نېرۋا ھۈجەيرىسى ( نېۋرون ) نىڭ ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

نېرۋا سىستېمىسى ئىنسانلارنىڭ بەدىنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە سىرلىق سىستېمىلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇنىڭ ئاساسىي ئىقتىدارلىق بىرلىكى نېرۋا ھۈجەيرىسى، يەنى نېۋروندۇر. نېۋرونلار ئۇچۇرلارنى قوبۇل قىلىش، بىر تەرەپ قىلىش ۋە يەتكۈزۈش ئارقىلىق بەدەننىڭ ھەر قايسى قىسىملىرىنىڭ ماس ھەرىكىتىنى ۋە مۇھىتقا بولغان ئىنكاسىنى كونترول قىلىدۇ. بۇ ھۈجەيرىلەرنىڭ ئىنچىكە قۇرۇلمىسىنى چۈشىنىش، نېرۋا سىستېمىسىنىڭ خىزمەت مېخانىزمىنى ۋە ئۇنىڭ بىلەن مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنى چۈشىنىشنىڭ ئاچقۇچىدۇر.

بۇ ماقالىدە، بىز نېۋروننىڭ ئومۇمىي قۇرۇلمىسى، ھەر قايسى قىسىملىرىنىڭ ئىقتىدارى ۋە نېرۋا تۈزۈلۈشىنىڭ ئوخشىمىغان تۈرلىرىنى رەسىم بىلەن بىرلەشتۈرۈپ تەپسىلىي تونۇشتۇرىمىز. نېۋروننىڭ ھۈجەيرە تېنى، ئۆسۈكچىلىرى (دېندرىت ۋە ئاكسون) دىن تارتىپ، ئۆسۈكچىلەر تىگىشمىسى (سىناپس) نىڭ پەۋقۇلئادە ئىنچىكە تۈزۈلۈشىگىچە بولغان مەزمۇنلارنى چوڭقۇرلاپ ئۆگىنىمىز.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

1. كۆپ قۇتۇپلۇق نېۋرون (Multipolar Neuron, 多极神经元)

كۆپ قۇتۇپلۇق نېۋرونلار مەركىزىي نېرۋا سىستېمىسىدىكى ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان نېرۋا ھۈجەيرىسى تۈرىدۇر. ئۇلارنىڭ بىر ھۈجەيرە تېنى، نۇرغۇنلىغان شاخ ئۆسۈكچىلىرى (دېندرىت) ۋە بىر ئوق ئۆسۈكچىسى (ئاكسون) بولىدۇ، بۇ قۇرۇلما ئۇلارنىڭ كۆپ مەنبەدىن كەلگەن ئۇچۇرلارنى بىر گەۋدىلەشتۈرۈشىگە imkan بېرىدۇ. كۆپ قۇتۇپلۇق نېۋرونلار ئاساسلىقى ھەرىكەت ئىقتىدارى ۋە ئارىلىق نېۋرون (interneuron) رولىنى ئوينايدۇ. ئۇلارنىڭ مۇرەككەپ دېندرىت تورى نېرۋا سىگناللىرىنى قوبۇل قىلىش ۋە بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارىنى زور دەرىجىدە ئاشۇرىدۇ.

• ھۈجەيرە يادروسى (Cell Nucleus, 胞核)
  ھۈجەيرە يادروسى نېۋروننىڭ گېن ئۇچۇرلىرىنى ساقلايدىغان ۋە ھۈجەيرىنىڭ پائالىيىتىنى كونترول قىلىدىغان مەركىزىدۇر. ئۇنىڭ ئىچىدە يادرو مېغىزى ۋە خروموسوملار بولۇپ، ئاقسىل سىنتېزى ۋە ھۈجەयरىنىڭ ئۆسۈپ-يېتىلىشىنى باشقۇرىدۇ.
• نىسىل تەنچىسى (Nissl Body, 尼氏体)
  نىسىل تەنچىسى يىرىك يۈزلۈك ئىچكى ماددا تورى ۋە ئەركىن رىبوسوملاردىن تەركىب تاپقان بولۇپ، نېۋروننىڭ ئاقسىل سىنتېز قىلىدىغان ئاساسلىق ئورنى ھېسابلىنىدۇ. ئۇلار نېرۋا ھۈجەيرىسىنىڭ نورمال ئىقتىدارىنى ساقلاش ۋە زədəlanganda ئەسلىگە كېلىشى ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئاقسىللارنى ئىشلەپچىقىرىدۇ.
• ئوق دۆڭچىسى (Axon Hillock, 轴丘)
  ئوق دۆڭچىسى ھۈجەيرە تېنى بىلەن ئوق ئۆسۈكچىسىنىڭ تۇتىشىدىغان قىسمى بولۇپ، ھەرىكەت يوشۇرۇن كۈچى (action potential) نىڭ شەكىللىنىدىغان ھالقىلىق ئورنىدۇر. بۇ رايوندىكى ئىئون قاناللىرىنىڭ زىچلىقى يۇقىرى بولغاچقا، سىگناللارنىڭ قوزغىلىشى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم.
• ئوق ئۆسۈكچىسى (Axon, 轴突)
  ئاكسون نېرۋا ئىمپۇلسىنى ھۈجەيرە تېنىدىن باشقا نېۋرونلارغا ياكى مۇسكۇل، بەزلەرگە يەتكۈزىدىغان ئۇزۇن تالالىق قۇرۇلمىدۇر. ئۇنىڭ ئۇزۇنلۇقى بىر مېتىردىن ئېشىپ كېتىشى مۇمكىن بولۇپ، سىگناللارنىڭ يىراق مۇساپىلەرگە تېز سۈرئەتتە يەتكۈزۈلۈشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.
• ھۈجەيرە تېنى (Soma/Cell Body, 胞体)
  ھۈجەيرە تېنى نېۋروننىڭ مېتابولىزم مەركىزى بولۇپ، ھۈجەيرە يادروسى ۋە باشقا ئاساسلىق ئورگانېللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئۇ نېۋروننىڭ ھاياتىي پائالىيىتىنى ساقلاپ قېلىش ۋە دېندرىتلاردىن كەلگەن سىگناللارنى بىر گەۋدىلەشتۈرۈش رولىنى ئوينايدۇ.
• شاخ ئۆسۈكچە (Dendrite, 树突)
  دېندرىتلار باشقا نېۋرونلاردىن سىگنال قوبۇل قىلىدىغان شاخسىمان قۇرۇلمىلار بولۇپ، ئۇلارنىڭ يۈزىدە نۇرغۇنلىغان ئۆسۈكچىلەر تىگىشمىسى (سىناپس) بولىدۇ. بۇ قۇرۇلما نېۋروننىڭ ئۇچۇر قوبۇل قىلىش يۈزىنى كېڭەيتىپ، ئۇچۇر بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارىنى ئاشۇرىدۇ.

2. تاق قۇتۇپلۇق نېرۋرون (Unipolar Neuron, 单极神经元)

تاق قۇتۇپلۇق نېۋرونلارنىڭ ھۈجەيرە تېنىدىن پەقەت بىرلا ئۆسۈكچە چىقىپ تۇرىدۇ، بۇ ئۆسۈكچە كېيىن ئىككى شاخقا، يەنى بىر مەركىزىي ۋە بىر سىرتقى شاخقا بۆلۈنىدۇ. بۇ تۈردىكى نېۋرونلار ئاساسلىقى ئومۇرتقىسىز ھايۋانلاردا كۆپ ئۇچرايدۇ، ئەمما ئىنسانلاردا ئۇنىڭ ئورنىدا ساختا تاق قۇتۇپلۇق نېۋرونلار (pseudounipolar neurons) بار. ئۇلار ئاساسلىقى تۇيۇش سىگناللىرىنى، مەسىلەن تېگىشىش، ئاغرىق ۋە تېمپېراتۇرا ئۇچۇرلىرىنى سىرتقى مۇھىتتىن مەركىزىي نېرۋا سىستېمىسىغا يەتكۈزۈش رولىنى ئوينايدۇ.

3. ئىككى قۇتۇپلۇق نېۋرون (Bipolar Neuron, 双极神经元)

ئىككى قۇتۇپلۇق نېۋرونلارنىڭ ھۈجەيرە تېنىنىڭ ئىككى ئۇچىدىن بىر دېندرىت ۋە بىر ئاكسون چىقىپ تۇرىدۇ. بۇ قۇرۇلما ئۇلارنىڭ ئالاھىدە سەزگۈ يوللىرىدا ئۇچۇر يەتكۈزۈشىگە ماس كېلىدۇ. ئۇلار ئاساسلىقى كۆرۈش تور پەردىسى، پۇراش سېزىمى ئېپىتېلىيىسى ۋە ئىچكى قۇلاقتىكى تەڭپۇڭلۇق ۋە ئاڭلاش ئەزالىرىدا ئۇچرايدۇ. بۇ نېۋرونلار سىرتقى غىدىقلاشنى قوبۇل قىلىپ، ئۇنى نېرۋا سىگنالىغا ئايلاندۇرۇپ، مېڭىگە يەتكۈزۈشتە ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.

4. ئۆسۈكچىلەر تىگىشمىسى پەۋقۇلئادە تۈزۈلۈشى سىخىما رەسىمى
(Ultrastructure of a Synapse, 突触超微结构模式图)

سىناپس ئىككى نېۋرون ئارىسىدا ياكى نېۋرون بىلەن ئيففېكتور ھۈجەيرە (مۇسكۇل ياكى بەز) ئارىسىدا ئۇچۇر يەتكۈزىدىغان ئالاھىدە تۈزۈلۈشتۇر. ئۇ ئاساسلىقى سىناپس ئالدى پەردىسى، سىناپس ئارقا پەردىسى ۋە سىناپس بوشلۇقىدىن تەركىب تاپىدۇ. نېرۋا ئىمپۇلسى سىناپس ئالدى ئۇچىغا يېتىپ كەلگەندە، نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلار قويۇپ بېرىلىپ، سىناپس بوشلۇقىدىن ئۆتۈپ، سىناپس ئارقا پەردىسىدىكى رېتسېپتورلار بىلەن بىرلىشىدۇ ۋە كېيىنكى ھۈجەيرىنى قوزغىتىدۇ ياكى تورمۇزلايدۇ.

• يىپسىمان تەنچە (Mitochondrion, 线粒体)
  مىتوخوندىرىيە نېۋروننى ئېنېرگىيە بىلەن تەمىنلەيدىغان «ئېنېرگىيە زاۋۇتى» بولۇپ، سىناپس پائالىيىتى ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ATP نى ئىشلەپچىقىرىدۇ. نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلارنىڭ سىنتېزلىنىشى، قويۇپ بېرىلىشى ۋە قايتا سۈمۈرۈلۈشىگە ئوخشاش جەريانلار كۆپ مىقداردا ئېنېرگىيە تەلەپ قىلىدۇ.
• ئۆسۈكچە تىگىشمىسى ئارقا پەردىسى (Postsynaptic Membrane, 突触后膜)
  بۇ سىگنال قوبۇل قىلىدىغان نېۋروننىڭ ھۈجەيرە پەردىسى بولۇپ، ئۇنىڭ يۈزىدە نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلارنى تونۇيدىغان ئالاھىدە رېتسېپتورلار بار. رېتسېپتورلار يەتكۈزگۈچى ماددىلار بىلەن بىرleşkende، ئىئون قاناللىرى ئېچىلىپ، سىگنالنىڭ داۋاملىق تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
• ئۆسۈكچە تىگىشمە ئالدىنقى پەردە (Presynaptic Membrane, 突触前膜)
  بۇ سىگنال ئەۋەتىدىغان نېۋروننىڭ ئاكسون ئۇچىدىكى ھۈجەيرە پەردىسىدۇر. نېرۋا ئىمپۇلسى بۇ يەرگە يېتىپ كەلگەندە، ئۇ كالتسىي ئىئونلىرىنىڭ ھۈجەيرىگە كىرىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، سىناپس پۈۋەكچىلىرىنىڭ نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلارنى قويۇپ بېرىشىنى قوزغىتىدۇ.
• ئۆسۈكچە تىگىشمە پۈۋەكچىسى (Synaptic Vesicle, 突触小泡)
  بۇلار سىناپس ئالدى ئۇچىدا ساقلىنىدىغان كىچىك پەردىلىك خالتىلار بولۇپ، ئىچىدە نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلار (مەسىلەن، ئاتسېتىلخولىن، دوپامىن) بار. ھەرىكەت يوشۇرۇن كۈچى قوزغالغاندا، بۇ پۈۋەكچىلەر سىناپس ئالدى پەردىسى بىلەن بىرلىشىپ، مەزمۇنىنى سىناپس بوشلۇقىغا قويۇپ بېرىدۇ.

5. ئېلېكترونلۇق مىكروسكوپ ئاستىدىكى نېرۋا تۈزۈلۈشىنىڭ سىخىما رەسىمى
(Neuron Structure under Electron Microscope, 电镜下的神经元结构模式图)

ئېلېكترونلۇق مىكروسكوپ ئارقىلىق نېۋروننىڭ تېخىمۇ ئىنچىكە ئىچكى قۇرۇلمىسىنى، يەنى ئورگانېللارنىڭ تەپسىلىي تۈزۈلۈشىنى كۆزىتەلەيمىز. بۇ يۇقىرى ئېنىقلىقتىكى كۆزىتىش نېۋروننىڭ ھاياتىي پائالىيەتلىرىنىڭ مولېكۇلا دەرىجىسىدىكى مېخانىزملىرىنى چۈشىنىشىمىزگە ياردەم بېرىدۇ. بۇ قۇرۇلمىلار نېۋروننىڭ ئېنېرگىيە ئىشلەپچىقىرىش، ئاقسىل سىنتېزلاش، ماددا توشۇش ۋە سىگنال يەتكۈزۈش قاتارلىق مۇرەككەپ ئىقتىدارلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشىنىڭ ئاساسىدۇر.

• يىلىك غىلاپى (Myelin Sheath, 髓鞘): ئاكسوننى ئوراپ تۇرىدىغان مايلىق قەۋەت بولۇپ، نېرۋا ئىمپۇلسىنىڭ يەتكۈزۈلۈش سۈرئىتىنى زور دەرىجىدە تېزلىتىدۇ. ئۇ يەنە ئاكسوننى قوغداش ۋە ئىزولياتسىيە قىلىش رولىنى ئوينايدۇ.
• سىلىق يۈزلۈك ئىچكى ماددا تورى (Smooth Endoplasmic Reticulum, 滑面内质网): لىپىد (ماي) سىنتېزلاش، كالتسىي ئىئونلىرىنى ساقلاش ۋە زەھەرلىك ماددىلارنى پارچىلاشقا مەسئۇل. نېۋروندا كالتسىي ئىئونلىرىنىڭ قويۇپ بېرىلىشىنى تەڭشەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• كىچىك پۈۋەكچە (Vesicle, 小泡): ھۈجەيرە ئىچىدە ماددىلارنى توشۇيدىغان كىچىك پەردىلىك خالتىلار. ئۇلار ئاقسىل ۋە لىپىدلارنى گولگى تەنچىسىدىن ھۈجەyrining باشقا جايلىرىغا يەتكۈزىدۇ.
• گولگى مۇرەككەپ بىرىكمە تېنى (Golgi Apparatus/Complex, 高尔基复合体): ئاقسىل ۋە لىپىدلارنى قايتا ئىشلەيدىغان, رەتلەيدىغان ۋە ئوراپ قاچىلايدىغان «پوچتىخانا» غا ئوخشايدۇ. ئۇ يەنە لىزوسومىلارنى ھاسىل قىلىدۇ.
• مىكرو يىپچە (Microfilament, 微丝): ئاكتىن ئاقسىلىدىن تۈزۈلگەن ئىنچىكە تالالار بولۇپ، ھۈجەيرىنىڭ شەكلىنى ساقلاشقا ۋە ھۈجەيرە ھەرىكىتىگە قاتنىشىدۇ. ئۇلار يەنە سىناپسنىڭ پلاستىكىلىقىدا رول ئوينايدۇ.
• مىكرو نەيچە (Microtubule, 微管): ھۈجەyrining «ئىسكىلىتى» نىڭ بىر قىسمى بولۇپ، ھۈجەyrining شەكلىنى ساقلايدۇ ۋە ئورگانېللارنى توشۇيدىغان «رېلىس» لىق رولىنى ئوينايدۇ. ئاكسون توشۇشىدا (axonal transport) ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.
• يىرىك يۈزلۈك ئىچكى ماددا تورى (Rough Endoplasmic Reticulum, 粗面内质网): يۈزىدە رىبوسوملار چاپلىشىپ تۇرىدىغان پەردىلىك تور بولۇپ، ئاساسلىقى ھۈجەyrə سىرتىغا چىقىرىلىدىغان ياكى پەردىگە كىرىدىغان ئاقسىللارنى سىنتېزلەيدۇ.
• ئۆسۈكچە تىگىشمىسى (Synapse, 突触): ئىككى نېۋرون ئارىسىدىكى ئۇچۇر ئالماشتۇرۇش نۇقتىسى. ئۇ نېرۋا سىستېمىسىنىڭ ئۇچۇر بىر تەرەپ قىلىش ۋە ساقلاش ئىقتىدارىنىڭ ئاساسىي قۇرۇلمىسىدۇر.
• يادرو پەردىسى (Nuclear Membrane, 核膜): ھۈجەيرە يادروسىنى سىتوپلازمىدىن ئايرىپ تۇرىدىغان قوش قەۋەتلىك پەردە. ئۇ يادرودىكى ماددىلارنىڭ كىرىپ-چىقىشىنى كونترول قىلىدۇ.
• بىس (Spine, 棘): دېندرىتلارنىڭ يۈزىدىكى كىچىك ئۆسۈكچىلەر بولۇپ، ئاساسلىقى قوزغاتقۇچى سىناپسلارنى قوبۇل قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ. ئۇلار ئۆگىنىش ۋە ئەستە تۇتۇش جەريانىدا ئۆزگىرىپ تۇرىدۇ.
• لىپوخروم (Lipofuscin, 脂褐素): ھۈجەيرىنىڭ قېرىشىغا ئەگىشىپ يىغىلىپ قالىدىغان پىگمېنت دانچىلىرى. ئۇ ھۈجەيرە مېتابولىزمىنىڭ قالدۇق مەھسۇلاتى دەپ قارىلىدۇ.
• فىرمىنت ئېرىتكۈچى تەنچە (Lysosome, 溶酶体): ھۈجەيرىنىڭ «ھەزىم قىلىش سىستېمىسى» بولۇپ، كېرەكسىز ماددىلارنى ۋە زədəlangən ئورگانېللارنى پارچىلايدۇ.
• يادرو مېغىزى (Nucleolus, 核仁): ھۈجەيرە يادروسى ئىچىدىكى قويۇق قۇرۇلما بولۇپ، رىبوسوملۇق رنا (rRNA) نى سىنتېزلەش ۋە رىبوسوملارنى قۇراشتۇرۇشقا مەسئۇل.
• شىۋان ھۈجەيرە يادروسى (Schwann Cell Nucleus, 施万细胞核): شىۋان ھۈجەيرىلىرى سىرتقى نېرۋا سىستېمىسىدىكى ئاكسونلارنى ئوراپ، يىلىك غىلاپىنى ھاسىل قىلىدىغان گلىيال ھۈجەyrilər. ئۇلارنىڭ يادروسى بۇ ھۈجەيرىلەرنىڭ پائالىيىتىنى كونترول قىلىدۇ.

نېۋرونلار ئەھمىيىتى

نېۋرونلار نېرۋا سىستېمىسىنىڭ قۇرۇلما ۋە ئىقتىدار جەھەتتىكى ئاساسىي بىرلىكى سۈپىتىدە، ئىنتايىن مۇرەككەپ ۋە ئىنچىكە قۇرۇلمىلارغا ئىگە. ھەر بىر نېۋرون بىر كىچىك ئۇچۇر بىر تەرەپ قىلىش مەركىزىگە ئوخشايدۇ، ئۇ دېندرىتلار ئارقىلىق مىڭلىغان ئۇچۇرلارنى قوبۇل قىلىپ، ھۈجەيرە تېنىدە بىر گەۋدىلەشتۈرۈپ، ئاخىرىدا ئاكسون ئارقىلىق كېيىنكى نېۋرونغا ياكى ئيففېكتور ھۈجەيرىگە يەتكۈزىدۇ. بۇ جەريان ئىنساننىڭ ئوي-پىكىر، ھېس-تۇيغۇ، ھەرىكەت ۋە ئەستە تۇتۇش قاتارلىق بارلىق پىسخىكىلىق ۋە فىزىئولوگىيىلىك پائالىيەتلىرىنىڭ ئاساسىنى تەشكىل قىلىدۇ.

نېۋرونلارنىڭ تۈرىمۇ كۆپ خىل بولۇپ، ئۇلارنىڭ قۇرۇلمىسى ئىقتىدارىغا ماسلاشقان.

• كۆپ قۇتۇپلۇق نېۋرونلار: مۇرەككەپ تور ھاسىل قىلىشقا ماھىر بولۇپ، مەركىزىي نېرۋا سىستېمىسىدىكى ئۇچۇر بىر گەۋدىلەشتۈرۈشنىڭ يادروسى ھېسابلىنىدۇ.
• ئىككى قۇتۇپلۇق نېۋرونلار: ئالاھىدە سەزگۈ سىستېمىلىرىدا ئۇچۇرنى بىۋاسىتە يەتكۈزۈشكە ماسلاشقان.
• تاق قۇتۇپلۇق (ساختا تاق قۇتۇپلۇق) نېۋرونلار: تۇيۇش ئۇچۇرلىرىنى يىراق مۇساپىلەرگە تېز ۋە ئۈنۈملۈك يەتكۈزۈشكە ئىقتىساسلاشقان.

سىناپس نېرۋا سىستېمىسىنىڭ ئۇچۇر يەتكۈزۈشىدىكى ئەڭ ھالقىلىق بىرىكمە. ئۇنىڭ ئۈنۈملۈك خىزمىتى نېرۋا يەتكۈزگۈچى ماددىلارنىڭ قويۇپ بېرىلىشى، تارقىلىشى ۋە قوبۇل قىلىنىشىغا باغلىق. بۇ جەرياننىڭ ھەر قانداق بىر ھالقىسىدا مەسىلە كۆرۈلسە، پاركىنسون كېسەللىكى، روھىي چۈشكۈنلۈك ۋە شىزوفىرېنىيە (schizophrenia) قاتارلىق نېرۋا ۋە روھىي كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

ئېلېكترونلۇق مىكروسكوپ ئاستىدىكى ئىنچىكە قۇرۇلمىلار، مەسىلەن مىتوخوندىرىيە، گولگى تەنچىسى، ئىچكى ماددا تورى ۋە ھۈجەيرە ئىسكىلىتى قاتارلىقلار، نېۋروننىڭ ساغلاملىقى ۋە نورمال ئىقتىدارى ئۈچۈن ھەممىسى ئىنتايىن مۇھىم. بۇ ئورگانېللارنىڭ ماسلىشىپ ئىشلىشى نېۋروننىڭ يۇقىرى ئېنېرگىيە سەرپىياتىنى قاندۇرۇش، قۇرۇلمىسىنى ساقلاش ۋە سىناپس پائالىيىتىنى داۋاملاشتۇرۇشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. نېرۋا قېرىش كېسەللىكلىرى (neurodegenerative diseases)، مەسىلەن ئالتسھېيمېر كېسەللىكىدە، دەل مۇشۇ ئورگانېللارنىڭ ئىقتىدارىنىڭ ناچارلىشىشى ۋە ئاقسىللارنىڭ نورمالسىز يىغىلىپ قېلىشى كۆپ ئۇچرايدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، نېۋروننىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسىنى چوڭقۇر چۈشىنىش، نېرۋا ئىلمى تەتقىقاتىنىڭ ئاساسى. كەلگۈسىدىكى تەتقىقاتلارنىڭ نېۋروننىڭ تېخىمۇ ئىنچىكە مولېكۇلا مېخانىزملىرىنى ئېچىپ بېرىشىگە ئەگىشىپ، بىز نېرۋا سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى داۋالاشتا تېخىمۇ زور بۆسۈشلەرگە ئېرىشىشىمىز مۇمكىن.