باكتېرىيە
细菌
bacterium
باكتېرىيە بىر خىل تاق ھۈجەيرىلىك مىكرو ئورگانىزم بولۇپ، ئىپتىدائىي يادرولۇق جانلىقلار دۇنياسىغا تەۋە. ئۇلار تۆۋەندىكىدەك ئاساسىي ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە:
1. شەكلى:باكتېرىيە ئادەتتە شارسىمان، تاياقسىمان ياكى بۇرمىسىمان قاتارلىق ئوخشاش بولمىغان شەكىللەردە مەۋجۇت بولىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە شارسىمان باكتېرىيە شارچە باكتېرىيە، تاياقسىمان باكتېرىيە تاياقچە باكتېرىيە، بۇرمىسىمان باكتېرىيە بۇرمىسىمان باكتېرىيە دەپ ئاتىلىدۇ.
2. تۈزۈلۈشى:باكتېرىيەنىڭ ئاساسىي تۈزۈلۈشى ھۈجەيرە دىۋارى، ھۈجەيرە پەردىسى، ئىرسىيەت ماددىسى ( DNA ) ۋە بەزى قوشۇمچە قۇرۇلمىلار ( مەسىلەن:قامچا تۈك، باكتېرىيە تۈكى قاتارلىقلار ) نى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە ھۈجەيرە دىۋارى باكتېرىيەنىڭ باشقا مىكرو ئورگانىزملاردىن پەرقلىنىدىغان ئاساسلىق ئالاھىدىلىكلىرىنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ باكتېرىيەنى تاشقى مۇھىتنىڭ تەسىرىدىن ساقلايدۇ.
3. مېتابولىزم:باكتېرىيەلەر فوتوسىنتېز رولى، خىمىيەلىك بىرىكىش ياكى چەتتىن ئوزۇقلىنىش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئېنېرگىيە ۋە ئوزۇقلۇققا ئېرىشەلەيدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە خىمىيەلىك بىرىكىش ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان بىر خىل ئۇسۇل بولۇپ، ئۇ ئورگانىك ماددىلارنى ئوكسىدلاش ئارقىلىق ئېنېرگىيە ھاسىل قىلىدۇ.
4. ئۆسۈش:باكتېرىيە ھەر خىل مۇھىتتا ئۆسۈپ كۆپىيىدۇ، جۈملىدىن تۇپراق، سۇ، ئادەم بەدىنى قاتارلىق ھەر خىل مۇھىتتا ئۆسىدۇ. مۇۋاپىق شارائىتتا، باكتېرىيەلەر تېز سۈرئەتتە كۆپىيىپ، كۆرگىلى بولىدىغان باكتېرىيە كولونىيىسىنى شەكىللەندۈرىدۇ.
5. تۈرگە ئايرىلىشى:ئوخشاش بولمىغان تۈرگە ئايرىش ئۇسۇلىغا ئاساسەن، باكتېرىيەلەرنى ئوخشاش بولمىغان تۈرلەرگە ئايرىشقا بولىدۇ. كۆپ ئۇچرايدىغان تۈرگە ئايرىش ئۇسۇلى گرام بوياش ئۇسۇلى، مورفولوگىيەلىك تۈرگە ئايرىش ئۇسۇلى، فىزىيولوگىيەلىك بىئوخىمىيەلىك ئالاھىدىلىكلەرنى تۈرگە ئايرىش ئۇسۇلى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ئومۇملاشتۇرغاندا، باكتېرىيە تەبىئەت دۇنياسىدا كەڭ مەۋجۇت بولغان بىر خىل مىكرو جانلىق بولۇپ، ئۇلار ئېكولوگىيەلىك سىستېمىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئىنسانلارنىڭ ساغلاملىقى بىلەنمۇ زىچ مۇناسىۋەتلىك.