مېڭە-ماشىنا ئۇلاش ئېغىزى تېخنىكىسى تەدرىجىي توڭلاش بىمارلىرىغا «قايتا سۆزلىشىش» پۇرسىتى بەرمەكتە

UC Davis ساغلاملىق خەۋىرى، دوختۇرلار تورى تەرجىمىسى:

ئامېرىكا كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتىتى داۋىس شۆبىسى ساغلاملىق مەركىزى تەتقىق قىلىپ چىققان بىر خىل يېڭى تىپتىكى مېڭە – ماشىنا ئۇلاش ئېغىزى ( BCI ) مېڭە سىگنالىنى تاۋۇشقا ئايلاندۇرالايدىكەن ۋە توغرىلىق نىسبىتى %97 كە يېتىدىكەن. بۇ نۆۋەتتە ئوخشاش تۈردىكى تەتقىقات سىستېمىلار ئىچىدە ئەڭ يۇقىرى ھېساپلىنىدىكەن. بۇ تەتقىقات ئەترىتى ، مۇسكۇل يىگلەش خاراكتېرلىك يان خوردا قېتىشىش كېسىلى ( ALS ،ئادەتتە تەدرىجىي توڭلاپ قېلىش كېسىلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ ) سەۋەبىدىن تىل ئىقتىدارى ئېغىر زىيانغا ئۇچرىغان بىر ئەرنىڭ چوڭ مېڭىسىگە سېنزور كۆچۈرگەن. بۇ سىستېمىنى قوزغاتقاندىن كېيىن، بۇ ئەر بىر نەچچە مىنۇت ئىچىدە ئۆزى دېمەكچى بولغان گەپنى دىيەلەيدىكەن. مەزكۇر ئەترەت ، ئالاقىدار تەتقىقات نەتىجىسىنى 8-ئاينىڭ 15دە «يېڭى ئېنگلاند مېدىتسىنا ژۇرنىلى» دا ئېلان قىلدى.

بۇ مېڭە ئاپپاراتى ئۇلاش ئېغىزى نېرۋا سىستېمىسى كېسەللىكى سەۋەبىدىن گەپ قىلالمايدىغان كىشىلەرنىڭ پاراڭلىشىش ئىقتىدارىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشىگە ياردەم بېرىشنى مەقسەت قىلغان بولۇپ، ئۇ ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ گەپ قىلغاندىكى مېڭە سىگنالىنى تېپىپ چىقىدىكەن ھەمدە ئۇنى كومپيۇتېردا دېكلاماتسىيە قىلىدىغان تېكىستكە ئايلاندۇرالايدىكەن.

تەتقىقات ئۆمىكى 45 ياشلىق ALS بىمارىنى كىلىنكىلىق تەجرىبىگە قاتناشتۇرغان. بۇ بىمارنىڭ كېسەللىك ئالامىتى قول بىلىكى ۋە پۇتى ماغدۇرسىزلىنىش بولۇپ، گەپ – سۆزىنىمۇ چۈشەنمەك تەس ئىكەن. 2023 – يىلى 7 – ئايدا تەتقىقاتچىلار بۇ بىمارغا مەخسۇس ئىشلىتىلىدىغان BCI ئۈسكۈنىسىنى كۆچۈرگەن. تۆت دانە مىكرو ئېلېكترود سول مېڭە مەركىزىنىڭ ئالدى تەرىپىگە قويۇلغان، بۇ رايون تىلنى ماسلاشتۇرۇشقا مەسئۇل رايون بولۇپ، . بۇ ئېلېترودلار، چوڭ مېڭە پوستلاق قىسمىدىن كەلگەن ئېلىكتىر ھەرىكەت پائالىيىتىنى خاتىرىلىيەلەيدىكەن.

بىمار ئەسكەرتىش مۇھىتىدە ۋە دەمالىق سۆھپەت مۇھىتىدا بۇ سىستېمىنى ئىشلەتكەن. بۇ ئىككى خىل ئەھۋالدا، ئاۋازلىق كود يېشىش ئوخشاش ۋاقىتتا ئېلىپ بېرىلىدىكەن. ئاۋازلىق كود يەشكەندىن كېيىنكى سۆزلەر تېز سۈرئەتتە ئېكراندا كۆرۈنىدىكەن، سىستېمىمۇ ئۈزلۈكسىز يېڭىلىنىپ، ئۇنىڭ توغرا ئايلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىشقا تىرىشىدىكەن. تەتقىقات كوللېكتىپى يەنە يۇمشاق دېتال بىرىكتۈرۈپ چىقارغان ئاۋازغا مەشىق ئېلىپ بارغان. بۇ ئاۋازلار دەل بىمارنىڭ كېسەل بولۇشتىن ئىلگىرىكى ئاۋاز ئەۋرىشكىسى بولۇپ، بىمار ئويلىغان سۆزلەرنى سىستېما يۇقىرى ئاۋازدا «دېكلاماتسىيە» قىلغاندا، ئاڭلىماققا پۈتۈنلەي بىمارنىڭ كېسەل بولۇشتىن ئىلگىرىكى ئاۋازىغا ئوخشاش بولىدىكەن.

تەجرىبىدە كۆرسىتىلىشىچە، تۇنجى قېتىملىق ئاۋازلىق سانلىق مەلۇمات مەشىقىدە، بۇ سىستېما 30 مىنۇت سەرپ قىلىپ ، 50 تانە سۆزلۈك ئىشلىتىش ھەمدە ساندانغا توپلاش، ۋە بۇ سۆزلەرنى ئىشلىتىلىشىنىڭ توغرىلىق نىسبىتى 99.6 % گە ئەمەلگە ئاشۇرغان. ئىككىنچى قېتىملىق مەشىقتە، سۆزلۈك مىقدارى 125000 سۆزگە كۆپەيگەن. پەقەت 1.4 سائەتلىك ئارتۇقچە مەشىق سانلىق مەلۇماتى ئارقىلىق ،BCI بۇ زور دەرىجىدە كېڭەيگەن سۆزلۈك مىقدارى ئاستىدا 90.2 %توغرىلىق نىسبىتىنى ئەمەلگە ئاشۇرالىغان. داۋاملىق سانلىق مەلۇمات توپلىغاندىن كېيىن ، BCI توغرىلىق نىسبىتى 97.5 %نى ساقلىيالىغان.

مەنبە:
UC Davis ساغلاملىق خەۋىرى