ھەر يىلى 20-ئۆكتەبىر «دۇنيا سۆڭەك شالاڭلىشىش كۈنى» بولۇپ، بۇ خەلقئارا سۆڭەك شالاڭلىشىش فوندى (IOF) نىڭ يېتەكچىلىكىدە ئۆتكۈزۈلىدىغان پۈتۈن يىللىق پائالىيەتنىڭ ئەۋج پەللىسىدۇر. بۇ خاتىرە كۈنى 1996-يىلىدىن باشلاپ خاتىرىلىنىپ كېلىۋاتقان بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىش ( Osteoporosis ) ۋە باشقا مېتابولىك سۆڭەك كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا بولغان تونۇشىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتىن ئىبارەت. بۇ كۈن دۇنيا مىقياسىدا كىشىلەرنى ئۆز سۆڭەك ساغلاملىقىغا كۆڭۈل بۆلۈشكە ۋە بالدۇر ھەرىكەت قوللىنىشقا چاقىرىدىغان مۇھىم بىر سۇپىدۇر.
دۇنيا سۆڭەك شالاڭلىشىش كۈنى
World Osteoporosis Day
世界骨质疏松日
سۆڭەك شالاڭلىشىش توغرىلىق بىلىشكە تىگىشلىك مەزمۇنلار
سۆڭەك شالاڭلىشىش كۆپىنچە «جىمجىت كېسەللىك» دەپ ئاتىلىدۇ، چۈنكى ئۇ سۆڭەك سۇنمىغىچە كۆپىنچە ھاللاردا ھېچقانداق كۆرۈنەرلىك ئالامىتى بولمايدۇ. بۇ كېسەللىك سۆڭەكنىڭ زىچلىقى ۋە سۈپىتىنىڭ تۆۋەنلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، سۆڭەكنى ئاجىز ۋە ئاسان سۇنىدىغان قىلىپ قويىدۇ. « ئوستېئوپروز Osteoporosis » دېگەن سۆزنىڭ مەنىسى «كۆپ تۆشۈكلۈك سۆڭەك» دېگەنلىك بولۇپ، ئۇ كېسەللىككە گىرىپتار بولغان سۆڭەكنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنىڭ ھەسەل ھەرىسىنىڭ ئۇۋىسىغا ئوخشاش ئۆتمەتۆشۈك بولۇپ بوشاپ كەتكەنلىكىنى تەسۋىرلەيدۇ.
سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئەڭ ئېغىر ئاقىۋىتى ئاسانلا سۆڭەك سۇنۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشىدۇر. كىچىككىنە بىر يىقىلىپ چۈشۈش ياكى ھەتتا قاتتىق يۆتىلىش، ئېگىلىش قاتارلىق ئاددىي ھەرىكەتلەرمۇ سۆڭەكنىڭ سۇنۇشىغا سەۋەب بولۇشى مۇمكىن. يانپاش سۆڭىكى، ئومۇرتقا ۋە بىلەك سۆڭىكى ئەڭ كۆپ سۇنىدىغان ئورۇنلار ھېسابلىنىدۇ. يانپاش سۆڭىكى سۇنۇش ئىنتايىن ئېغىر بولۇپ، ئۇ قاتتىق ئاغرىق، ئۇزۇن مۇددەتلىك ھەرىكەت توسالغۇسى، مۇستەقىل تۇرمۇش كەچۈرۈش ئىقتىدارىنى يوقىتىش، ھەتتا ئۆلۈم خەۋپىنى ئاشۇرۇش قاتارلىق ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
گەرچە سۆڭەك شالاڭلىشىش ھەر قانداق ئادەمدە كۆرۈلۈشى مۇمكىن بولسىمۇ، بەزى كىشىلەردە خەۋپ تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ. ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ خەۋپ ئاشىدۇ، بولۇپمۇ ھەيزى توختىغان ئاياللاردا ئېستروگېن ھورمۇنىنىڭ تېز تۆۋەنلىشى سەۋەبىدىن سۆڭەك زىچلىقى تېز سۈرئەتتە يوقاپ كېتىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا، ئائىلە تارىخىدا بۇ كېسەللىك بولۇش، بەزى دورىلارنى (مەسىلەن، ستېروئىدلىق دورىلارنى) ئۇزۇن مۇددەت ئىشلىتىش، كالتسىي ۋە ۋىتامىن D قوبۇل قىلىشنىڭ يېتەرلىك بولماسلىقى، ھەرىكەتنىڭ ئاز بولۇشى، تاماكا چېكىش ۋە ھاراقنى كۆپ ئىچىش قاتارلىقلار مۇھىم خەتەرلىك ئامىللار ھېسابلىنىدۇ.
خۇش خەۋەر شۇكى، سۆڭەك شالاڭلىشىشنىڭ ئالدىنى پۈتۈنلەي ئالغىلى بولىدۇ. ياش ۋاقتىدىن باشلاپ سۆڭەك ساغلاملىقى ئۈچۈن «مەبلەغ سېلىش» ئىنتايىن مۇھىم. بۇنىڭ ئۈچۈن: بىرىنچىدىن، كالتسىيغا باي يېمەكلىكلەرنى (مەسىلەن، سۈت ۋە سۈت مەھسۇلاتلىرى، پۇرچاق تۈرىدىكىلەر، يېشىل يوپۇرماقلىق كۆكتاتلار) يېتەرلىك ئىستېمال قىلىش؛ ئىككىنچىدىن، ۋىتامىن D نىڭ يېتەرلىك بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش (مۇۋاپىق دەرىجىدە ئاپتاپقا قاقلىنىش، ۋىتامىن D قوشۇلغان يېمەكلىكلەر ياكى قوشۇمچە دورىلارنى ئىشلىتىش)؛ ئۈچىنچىدىن، دائىملىق ھالدا ئېغىرلىق كۆتۈرىدىغان چېنىقىشلار (مەسىلەن، پىيادە مېڭىش، يۈگۈرۈش، ئۇسسۇل ئويناش) ۋە مۇسكۇل كۈچەيتىش مەشىقلىرى بىلەن شۇغۇللىنىش كېرەك.
سۆڭەك ساغلاملىقىڭىزنى بىلىشنىڭ ئەڭ ياخشى ئۇسۇلى سۆڭەك مىنېرال زىچلىقى (BMD Bone mineral density ) نى تەكشۈرتۈشتۇر. DEXA (Dual-energy X-ray absorptiometry) تەكشۈرۈشى بۇنىڭ ئالتۇن ئۆلچىمى ھېسابلىنىدۇ. بۇ ئاددىي، ئاغرىقسىز ۋە تېز تەكشۈرۈش ئۇسۇلى بولۇپ، سىزنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىش خەۋپىڭىزنى باھالاپ بېرەلەيدۇ.
ھەر يىلى خەلقئارا سۆڭەك شالاڭلىشىش فوندى «سۆڭەك ساغلاملىقى ئۈچۈن قەدەم تاشلاڭ» (Step Up For Bone Health) دېگەنگە ئوخشاش بىر باش تېمىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، كىشىلەرنى كونكرېت ھەرىكەتلەر ئارقىلىق ئۆز سۆڭەكلىرىنى ئاسراشقا چاقىرىدۇ.
ئەگەر سىزگە سۆڭەك شالاڭلىشىش دەپ دىئاگنوز قويۇلسا، ئەنسىرەپ كەتمەڭ. ھازىر سۆڭەك سۇنۇش خەۋپىنى كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە تۆۋەنلىتىدىغان ئۈنۈملۈك داۋالاش ئۇسۇللىرى بار. دوختۇر بىلەن مەسلىھەتلىشىپ، ئۆزىڭىزگە ئەڭ ماس كېلىدىغان داۋالاش پىلانىنى تۈزۈۋېلىڭ.
سۆڭىكىڭىز سىزنىڭ پۈتۈن ھاياتىڭىزدىكى ھەرىكىتىڭىزنىڭ تىرگىكى. ئۇنى ئاسراش كەلگۈسىدىكى مۇستەقىل ۋە ئاكتىپ تۇرمۇشىڭىز ئۈچۈن سېلىنغان ئەڭ ياخشى مەبلەغدۇر. كېلىڭلار، دۇنيا سۆڭەك شالاڭلىشىش كۈنىدىن باشلاپ، سۆڭەك ساغلاملىقىمىزنى بىرىنچى ئورۇنغا قويايلى!
تېخىمۇ كۆپ تىببىي ساغلاملىق خاتىرە كۈنلىرى ۋە بايراملارنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسنى زىيارەت قىلىڭ:
دۇنيا ساغلام كېسەل خاتىرە كۈنلىرى بايراملار تىزىملىكى
https://dohturlar.com/dunya-saghlam-kesel-xatire-kunliri-tizimliki
 نىڭ يېتەكچىلىكىدە ئۆتكۈزۈلىدىغان پۈتۈن يىللىق پائالىيەتنىڭ ئەۋج پەللىسىدۇر. بۇ خاتىرە كۈنى 1996-يىلىدىن باشلاپ خاتىرىلىنىپ كېلىۋاتقان بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى دۇنيا جامائەتچىلىكىنىڭ سۆڭەك شالاڭلىشىش ( Osteoporosis ) ۋە باشقا مېتابولىك سۆڭەك كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشقا بولغان تونۇشىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشتىن ئىبارەت. بۇ كۈن دۇنيا مىقياسىدا كىشىلەرنى ئۆز سۆڭەك ساغلاملىقىغا كۆڭۈل بۆلۈشكە ۋە بالدۇر ھەرىكەت قوللىنىشقا چاقىرىدىغان مۇھىم بىر سۇپىدۇر.){kind=link}