باكتېرىئوفاگ
噬菌体
bacteriophage
باكتېرىئوفاگ باكتېرىيە بىلەن يۇقۇملانغان بىر خىل ۋىرۇس بولۇپ، ئۇلار ۋىرۇس ئائىلىسىدىكى بىر خىلى. باكتېرىئوفاگ باكتېرىيە بىلەن يۇقۇملىنىش ئارقىلىق ئۆزىنى نۇسخىلايدۇ ھەمدە ئەڭ ئاخىرىدا باكتېرىيە ھۈجەيرىلىرىنىڭ پارچىلىنىپ ئۆلۈشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
باكتېرىيە يۇتقۇچى تەنچىنىڭ تۈزۈلۈشى نىسبەتەن ئاددىي بولۇپ، ئىرسىيەت ماددىسىنى ئوراپ تۇرغان ئاقسىل قېپى ۋە ئىچكى قىسمىدىكى يادرو كىسلاتاسى ( DNA ياكى RNA ) دىن تەركىب تاپىدۇ. ئۇلار يۈكسەك خاسلىققا ئىگە بولۇپ، پەقەت ئالاھىدە باكتېرىيە تۈرىنىلا يۇقۇملاندۇرىدۇ.
باكتېرىئوفاگنىڭ ئاساسلىق ئىشلىتىلىشى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
1. باكتېرىيەنى باھالاش ۋە ئايرىش:باكتېرىيە يۇتقۇچى تەنچە ئالاھىدە باكتېرىيە تۈپىنى بەلگە قىلىش ۋە تاللاشقا ئىشلىتىلىدۇ، شۇ ئارقىلىق تەتقىقاتچىلارنىڭ يېڭى مىكرو ئورگانىزم تۈرلىرىنى باھالىشى ۋە ئايرىشىغا ياردەم بېرىدۇ.
2. باكتېرىيىگە قارشى دورىلار تەتقىقاتى:باكتېرىئوفاگ پەقەت ئالاھىدە تىپتىكى باكتېرىيىلەرنىلا يۇقۇملاندۇرالايدىغان بولغاچقا، ئۇلارنى قورال ئورنىدا يېڭى باكتېرىيىگە قارشى دورىلارنى تەتقىق قىلىش ۋە ئېچىشقا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
3. بىئولوگىيەلىك ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش:بەزى باكتېرىيە يۇتقۇچى تەنچىلەرنى بىئولوگىيەلىك ئالدىنى ئېلىش-تۈزەش دورىسى قىلىپ، زىرائەتلەردىكى زىيانداش ھاشاراتلار ۋە كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنى كونترول قىلىشقا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
ھالبۇكى، باكتېرىئوفاگدىمۇ بەزى يوشۇرۇن مەسىلە ۋە چەكلىمىلەر مەۋجۇت. مەسىلەن، بەزى باكتېرىئوفاگلار ئانتىبىئوتىكلارغا قارشى تاقابىلچانلىقنى پەيدا قىلىشى ياكى پارازىت ئىگىسى باكتېرىيىسىدە تۇيۇقسىز ئۆزگىرىش پەيدا قىلىپ، باكتېرىئوفاگلارنىڭ كاردىن چىقىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇنىڭدىن باشقا، باكتېرىيە يۇتقۇچى تەنچىنىڭ نۇسخىلىنىش جەريانى پارازىت ئىگىسى باكتېرىيەسىنىڭ مېتابولىزم مېخانىزمىغا تايىنىدۇ، بۇ بەلكىم ئۇلارنىڭ ئىشلىتىلىش دائىرىسىنى چەكلەپ قويۇشى مۇمكىن.
