10-ئاينىڭ 16-كۈنى دۇنيا ناركوز كۈنى: ئازابلىق ئوپېراتسىيەدىن ھازىرقى زامان تېبابىتىگىچە بولغان ئىنقىلاب
ھەر يىلى 10-ئاينىڭ 16-كۈنى پۈتكۈل دۇنيا تېببىيەت ساھەسى ئۈچۈن ئابىدە خاراكتېرلىك بىر كۈن – دۇنيا ناركوز كۈنىنى خاتىرىلەيدۇ. بۇ كۈن پەقەت بىر خاتىرىلەش كۈنى بولۇپلا قالماي، بەلكى ئىنسانىيەتنىڭ ئاغرىق-ئازابقا قارشى كۈرىشىدىكى غايەت زور بىر قەدەمنى، زامانىۋى ئوپېراتسىيەنىڭ تۇغۇلغانلىقىنى ۋە مىليونلىغان كىشىنىڭ ھاياتىنى قۇتقۇزۇپ قالغان ناركوز ئىلمىنىڭ ئۇلۇغلىقىنى نامايان قىلىدۇ.
دۇنيا ناركوز كۈنى
world anesthesia day
世界麻醉日
ناركوزدىن بۇرۇنقى قاراڭغۇ دەۋر
1846-يىلىدىن ئىلگىرى، «ئوپېراتسىيە» سۆزىنىڭ ئۆزىلا كىشىنى ۋەھىمىگە سالاتتى. ئۇ چاغلاردا ئوپېراتسىيە بىمارلار ئۈچۈن ئېيتىپ تۈگەتكۈسىز ئازاب، دوختۇرلار ئۈچۈن بولسا ۋاقىت بىلەن بەسلىشىدىغان رەھىمسىز بىر جەڭ ئىدى. بىمارلارنى ھوشىدىن كەتمىگەن ھالەتتە باغلاپ، بىر نەچچە ياردەمچى تەرىپىدىن مەھكەم تۇتۇپ تۇرۇپ ئوپېراتسىيە قىلىناتتى. بىمارنىڭ ئاچچىق ۋارقىراشلىرى ئوپېراتسىيە ئۆيىنى تولدۇراتتى. دوختۇرلارنىڭ ماھارىتى ئۇلارنىڭ نەقەدەر ئىنچىكە ئىشلەش بىلەن ئەمەس، بەلكى نەقەدەر تېز بولۇشى بىلەن ئۆلچىنەتتى، چۈنكى ئوپېراتسىيە ۋاقتى قانچە ئۇزارسا، بىمارنىڭ ئازابى ۋە شۆك سەۋەبىدىن ئۆلۈپ كېتىش خەۋپى شۇنچە ئاشاتتى. بۇ دەۋردە نۇرغۇن كىشىلەر ئوپېراتسىيەنىڭ ئازابىغا چىداشتىن ئۆلۈمنى ئەلا بىلەتتى.
تارىخىي بۆسۈش: 1846-يىلى 10-ئاينىڭ 16-كۈنى
بۇ قاراڭغۇ تارىخ 1846-يىلى 10-ئاينىڭ 16-كۈنى ماسساچۇسېتس باش دوختۇرخانىسىنىڭ ئوپېراتسىيە تىياتىرخانىسىدا (بۈگۈنكى كۈندە «ئېفىر گۈمبىزى» دەپ ئاتىلىدۇ) مەڭگۈلۈك ئۆزگەردى. ۋىليام ت.گ. مورتون ئىسىملىك بىر ياش چىش دوختۇرى، گىلبېرت ئاببوت ئىسىملىك بىر بىمارنىڭ بوينىدىكى ئۆسمىنى ئېلىۋېتىش ئوپېراتسىيەسىدە، دىئېتىل ئېفىرنى ئىشلىتىپ ئۇنى ئۇخلىتىۋەتتى.
ئوپېراتسىيەنى داڭلىق تاشقى كېسەللىكلەر دوختۇرى جون كولىنس ۋاررېن ئېلىپ باردى. پۈتۈن زالدىكى تاماشىبىنلار نەپەسلىرىنى ئىچىگە يۇتۇپ، بۇ «تەۋەككۈلچىلىك» نىڭ نەتىجىسىنى كۈتەتتى. ئوپېراتسىيە جەريانىدا بىمار ھېچقانداق ئاغرىق ھېس قىلماي جىمجىت ياتتى. ئۆسمىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ئېلىپ تاشلىغاندىن كېيىن، دوختۇر ۋاررېن ھاياجانلانغان ھالدا زالدىكىلەرگە قاراپ: «ئەپەندىلەر، بۇ ئالدامچىلىق ئەمەس!» دەپ جاكارلىدى. بۇ جۈملە زامانىۋى ناركوز دەۋرىنىڭ باشلانغانلىقىنىڭ جاكارنامىسى بولۇپ قالدى. گەرچە كرافورد لوڭ قاتارلىق باشقا كىشىلەر ئېفىرنى ئىلگىرى ئىشلىتىپ باققان بولسىمۇ، مورتوننىڭ بۇ ئاشكارا ۋە مۇۋەپپەقىيەتلىك نامايىشى ناركوز تېخنىكىسىنىڭ پۈتۈن دۇنياغا تارقىلىشىدىكى ھالقىلىق بۇرۇلۇش نۇقتىسى بولدى.
ناركوز ئىلمىنىڭ تەرەققىياتى ۋە بۈگۈنكى رولى
ئېفىرنىڭ مۇۋەپپەقىيىتىدىن كېيىن، ناركوز ئىلمى ناھايىتى تېز تەرەققىي قىلدى. خىلوروفورم، ئازوت ئوكسىدى قاتارلىق يېڭى دورىلار كەشىپ قىلىندى. ئەنگىلىيەلىك دوختۇر جون سنوۋ خانىش ۋىكتورىيەگە تۇغۇت جەريانىدا خىلوروفورم ئىشلىتىپ، ناركوزنىڭ جەمئىيەتتىكى ئورنىنى تېخىمۇ يۇقىرى كۆتۈردى.
بۈگۈنكى كۈندە ناركوز پەقەت بىمارنى «ئۇخلىتىپ قويۇش» تىن ئىبارەت ئاددىي بىر ئۇقۇم ئەمەس. ناركوز دوختۇرلىرى يۇقىرى малаكىلىك «ئوپېراتسىيە ئەتراپىدىكى دوختۇرلار» بولۇپ، ئۇلارنىڭ خىزمىتى ئوپېراتسىيەدىن خېلى بۇرۇن باشلىنىپ، ئوپېراتسىيەدىن كېيىن ئاندىن ئاخىرلىشىدۇ:
- ئوپېراتسىيەدىن بۇرۇنقى باھالاش: بىمارنىڭ ئومۇمىي ئەھۋالىنى، كېسەللىك تارىخىنى ئانالىز قىلىپ، ئەڭ بىخەتەر ۋە مۇۋاپىق ناركوز پىلانىنى تۈزۈپ چىقىدۇ.
- ئوپېراتسىيە جەريانىدىكى كۆزىتىش: ئوپېراتسىيە ۋاقتىدا بىمارنىڭ يۈرەك سوقۇشى، قان بېسىمى، نەپەسلىنىش، تېمپېراتۇرا قاتارلىق بارلىق ھاياتلىق بەلگىلىرىنى ئۈزلۈكسىز كۆزىتىپ، ھەر قانداق جىددىي ئەھۋالغا تەييار تۇرىدۇ ۋە بىمارنىڭ ھاياتىي بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.
- ئوپېراتسىيەدىن كېيىنكى باشقۇرۇش: بىمارنىڭ ناركوزدىن بىخەتەر ئويغىنىشىغا ياردەم بېرىپ، ئوپېراتسىيەدىن كېيىنكى ئاغرىقنى كونترول قىلىدۇ. ئۇلار يەنە جىددىي قۇتقۇزۇش ۋە ئېغىر كېسەللەرنى داۋالاش بۆلۈملىرىدىمۇ ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
دۇنيا ناركوز كۈنىنىڭ بۈگۈنكى ئەھمىيىتى
بۇ ئالاھىدە كۈن ناركوز دوختۇرلىرىنىڭ بىمارلارنىڭ بىخەتەرلىكى ئۈچۈن كۆرسىتىۋاتقان ئۈن-تىنسىز تۆھپىلىرىنى قەدىرلەش بىلەن بىرگە، يەنە دۇنيا مىقياسىدا ناركوز مۇلازىمىتىدىكى تەڭسىزلىككە دىققەت ئاغدۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ. دۇنيا ناركوز جەمئىيەتلىرى فېدېراتسىيەسى (WFSA) نىڭ سانلىق مەلۇماتىغا قارىغاندا، دۇنيادىكى 5 مىليارد ئادەم يەنىلا بىخەتەر ۋە ئەرزان بولغان ناركوز ۋە ئوپېراتسىيە مۇلازىمىتىگە ئېرىشەلمەيدۇ. شۇڭلاشقا، بۇ كۈن يەنە بارلىق كىشىلەرنىڭ ئوپېراتسىيە جەريانىدا ئاغرىق تارتماسلىق ھوقۇقىنى تەشەببۇس قىلىدىغان بىر پۇرسەتتۇر.
خۇلاسىلىگەندە، دۇنيا ناركوز كۈنى بىر تارىخىي كۈننى خاتىرىلەشلا ئەمەس، بەلكى ئاغرىقسىز داۋالاشنى مۇمكىن قىلغان بارلىق پىداكار ناركوز خادىملىرىغا ھۆرمەت بىلدۈرىدىغان، شۇنداقلا تېخىمۇ ساغلام ۋە بىخەتەر كەلگۈسى بەرپا قىلىشقا چاقىرىق قىلىدىغان مۇھىم بىر كۈندۇر.
تېخىمۇ كۆپ تىببىي ساغلاملىق خاتىرە كۈنلىرى ۋە بايراملارنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسنى زىيارەت قىلىڭ:
دۇنيا ساغلام كېسەل خاتىرە كۈنلىرى بايراملار تىزىملىكى
https://dohturlar.com/dunya-saghlam-kesel-xatire-kunliri-tizimliki
