قىزىلئۆڭگەچ رېنتىگېن تەكشۈرۈشى

قىزىلئۆڭگەچنىڭ رېنتىگېن تەكشۈرۈشى: قىيپاش تەرەپتىكى كۆرۈنۈش ۋە ئاناتومىيىلىك ئىزىچىلار

قىزىلئۆڭگەچ كېسەللىكلىرىنى دىئاگنوز قويۇشتا، تىببىي تەسۋىر تېخنىكىسى ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. بولۇپمۇ بارىي سۇلفات (Barium sulfate) ئىشلىتىلگەن رېنتىگېن تەكشۈرۈشى، يەنى بارىيلىق قىزىلئۆڭگەچ تەكشۈرۈشى، قىزىلئۆڭگەچنىڭ قۇرۇلمىسى، شەكلى ۋە ئىقتىدارىنى كۆزىتىشتىكى ئۈنۈملۈك ئۇسۇللارنىڭ بىرى.  بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق، دوختۇرلار قىزىلئۆڭگەچنىڭ ھەرىكەت ئىقتىدارىنى، شىللىق پەردىسىنىڭ ئەھۋالىنى ۋە ئەتراپتىكى ئەزالار بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئېنىق كۆزىتەلەيدۇ.

بۇ جەرياندا، بىمار بارىي ئارىلاشتۇرۇلغان سۇيۇقلۇقنى ئىچىدۇ، بارىي قىزىلئۆڭگەچنىڭ ئىچكى يۈزىگە چاپلىشىپ، رېنتىگېن نۇرىدا ئېنىق كۆرۈنۈش ھاسىل قىلىدۇ.  ئوخشىمىغان تەرەپلەردىن، مەسىلەن ئالدى-كەينى، يان تەرەپ ۋە قىيپاش تەرەپلەردىن رەسىمگە تارتىش ئارقىلىق، قىزىلئۆڭگەچنىڭ ئومۇمىي ئەھۋالىنى تېخىمۇ ئەتراپلىق چۈشىنىشكە بولىدۇ. قىيپاش تەرەپتىن تارتىلغان رەسىم، قىزىلئۆڭگەچنى ئومۇرتقا ۋە يۈرەك سايىسىدىن ئايرىپ، ئۇنىڭغا قوشنا بولغان قان تومۇر ۋە ئەزالارنىڭ بېسىمىدىن پەيدا بولغان نورمال ئىزىچىلارنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىشتە ئالاھىدە ئەھمىيەتكە ئىگە.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

قىزىلئۆڭگەچ رېنتىگېنلىك رەسىمىنىڭ قىيپاش كۆرۈنۈشى ۋە ئۇنىڭدىكى ئاساسلىق ئىزىچىلار

قىزىلئۆڭگەچ رېنتىگېنلىك رەسىمى (قىيپاش تەرەپتىن تارتىلغان)
(Esophageal X-ray, Oblique View / 食管X线像斜位)
بۇ تەكشۈرۈش قىزىلئۆڭگەچنىڭ بارىي بىلەن تولدۇرۇلغاندىن كېيىنكى قىيپاش يۆنىلىشتىكى رېنتىگېن تەسۋىرىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ خىل كۆرۈنۈش قىزىلئۆڭگەچنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسىنى ۋە ئۇنىڭ كۆكرەك قەپىسىدىكى باشقا ئەزالار، بولۇپمۇ ئاۋئورتا، سول غول كاناي ۋە يۈرەك بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئېنىقلاپ چىقىشتا ئىنتايىن مۇھىم. قىيپاش تەرەپتىكى كۆرۈنۈش دوختۇرلارنىڭ قىزىلئۆڭگەچتىكى نورمال فىزىئولوگىيىلىك ئىزىچىلارنى، شۇنداقلا چوڭىيىپ كەتكەن ئەزالار كەلتۈرۈپ چىقارغان نورمالسىز بېسىملارنى پەرقلەندۈرۈشىگە ياردەم بېرىدۇ. بۇ تەسۋىر ئارقىلىق، قىزىلئۆڭگەچنىڭ تارىيىشى، ئۆسمە، دىۋېرتىكۇل (چىقىپ قېلىش) ۋە سىرتقى بېسىم قاتارلىق كېسەللىك ئۆزگىرىشلىرىگە دەسلەپكى دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ.

1. ئائورتا يايى ئىزى (Aortic Arch Impression / 主动脉弓压迹)
   بۇ قىزىلئۆڭگەچنىڭ سول تەرىپىدىكى ئۈستۈنكى قىسمىدا كۆرۈلىدىغان تەبىئىي ئويمانلىق بولۇپ، ئاساسلىق ئارتېرىيە تومۇرى (ئائورتا) يېيىنىڭ قىزىلئۆڭگەچنى كېسىپ ئۆتكەن ئورنىدا ھاسىل بولىدۇ.  بۇ نورمال ئاناتومىيىلىك بەلگە بولۇپ، ئۇنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ۋە ئورنى ئاۋئورتا قان تومۇرىدا كېڭىيىش ياكى باشقا نورمالسىزلىقلارنىڭ بار-يوقلۇقىنى كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ.
2. سول غول شاخچە كاناي ئىزى (Left Main Bronchus Impression / 左主支气管压迹)
   بۇ ئىز ئاۋئورتا يايى ئىزىنىڭ ئازراق تۆۋەنكى قىسمىدا بولۇپ، سول ئۆپكىگە تۇتىشىدىغان غول كاناينىڭ قىزىلئۆڭگەچنىڭ ئالدى تەرىپىدىن ئۆتكەندە پەيدا قىلغان بېسىمىدىن شەكىللىنىدۇ.  بۇ ئىزنىڭ ئېنىق كۆرۈنۈشى نەپەس يوللىرىنىڭ ئورنى ۋە ئەھۋالىنى باھالاشقا ياردەم بېرىدۇ.
3. يۈرەك سول دالانچە ئىزى (Left Atrium Impression / 左心房压迹)
   قىزىلئۆڭگەچنىڭ تۆۋەنكى قىسمىدا كۆرۈلىدىغان بۇ يانتۇ ئويمانلىق يۈرەكنىڭ سول دالانچىسىنىڭ كەينى تەرىپىگە يېقىن تۇرغانلىقى ئۈچۈن پەيدا بولىدۇ.  يۈرەك كېسەللىكلىرى سەۋەبىدىن سول دالانچە چوڭىيىپ كەتسە، بۇ ئىز تېخىمۇ روشەنلىشىپ، قىزىلئۆڭگەچنى ئىتتىرىپ قويۇشى مۇمكىن، بۇمۇ دىئاگنوز قويۇشتا مۇھىم ئۇچۇر ھېسابلىنىدۇ.

قىزىلئۆڭگەچ رېنتىگېن تەكشۈرۈشىنىڭ كىلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

قىزىلئۆڭگەچنىڭ بارىيلىق رېنتىگېن تەكشۈرۈشى، بولۇپمۇ قىيپاش كۆرۈنۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالغاندا، نۇرغۇنلىغان ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇشنىڭ ئاساسىي ۋاسىتىلىرىنىڭ بىرى ھېسابلىنىدۇ. بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق يۇتۇش قىيىنلىشىش، كۆكرەك ئاغرىش، كىسلاتا قايناش ۋە سەۋەبسىز ئورۇقلاش قاتارلىق كىلىنىكىلىق ئالامەتلەرنىڭ سەۋەبىنى ئېنىقلاشقا بولىدۇ.

بۇ تەكشۈرۈشنىڭ ئاساسلىق رولى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

• قۇرۇلما نورمالسىزلىقىنى بايقاش: قىزىلئۆڭگەچنىڭ تارىيىشى (strictures)، ئۆسمە (tumors)، يىرتىق (hernias) ۋە دىۋېرتىكۇل (diverticula) قاتارلىق قۇرۇلما مەسىلىلىرىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ.
• ھەرىكەت ئىقتىدارىنى باھالاش: يۇتۇش جەريانىدا قىزىلئۆڭگەچنىڭ دولقۇنسىمان ھەرىكىتى (peristalsis) ۋە ماسلىشىش ئىقتىدارىنى كۆزىتىش ئارقىلىق، ئاخالازىيە (achalasia) قاتارلىق ھەرىكەت توسالغۇسى كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ.
• قوشنا ئەزالارنىڭ تەسىرىنى ئېنىقلاش: يۈرەك، ئاۋئورتا ياكى ئۆپكە قاتارلىق قوشنا ئەزالارنىڭ چوڭىيىشىنىڭ قىزىلئۆڭگەچكە بولغان بېسىمىنى ۋە ئىتتىرىشىنى كۆزىتىش ئارقىلىق، باشقا سىستېما كېسەللىكلىرىنىمۇ بايقاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• ئاشقازان قىزىلئۆڭگەچ يېنىش كېسىلى (GERD) نى باھالاش: بىمارنى ئالاھىدە ھالەتتە تۇرغۇزۇپ تەكشۈرۈش ئارقىلىق، ئاشقازان مەزمۇنىنىڭ قىزىلئۆڭگەچكە قايتا ئېقىشىنى كۆزىتىپ، GERD غا دىئاگنوز قويۇشقا ياردەم بېرىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، قىزىلئۆڭگەچنىڭ قىيپاش تەرەپتىكى رېنتىگېن تەسۋىرى ئاددىي، زىيانسىز ھەم ئىقتىسادلىق تەكشۈرۈش ئۇسۇلى بولۇپ، قىزىلئۆڭگەچ ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش، داۋالاش پىلانى تۈزۈش ۋە كېسەللىكنىڭ ئەھۋالىنى كۆزىتىشتە مۇھىم კლინიკური قىممەتكە ئىگە. تېخنىكىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، بۇ ئۇسۇل ھازىرمۇ نۇرغۇن كېسەللىكلەرگە دەسلەپكى تەكشۈرۈش سۈپىتىدە كەڭ قوللىنىلماقتا.