ئامىللار سەۋەبىدىن ئورگانىزمدىكى ھەر خىل قۇۋۋەتلەرنىڭ ئاجىزلىشىشى بىلەن تەبىئەت كۈچىنىڭ تۆۋەنلشىشى بىر قىسىم ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ كېلىپچىقىشىغا سەۋەب بولىدۇ .
- يېمەك – ئىچمەك نورمال بولماسلىق، يېمەك – ئىچمەك تەرتىپى نورمال بولماسلىق، مىزاجغا ماسلاشتۇرۇپ يېمەكلىك ئستېمال قىلماسلىق، ئوزۇقلۇق يېتىشەسلىك، ئۆتكۈر غىدىقىغۇچى، يەل پەيدا قىلغۇچى يېەكلىكلەرنى كۆپ مىقداردا ئۇزاق مۇددەت ئىستېمال قىلىش قاتارلىقلار بىر قىسىم ئاياللار جىنسىي ئەزا كېسەللىكلىرىنىڭ كېلىپ چىقىشىغا سەۋەبچى بولىدۇ.
- ئىچكى ئاجراتما بەزلەر خىزمىتىنىڭ نورمالسزلىقى، يەنى ئىچكى – تاشقى ئامىللار سەۋەبىدىن ئىچكى ئاجراتما بەزلەر خىزمىتىنىڭ
- قالايمىقانلىشىشىدىن تۈرلۈك ئاياللار كېسەللىكى كېلىپ چىقىدۇ.
- چىرىگەن، بۇزۇلغان يېمەك- ئىچمەكلەرنى، ئۆتكۈر تەسىرلىك دورىلارنى ۋە باشقا زەھەرلىك ماددىلارنى ئىستېمال قىلغاندا ئۇلارنىڭ بەدەننى زەھەرلىشى ۋە زەخىملەندۈرۈشىدىن بىر قسىم ئاياللار كېسەللىكلىرى پەيدا بولىدۇ،
- ھامىلىدار بولۇشتىن ساقلىنىش تەسىرى بولغان دورىلارنى كۆپ مىقداردا ئىستېمال قىلىش ياكى ئۇزاق مەزگىل ئستېمال قىلىشتىن جىنسىي ئەزا ۋە رەئىس ئەزالارنىڭ نورمال خىزمىتى ئۇزاق مەزگىل قالايىقانلىشىپ، بىر قسىم ئاياللار كېسەللىكلىرى كېلىپچقىدۇ.
- بەزى ئاياللار كېسەللىكلىرى ئەجدادلىرىدىن ئىرسىيەت قېلىپ بەدەندە ئاشكارىلىنىدۇ.
- ئاسان ئاچچىقلىنىش، تىت تىت بولۇش، ھەسەتخورلۇق، ئىچى تارلىق، باشقىلارنى كۆرەلمەسلىك، قىلالمايدىغان ئىشلارغا جاھىللىق بىلەن ئېسلىۋېلىش قاتارلىقلارغا ئوخشاش ناچار روھىي كەيپىياتلار ئىچكى ئاجراتما بەزلەر ۋە رەئىس ئەزالار خىزمىتىنى قالايمىقانلاشتۇرۇپ، بىر قىسىم ئاياللار كېسەللىكلىرىنى تەدرىجىي پەيدا قىلىدۇ.
- ھەر خىل ئامىللار سەۋەبىدىن ئاياللار جىنسىي ئەزالىرىنىڭ ماددا ئالماشتۇرۇش پائالىيىتى توسقۇنلۇققا ئۇچرىسا، شۇنىڭغا مۇناسىپ بولغان تۈرلۈك ئاياللار كېسەللىكلىرى كېلىپ چىقىدۇ.
- بەزى ئاياللار كېسەللىكلىرى باشقا ئەزالاردىكى كېسەللىكلەرنىڭ تەسىرىدىن كېلىپچىقىدۇ.
- بەزى ئاياللار كېسەللىكلىرى تۇغۇلغاندىلا پەيدا بولغان بولىدۇ.
- تازىلىققا ئەھمىيەت بەرمەسلىك، ھاۋاغا قاراپ كىيىنىشكە ئەھمىيەت بەرمەسلىك، جاراسىملارنىڭ تەسىرى، ھەر خىل غىدىقلاشلارنىڭ تەسىرى، ھەيز مەز گىلىدە، چىللە مەزگىلىدە ياكى روھىي كەيپىيات ياخشى بولمىغان ، جىنسىي ئىنتىلىش تولۇق قوزغالمىغان مەزگىلدە جىما قىلىش، نورمال بولمىغان جىما بىلەن كۆپ شۇغۇللىنىش قاتارلىقلار مۇناسىپ ھالدىكى ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشىغا سەۋەب بولىدۇ.
- ئۇرۇلۇش، سوقۇلۇش، يىقىلىش قاتارلىقلارغا ئوخشاش سىرتقى زەربىنىڭ تەسىرىدىن بىۋاسىتە ياگى ۋاسىتىلىك ھالدا ئاياللار كېسەللىكلىرى پەيدا بولىدۇ.
- تۇغۇتنىڭ بىنورمال بولۇشى، تۇغۇت جەريىدا تۇغۇت ئانىسىنىڭ تۇغدۇرۇش مەشغۇلاتىنىڭ توغرا بولماسلىقى، كۆپ بالا چۈشۈرۈش ۋە ھامىلىدارلىقتىن ساقلىنىش ئەسۋابلىرىنىڭ تەسىرى قاتارلىقلاردىنمۇ بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك ھالدا ئاياللار كېسەللىكلىرى پەيدا بولىدۇ.
- ھامىلدارلىق مەزگىلىدە كۈتۈنۈشنىڭ توغرا بولماسلىقى ياكى يېتەرلىك بولماسلىقى بىر قىسىم ئاياللار كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ .
- بالاغەتكە يەتمەي تۇرۇپ توي قىلىشمۇ ئاياللار كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
- كۆپ تۇغۇش، ئېغىر نەرسلەرنى كۆتۈرۈش، زىيادە كۈچىنىپ ھەرىكەت قىلىش قاتارلىقلارمۇ ئاياللار كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇشىغا سەۋەبچى بولىدۇ.
«ئۇيغۇر تېبابەت قامۇسى 5-جىلد» دىن ئۈزۈندە