ئۈندىدار سالونى خەۋىرى، نۇر تورى تەرجىمىسى:
ھاياتلىقنىڭ دۇنياغا كېلىشى ئىنتايىن ئۇلۇغ ئىش، بۇ ئىشلار ئىسپېرما بىلەن تۇخۇمنىڭ بىرىكىشىدىن باشلىنىدۇ. ئۇلارنىڭ ھەر قايسىسى ئۇزاق مۇساپىلىك «سەپەر»نى باشتىن كەچۈرۈپ، ئەڭ ئاخىرىدا تۇخۇم نەيچىسى ئىچىدە ئۇچرىشىپ، ھاياتلىق نۇرىنى ئۇرغۇتۇپ، ئۇرۇقلانغان تۇخۇم ھاسىل قىلىپ، شۇ ئارقىلىق يېڭى ھاياتلىقنى بارلىققا كەلتۈرىدۇ. ئۇنداقتا سىز ئۇرۇق بىلەن تۇخۇمنىڭ قانداق ھاسىل بولىدىغانلىقىنى بىلەمسىز؟ ئۇلار قانداق قىلىپ قاتمۇقات توسالغۇلارنى يېڭىپ، بىرلىشىشنى تاماملايدۇ؟ بۈگۈن بىز سىلەر بىلەن بىللە ئىسپېرما ۋە تۇخۇمنىڭ فىزىيولوگىيەلىك جەريانى ئۈستىدە چوڭقۇر ئىزدىنىپ، ھامىلىدار بولۇش جەريانىنىڭ سىرىنى ئېچىپ باقايلى:
ئىسپېرمىنىڭ ھاسىل بولۇشى ۋە پىشىپ يېتىلىشى
ئىسپېرمىنىڭ «تۇغۇلغان جايى»: ئۇرۇقدان ئىسپېرمىسى ئەرلەرنىڭ ئۇرۇقدانىدا ھاسىل بولىدۇ. ئۇرۇقداننىڭ ئىچكى قىسمىدا نەچچە يۈز ئەگرى-بۈگرى ئىنچىكە ئۇرۇقدان نەيچىسى بولۇپ، بۇ ئىسپېرما ھاسىل قىلىدىغان «زاۋۇت»دۇر. ئەگرى ئىسپېرما نەيچىسى ئىچىدىكى ئىسپېرما ھۈجەيرىسى بىر قاتار مۇرەككەپ بۆلۈنۈش ۋە بۆلۈنۈش جەريانلىرىنى باشتىن كەچۈرۈپ، ئەڭ ئاخىرىدا پىشىپ يېتىلگەن ئىسپېرمىنى شەكىللەندۈرىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، تېستوستېرون تەركىبىدىكى ئارىلىق ماددا ھۈجەيرىسى تېستوستېرون (ئەرلەرنىڭ ئاساسلىق جىنسىي ھورمۇنى) ئاجرىتىپ چىقىرىشقا مەسئۇل بولۇپ، ئۇ ئەرلەرنىڭ ئىككىلەمچى جىنسىي ئالامەتلىرىنى ساقلاپلا قالماي، يەنە ئىسپېرمىنىڭ ھاسىل بولۇشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
ئىسپېرمىنىڭ «ئۆسۈپ يېتىلىش سەپىرى» ئىسپېرمىنىڭ ھاسىل بولۇشى ھەرگىزمۇ بىردىنلا ۋۇجۇدقا كېلىدىغان ئىش ئەمەس، بەلكى تەخمىنەن 72 كۈن ۋاقىت كېتىدۇ. پۈتكۈل جەرياننى ئۈچ باسقۇچقا بۆلۈشكە بولىدۇ:
كۆپىيىش مەزگىلى: ئىسپېرما ھۈجەيرىسى يىپچە بۆلۈنۈش ئارقىلىق سانىنى كۆپەيتىپ، ساننى ئازايتىپ بۆلۈنۈش مەزگىلىگە كىرىدۇ.
ئۇرۇقداننىڭ شەكلى ئۆزگىرىش مەزگىلى: ئۇرۇقدان ھۈجەيرىلىرى تەدرىجىي تەرەققىي قىلىپ قۇمچاقسىمان پىشقان ئىسپېرمىغا ئايلىنىدۇ ھەمدە قوشۇمچە ئۇرۇقدانغا كىرىپ قوشۇمچە ئۇرۇقداندا (جەمئىي 8-17 كۈن تۇرىدۇ) ساقلىنىدۇ، ئىسپېرما يەنىمۇ پىشىپ يېتىلىدۇ
ئىسپېرمىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە ئىقتىدارى پىشىپ يېتىلگەن ئىسپېرما ئۈچ قىسىمدىن تەركىب تاپىدۇ:
باش قىسمى: باش قىسمىدا ئىرسىي ماددا (DNA) بار، قۇيرۇق قىسمىدا چوققا تەنچە (تۇخۇمنىڭ سىرتقى پەردىسىنى تېشىپ ئۆتۈشكە ياردەم بېرىدۇ) بار. بويۇن قىسمىدا خوندرىئوسوم مول بولۇپ، ئېنېرگىيە بىلەن تەمىنلەيدۇ ئىسپېرمىنىڭ ھەرىكەت سۈرئىتى مىنۇتىغا تەخمىنەن 1-4 مىللىمېتىر بولۇپ، گەرچە قارىماققا ئاستىدەك كۆرۈنسىمۇ، لېكىن مىكرو دۇنيادا بۇ بىر مەيدان «مارافونچە يۈگۈرۈش» ھېسابلىنىدۇ! ئىسپېرمىنىڭ ياشاش ۋاقتى:
ئاياللارنىڭ جىنسىي يولىدا: 2-5 كۈن (ئەڭ ياخشى ئۇرۇقلىنىش ۋاقتى تۇخۇم ئاجرىتىپ چىقىرىلغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە): بەدەن سىرتىدا (مەسىلەن، مەنىي سۇيۇقلۇقىدا): پەقەت بىر نەچچە سائەتلا ياشىيالايدۇ
تۇخۇمداننىڭ شەكىللىنىشى ۋە چىقىرىلىشى
تۇخۇمداننىڭ «بۆشۈكى»: تۇخۇمدان ئاياللار تۇغۇلغاندا تۇخۇمداندا تەخمىنەن 1 مىليون دانە ئىپتىدائىي تۇخۇم پۈۋەكچىسى بولىدۇ، لېكىن بۇنىڭ ئىچىدە پەقەت تەخمىنەن 400-50 گىچە تۇخۇم پۈۋەكچىسى بار، لېكىن ئادەتتە پەقەت بىر تال (ئاندا-ساندا ئىككى تال)لا تولۇق پىشىپ يېتىلىپ چىقىپ كېتىدۇ، قالغانلىرى تەبىئىي ھالدا چېكىنىپ كېتىدۇ
تۇخۇم چىقىرىش: تۇخۇمنىڭ قويۇپ بېرىلىشى ھەيز دەۋرىنىڭ 14-كۈنى ئەتراپىدا (28 كۈنلۈك دەۋرىيلىكنى مىسالغا ئالساق)، پىشقان تۇخۇم پۈۋەكچىسى يېرىلىپ تۇخۇم قويۇپ بېرىدۇ، تۇخۇم تۇخۇم نەيچىسىنىڭ كۈنلۈك ئۇچىدا تۇتۇلۇپ، ئاستا-ئاستا بالىياتقۇغا قاراپ يۆتكىلىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، يېرىلغان تۇخۇم پۈۋەكچىسى پىروگېستېرون ئاجرىتىپ چىقىرىپ، ھامىلىدار بولۇشقا تەييارلىق قىلىدۇ.
تۇخۇمنىڭ خۇسۇسىيەت ئالاھىدىلىكى: تۇخۇم چىقىرىلغاندىن كېيىن، پەقەت 12-24 سائەتلا ياشىيالايدۇ، تۇخۇم ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ چوڭ ھۈجەيرىلەرنىڭ بىرى بولۇپ، دىيامېتىرى تەخمىنەن 0.1 مىللىمېتىر، بۇنى كۆز بىلەن كۆرگىلى بولىدۇ
ئىسپېرمىنىڭ مارافونچە يۈگۈرۈش مۇسابىقىسى مەنىي چىقىرىلغاندىن كېيىن، نەچچە يۈز مىليون ئىسپېرما ئاياللارنىڭ جىنسىي يولىغا كىرىدۇ، لېكىن ئەڭ ئاخىرىدا مۆجىزە يارىتىلىدۇ. تەخمىنەن ئۇرۇقلىنىپ يەتتە كۈندىن كېيىن، بالىياتقۇ ئىچكى پەردىسىنىڭ رەسمىي ھامىلىدار بولۇش بولىدۇ.
ئىسپېرما ۋە تۇخۇمنىڭ سۈپىتىگە تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللار:
تۇرمۇش ئۇسۇلىنىڭ تەسىرى، تاماكا چېكىش، ھاراق ئىچىش: ئىسپېرمىنىڭ ھاياتىي كۈچىنى تۆۋەنلىتىپ، تۇخۇم خىروموسومىنىڭ بىنورمال خەۋپىنى ئاشۇرۇش، تۈنەش، بېسىم: ھورمۇننىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى قالايمىقانلاشتۇرىدۇ.
تۇخۇم چىقىرىش ۋە ئىسپېرما ھاسىل قىلىش يېمەكلىكى: سىنك، ۋىتامىن E، فولىك كىسلاتاسى قاتارلىق ئوزۇقلۇق ماددىلارنىڭ كەمچىل بولۇشى كۆپىيىش ھۈجەيرىلىرىنىڭ سۈپىتىنى تۆۋەنلىتىۋېتىدۇ. 35 ياشتىن كېيىن تۇخۇمنىڭ سانى ۋە سۈپىتى كۆرۈنەرلىك تۆۋەنلەيدۇ، بويىدىن ئاجراپ كېتىش خەۋپى ئاشىدۇ
مۇھىت ۋە كېسەللىك ئامىلى، رادىياتسىيە، خىمىيەلىك بۇلغىنىش: كۆپىيىش ھۈجەيرىسىگە زىيان يەتكۈزىدۇ، مەسىلەن، كۆپ خالتىلىق تۇخۇمدان ئۇنىۋېرسال كېسەللىكى (PCOS)، ئۇرۇقدان بېغىنىڭ ۋېنا ئەگرى-بۈگرى كېڭىيىشى قاتارلىقلار تۇغۇت ئىقتىدارىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ. قانداق قىلغاندا ئىسپېرما ۋە تۇخۇمنىڭ ساغلاملىقىنى ياخشىلىغىلى بولىدۇ؟
ساغلام تۇرمۇش تەكلىپى: ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرۇش دورىسى مول بولغان يېمەكلىكلەر (مەسىلەن، ئەينۇلا، قاتتىق پوستلۇق مېۋە)، Omega-3 (چوڭقۇر دېڭىز بېلىقى)، فولىك كىسلاتاسى (يېشىل يوپۇرماقلىق كۆكتات)نى كۆپرەك يېيىش كېرەك.
ھەرىكەت: مۇۋاپىق چېنىقىش (مەسىلەن، تېز مېڭىش، يوگا ئىشلەش)، ئۇزاق ئولتۇرۇش ۋە يۇقىرى تېمپېراتۇرىلىق مۇھىتتىن ساقلىنىش (مەسىلەن، ئارىشاڭدا ئولتۇرۇش):يېتەرلىك ئۇيقۇغا كاپالەتلىك قىلىش، بېسىمنى ئازايتىش.
بۇ بىر قاتار ئىشلار سىزنىڭ ساغلام بالىلىق بولۇشىڭىزغا پايدىلىق بولىدۇ.
مەنبە:
https://m.nur.cn/news/2025/05/27946633.shtml
