تىك-تاك توپ (تىكتاك توپ)

تىك-تاك توپ: ئەقىل ۋە چاققانلىقنىڭ مۇكەممەل مۇجەسسەملىشىشى

تىك-تاك توپ (ئۈستەل تېننىسى ۋەيا تىكتاك توپ ، تىك تاك توپ دەپمۇ ئاتىلىدۇ)، كىچىك بوشلۇقتا يۇقىرى سۈرئەت ۋە ئىنچىكە ماھارەت تەلەپ قىلىدىغان، دۇنيا مىقياسىدا مىليونلىغان كىشىنىڭ ياقتۇرۇپ ئوينىشىغا ئېرىشكەن بىر تەنھەرىكەت تۈرىدۇر. ئۇنىڭ توپىنىڭ پالاققا ۋە ئۈستەلگە تەگگەندە چىققان «پىڭ-پاڭ» ياكى «تىك-تاك» ئاۋازىغا ئاساسەن نام بېرىلگەن. بۇ تەنھەرىكەت پەقەت چاققانلىقنىلا تەلەپ قىلىپ قالماي، بەلكى قىسقا ۋاقىت ئىچىدە ئىستراتېگىيەلىك تەپەككۇر قىلىشنى تەلەپ قىلىدىغان «مېڭىنىڭ شاھمات ئويۇنى» دەپمۇ تەرىپلىنىدۇ.

تىك تاك توپ دىگەن نىمە؟ بۇ قانداق ئويۇن؟

تىك-تاك توپ، يۇمىلاق، يېنىك توپ ۋە پالاق ئىشلىتىپ، ئوتتۇرىسىغا تور ئورنىتىلغان махсус ئۈستەلدە ئوينىلىدىغان بىر تەنھەرىكەت تۈرىدۇر. بۇ ئويۇندا، ئىككى (يەككە ئويناش) ياكى تۆت (قوش ئويناش) ماھىر ئۆزئارا مۇسابىقىلىشىدۇ. ھەر بىر ماھىرنىڭ مەقسىتى پالاق بىلەن توپنى ئۇرۇپ، ئۇنى تورنىڭ ئۇدۇلىدىكى رەقىبىنىڭ ئۈستەل يۈزىگە قائىدە بويىچە چۈشۈرۈش ئارقىلىق، رەقىبىنىڭ توپنى مۇۋەپپەقىيەتلىك قايتۇرۇشىغا يول قويماسلىق ۋە شۇ ئارقىلىق نومۇر ئېلىشتۇر. تىك-تاك توپ يۇقىرى سۈرئەت، ئىنچىكە ماھارەت ۋە چاققان ئىنكاس قايتۇرۇش ئىقتىدارىنى تەلەپ قىلىدىغان بولۇپ، ئۇ ئەقىل ۋە جىسمانىي كۈچنىڭ مۇكەممەل بىرىكىشى ھېسابلىنىدۇ.

ئۇيغۇرچە / Uyghurche : تىك-تاك توپ, تىكتاك توپ
ئىنگىلىزچە / English : Table Tennis, ping pong
تۈركچە / Türkçe : Masa tenisi, pinpon
خەنزۇچە / 汉语 : 乒乓球

ئۇيغۇرچە باشقا ئاتىلىشلىرى: ئۈستەل تېننىسى , تىكتاك توپ ، تىك تاك توپ

تىك-تاك توپنىڭ كېلىپ چىقىش تارىخى

تىك-تاك توپ 19-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدا ئەنگىلىيەدە پەيدا بولغان. ئەينى ۋاقىتتىكى ۋىكتورىيە دەۋرىدىكى ئاقسۆڭەكلەر تاماق يەپ بولغاندىن كېيىن، تاماق ئۈستىلىنى مەيدان قىلىپ، كىتابلارنى تور، شامپان بوتۇلكىسىنىڭ پۇكىنى توپ، سىگار قېپىنى پالاق ئورنىدا ئىشلىتىپ كۆڭۈل ئاچىدىغان بىر ئويۇننى كەشىپ قىلغان.

كېيىنچە، سېللۇلوئىدتىن ياسالغان يېنىك توپنىڭ ئىجاد قىلىنىشى بۇ ئويۇننىڭ تېخىمۇ تېز تەرەققىي قىلىشىغا تۈرتكە بولغان. 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا، ياۋروپادا تىك-تاك توپ جەمئىيەتلىرى قۇرۇلۇشقا باشلىغان ۋە 1926-يىلى خەلقئارا تىك-تاك توپ بىرلەشمىسى (ITTF) قۇرۇلغان. 1988-يىلى سېئۇل ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنىدا رەسمىي مۇسابىقە تۈرىگە كىرگۈزۈلگەن.

ئاساسىي تېخنىكىلىرى

تىك تاك توپتا مۇۋەپپەقىيەت قازىنىش ئۈچۈن بىر قانچە ئاساسىي تېخنىكىنى ئىگىلەش زۆرۈر:

• پالاق تۇتۇش: ئاساسلىقى ئىككى خىل ئۇسۇل بار: بىرى، «قول ئېلىشىپ تۇتۇش، ساپلىق تۇتۇش» (Shakehand Grip)، يەنە بىرى، «قەلەم تۇتۇش» (Penhold Grip). بىرىنچىسى دۇنيا مىقياسىدا كەڭ ئومۇملاشقان، ئىككىنچىسى ئاساسلىقى ئاسىيا توپچىلىرى ئارىسىدا كۆپ ئۇچرايدۇ.
• توپ ئۇرۇش: ئوڭ قوللۇق توپ ئۇرۇش (Forehand) ۋە سول قوللۇق توپ ئۇرۇش (Backhand) ئاساسىي ھۇجۇم تېخنىكىسى ھېسابلىنىدۇ.
• توپ بېرىش (Serve): مۇسابىقە باشلايدىغان ئەڭ مۇھىم تېخنىكا بولۇپ، ھەر خىل ئايلىنىشلارنى ئىشلىتىپ رەقىبىنى قىيىن ئەھۋالدا قالدۇرۇش مەقسەت قىلىنىدۇ.
• كۈچلۈك زەربە بېرىش (Smash): رەقىبىدىن كەلگەن ئېگىز توپقا قارىتا كۈچلۈك ھەم تېز زەربە بېرىپ نومۇر ئېلىش ئۇسۇلى.

توپ ۋە پالاقنىڭ ئۆلچىمى

• توپ: رەسمىي مۇسابىقە توپىنىڭ دىئامېتىرى 40 مىللىمېتىر (40mm+ )، ئېغىرلىقى 2.7 گرام بولىدۇ. رەڭگى ئاق ياكى سېرىق بولۇپ، سېللۇلوئىد ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش سۇلياۋ ماتېرىيالدىن ياسىلىدۇ.
• پالاق: پالاقنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى، شەكلى ۋە ئېغىرلىقىدا ئېنىق بەلگىلىمە يوق. ئەمما پالاقنىڭ تاختىسى كەم دېگەندە %85 تەبىئىي ياغاچتىن ياسالغان بولۇشى شەرت. پالاقنىڭ ئىككى يۈزىگە كاۋچۇك چاپلانغان بولۇپ، بىر يۈزى چوقۇم قىزىل، يەنە بىر يۈزى قارا بولۇشى كېرەك.

مۇسابىقە مەيدانى تۈزۈلۈشى

تىك تاك توپ مەيدانى ئاددىي بولۇپ، بىر ئۈستەل ۋە بىر تورنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

• ئۈستەل: تىك تۆت بۇلۇڭ شەكىلدە بولۇپ، ئۇزۇنلۇقى 2.74 مېتىر، كەڭلىكى 1.525 مېتىر، يەر يۈزىدىن ئېگىزلىكى 76 سانتىمېتىر بولىدۇ.
• تور: تورنىڭ ئېگىزلىكى 15.25 سانتىمېتىر بولۇپ، ئۈستەلنىڭ ئىككى يېنىدىن 15.25 سانتىمېتىر سىرتقا چىقىپ تۇرىدۇ.

نومۇر ھېسابلاش ۋە قائىدىلەر

• نومۇر ئېلىش: بىر تۈر (game) مۇسابىقە 11 نومۇرغا يەتكەندە ئاخىرلىشىدۇ. ئەگەر ئىككى تەرەپ 10-10 بولۇپ تەڭلىشىپ قالسا، بىر تەرەپ قارشى تەرەپتىن ئىككى نومۇر ئېشىپ كەتكۈچە مۇسابىقە داۋاملىشىدۇ.
• توپ بېرىش: ھەر بىر توپچى ئىككى قېتىمدىن نۆۋەتلىشىپ توپ بېرىدۇ. توپ بەرگەندە، توپ ئالدى بىلەن ئۆز تەرىپىدىكى مەيدانغا، ئاندىن تورنى ھالقىپ قارشى تەرەپ مەيدانىغا چۈشۈشى كېرەك.
• جازالاش: توپ بەرگەندە توپ تورغا تېگىپ ئۆتسە قايتا بېرىلىدۇ. توپنى قارشى تەرەپ مەيدانىغا چۈشۈرەلمىسە، توپنى مەيداندىن سىرتقا ئۇرۇپ چىقىرىۋەتسە ياكى قائىدىگە خىلاپ ھەرىكەت قىلسا، قارشى تەرەپكە بىر نومۇر بېرىلىدۇ.

تىك-تاك توپنىڭ ساغلاملىققا بولغان ئەھمىيىتى

بۇ تەنھەرىكەت دوختۇرلار تەۋسىيە قىلىدىغان، جىسمانىي ۋە روھىي ساغلاملىققا نۇرغۇن پايدىسى بار بولغان بىر پائالىيەتتۇر.

1. كۆرۈش قۇۋۋىتىنى ياخشىلايدۇ: توپنىڭ تېز ھەرىكىتىگە ئەگىشىپ كۆز مۇسكۇللىرى چېنىقىپ، كۆرۈش قۇۋۋىتىنىڭ ناچارلىشىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.
2. مېڭىنى چېنىقتۇرىدۇ: توپنىڭ تېزلىكى، يۆنىلىشى ۋە ئايلىنىشىغا قاراپ تېز ئىنكاس قايتۇرۇش مېڭىنىڭ تەپەككۇر قىلىش ۋە ئىستراتېگىيە تۈزۈش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرىدۇ.
3. قول-كۆز ماسلىشىشچانلىقىنى ئاشۇرىدۇ: پالاقنى توغرا ئىشلىتىپ توپقا زەربە بېرىش ئىنچىكە ماسلىشىش ئىقتىدارىنى تەلەپ قىلىدۇ.
4. يۈرەك-قان تومۇر سىستېمىسىغا پايدىلىق: گەرچە ھەرىكەت دائىرىسى كىچىك بولسىمۇ، تېز قەدەم ۋە بەدەن ھەرىكىتى يۈرەك سوقۇشىنى تېزلىتىپ، ياخشى بىر يۈرەك چېنىقىشى بولالايدۇ.
5. بوغۇملارغا بېسىمى : يۈگۈرۈش، سەكرەش قاتارلىق ھەرىكەتلەرگە قارىغاندا، تىك-تاك توپ بوغۇملارغا ئازراق بېسىم ئېلىپ كېلىدىغان بولغاچقا، ھەممە ياشتىكى كىشىلەرگە ماس كېلىدۇ.

بۇ ساھەدىكى داڭلىق دۆلەت ۋە كىشىلەر

تىك-تاك توپ ساھەسىدە جۇڭگو مۇتلەق ئۈستۈنلۈككە ئىگە دۆلەت ھېسابلىنىدۇ. ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنى ۋە دۇنيا لەۋھە تالىشىش مۇسابىقىلىرىدە كۆپلىگەن ئالتۇن مېداللارنى قولغا كەلتۈرگەن. شۇنىڭ بىلەن بىرگە، ياپونىيە، كورېيە، گېرمانىيە ۋە شىۋېتسىيە قاتارلىق دۆلەتلەرمۇ بۇ ساھەدە كۈچلۈك رىقابەتچىلەردۇر.

• داڭلىق ئەربابلار: شىۋېتسىيەلىك يان-ئوۋې ۋالدنېر (Jan-Ove Waldner) «مەڭگۈ يېشىل دەرەخ» دەپ تەرىپلەنسە، جۇڭگoluq ما لۇڭ (Ma Long)، جاڭ جىكې (Zhang Jike)، دېڭ ياپىڭ (Deng Yaping) قاتارلىقلار بۇ تەنھەرىكەت تارىخىدىكى ئەfsانە خاراكتېرلىك شەخسلەر ھېسابلىنىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، تىك-تاك توپ ھەم كۆڭۈللۈك، ھەم رىقابەتكە تولغان، ئەڭ مۇھىمى جىسمانىي ۋە ئەقلىي جەھەتتىن ساغلاملىققا پايدىلىق بولغان مۇكەممەل بىر تەنھەرىكەت تۈرىدۇر.

تېخىمۇ كۆپ تەنتەربىيە چېنىقىش تۈرلىرىنى ساپ ئۇيغۇر تىلىمىزدا چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، تۆۋەندىكى ئادرىسقا قاراڭ:

تەنھەرىكەتلەر تۈرلىرى ئۇيغۇرچە، ئىنگىلىزچە ۋە خەنزۇچە ئىسىملىرى سېلىشتۇرمىسى ۋە چۈشەندۈرۈلۈشى

https://dohturlar.com/tenheriketler-turliri-uyghurche-ingilizche-we-xenzuche-isimliri-selishturmisi/

تەنھەرىكەتلەر تۈرلىرى ئۇيغۇرچە، ئىنگىلىزچە ۋە خەنزۇچە ئىسىملىرى سېلىشتۇرمىسى ۋە چۈشەندۈرۈلۈشى