بالىلاردىكى دىئابېت: ئاتا-ئانىلار دىققەت قىلىشقا تېگىشلىك 10 خەتەرلىك سىگنال
دىئابېت كېسىلى بۇرۇن ئاساسەن چوڭلارغا خاس كېسەللىك دەپ قارىلاتتى.ئەمما ھازىرقى تۇرمۇش ئۇسۇلىنىڭ ئۆزگىرىشى، يېمەك-ئىچمەك قۇرۇلمىسىنىڭ غەربلىشىشى ۋە باشقا ئامىللار تۈپەيلىدىن بالىلار ۋە ئۆسمۈرلەر ئارىسىدا دىئابېتكە گىرىپتار بولۇش نىسبىتى كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە ئېشىپ بارماقتا. بالىلاردىكى دىئابىت كۆپىنچە 1-تىپلىق بولۇپ، بۇ بەدەننىڭ ئىنسۇلىن ئىشلەپچىقىرالماسلىقىدىن كېلىپ چىقىدۇ. ئەگەر ۋاقتىدا دىئاگنوز قويۇلۇپ، داۋالاش ئېلىپ بېرىلمىسا، ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى، ھەتتا ھاياتىغا خەۋپ يەتكۈزۈشى مۇمكىن. شۇڭلاشقا، ئاتا-ئانىلارنىڭ بالىلاردىكى دىئابېتنىڭ دەسلەپكى ئالامەتلىرىنى بىلىشى ۋە يۇقىرى ھوشيارلىقنى ساقلىشى ئىنتايىن مۇھىم.
قايسى ئەھۋاللاردا بالىڭىزدا دىئابېت كېسىلىدىن گۇمانلىنىش كېرەك؟
تۆۋەندىكى ئالامەتلەرنىڭ بىر ياكى بىر نەچچىسى بالىڭىزدا كۆرۈلسە، بولۇپمۇ تۇيۇقسىز ۋە قىسقا ۋاقىت ئىچىدە پەيدا بولسا، دەرھال دوختۇرغا ئېلىپ بېرىپ تەكشۈرتۈش كېرەك.
1. نورمالسىز دەرىجىدە كۆپ ئۇسساش (Polydipsia):
بالىڭىز تۇيۇقسىزلا توختىماي سۇ ئىچىدىغان، بىر ئىستاكان سۇنى ئىچىپ بولۇپلا يەنە ئىچكۈسى كېلىدىغان بولۇپ قالدىمۇ؟ قاندىكى قەنت مىقدارى ئۆرلىگەندە، بەدەن ئارتۇقچە قەنتنى سۈيدۈك ئارقىلىق چىقىرىۋېتىشكە ئۇرۇنىدۇ، بۇ جەرياندا كۆپ مىقداردىكى سۇمۇ بىللە چىقىپ كېتىپ، كۈچلۈك ئۇسساشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
2. سۈيدۈكنىڭ كۆپىيىشى ۋە كېچىسى ئورنىغا سىيىۋېتىش (Polyuria):
ئەگەر بالىڭىزنىڭ ھاجەتخانىغا بېرىش قېتىم سانى كۆرۈنەرلىك كۆپەيسە، بولۇپمۇ كېچىلىرى ئورنىدىن قوپۇپ كۆپ قېتىم سىيىدىغان بولسا، ياكى بۇرۇن بۇنداق ئادىتى يوق تۇرۇپ كېچىسى ئورنىغا سىيىۋېتىدىغان بولۇپ قالسا، بۇ دىئابېتنىڭ مۇھىم بىر سىگنالى بولۇشى مۇمكىن.
3. ئىشتىھاسى ئىنتايىن ياخشى، ئەمما ئورۇقلاپ كېتىش (Polyphagia & Weight Loss):
بالىڭىزنىڭ ئىشتىھاسى تۇيۇقسىزلا ئېچىلىپ، ئىلگىرىكىدىن كۆپ تاماق يەيدىغان، لېكىن شۇنىڭغا قارىماي ئېغىرلىقى ئاشماي، ئەكسىچە كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە نەچچە كىلوگرام ئورۇقلاپ كەتسە، چوقۇم ئەھمىيەت بېرىش كېرەك. چۈنكى بەدەن ھۈجەيرىلىرى قاندىكى قەنتتىن ئېنېرگىيە ئالالمىغاندا، ئۇنىڭ ئورنىغا مۇسكۇل ۋە مايلارنى پارچىلاپ ئېنېرگىيە مەنبەسى قىلىدۇ، بۇ ئورۇقلاشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
4. سەۋەبسىز ھارغىنلىق ۋە ھالسىزلىق:
ئەگەر ئىلگىرى ناھايىتى جانلىق، ئويۇنغا ئامراق بالىڭىز تۇيۇقسىزلا روھسىز، ھارغىن، ئۇيقۇچان بولۇپ قالسا، ھەتتا ئادەتتىكى پائالىيەتلەرنى قىلىشقىمۇ ماغدۇرى كەلمىسە، بۇمۇ دىئابېتنىڭ بىر ئالامىتى بولۇشى مۇمكىن. سەۋەبى، بەدەننىڭ ئاساسلىق ئېنېرگىيە مەنبەسى بولغان قەنت ھۈجەيرىلەرگە كىرەلمەي، ئېنېرگىيە يېتىشمەسلىكنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
5. كۆرۈش قۇۋۋىتىنىڭ خىرەلىشىشى:
قاندىكى قەنت مىقدارىنىڭ يۇقىرى بولۇشى كۆزنىڭ كىرىستال ماددىسىغا تەسىر كۆرسىتىپ، ئۇنىڭ سۇيۇقلۇق مىقدارىنى ئۆزگەرتىدۇ. بۇ كۆرۈش قۇۋۋىتىنىڭ ۋاقتىنچە خىرەلىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بالىڭىز ئەگەر تۇيۇقسىز كۆزىنىڭ ياخشى كۆرمەيۋاتقانلىقىنى ئېيتسا، بۇنى سەل چاغلاشقا بولمايدۇ.
6. يارا جاراھەتلەر ئاسان ساقايماسلىقى ۋە تېرە يۇقۇملىنىشى:
قاندىكى يۇقىرى قەنت قان ئايلىنىشقا تەسىر كۆرسىتىپ، ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى ئاجىزلىتىدۇ. بۇنىڭ بىلەن كىچىككىنە جاراھەت، كېسىلگەن جايلارنىڭ ساقىيىشى ئاستا بولىدۇ، ھەمدە تېرىدە ھەر خىل زەمبۇرۇغلۇق ياكى باكتېرىيەلىك يۇقۇملىنىشلار كۆپ كۆرۈلىدۇ.
7. كەيپىياتىنىڭ ئۆزگىرىشچان بولۇشى ۋە ئاسان ئاچچىقلىنىش:
قاندىكى قەنت مىقدارىنىڭ تۇراقسىز بولۇشى بالىنىڭ كەيپىياتىغىمۇ بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ. بالىڭىز سەۋەبسىزلا ئاچچىقلىنىدىغان، بىئارام بولىدىغان ياكى كۆڭۈل-خوشى يوق بولۇپ قالسا، بۇمۇ دىئابېت بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇشى مۇمكىن.
8. ئېغىزىدىن مېۋە پۇرىقىغا ئوخشايدىغان غەلىتە ھىد كېلىش:
بۇ «دىئابېتلىق كېتونلۇق زەھەرلىنىش» (DKA) دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل جىددىي ئەھۋالنىڭ ئالامىتى بولۇپ، ئىنتايىن خەتەرلىك. بەدەن ئېنېرگىيە ئۈچۈن ماينى پارچىلىغاندا «كېتون» دەپ ئاتىلىدىغان ماددا ھاسىل بولىدۇ. كېتوننىڭ قاندىكى مىقدارى ئېشىپ كەتكەندە، نەپەستىن چىرىگەن ئالما ياكى مېۋە پۇرىقىغا ئوخشايدىغان ھىد كېلىدۇ. بۇ ئەھۋال كۆرۈلسە دەرھال جىددىي قۇتقۇزۇشقا بېرىش كېرەك، چۈنكى DKA ئەھۋالى ھاياتقا خەۋپ يەتكۈزىدۇ، بىمار نەچچە سائەت ئىچىدە جان ئۈزۈشى مۇمكىن!
9. قورساق ئاغرىش، كۆڭلى ئېلىشىش ۋە قۇسۇش:
بۇ ئالامەتلەر يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان دىئابېتلىق كېتونلۇق زەھەرلىنىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇشى مۇمكىن. گەرچە بۇ ئالامەتلەر باشقا ئاشقازان-ئۈچەي كېسەللىكلىرىدىمۇ كۆرۈلسىمۇ، ئەمما يۇقىرىدىكى باشقا ئالامەتلەر بىلەن بىللە كۆرۈلگەندە، دىئابېتتىن بولۇش ئېھتىماللىقىنى نەزەردىن ساقىت قىلىشقا بولمايدۇ.
10. قىزلاردا جىنسىي ئەزا قىسمىنىڭ قىچىشىشى ياكى زەمبۇرۇغلۇق يۇقۇملىنىش:
قاندىكى ۋە سۈيدۈكتىكى يۇقىرى قەنت زەمبۇرۇغنىڭ كۆپىيىشى ئۈچۈن ياخشى مۇھىت يارىتىپ بېرىدۇ. بۇ سەۋەبتىن قىزلاردا جىنسىي ئەزا قىسمىدا زەمبۇرۇغلۇق يۇقۇملىنىش كۆپ ئۇچرايدۇ.
خۇلاسە
بالىڭىزدا يۇقىرىدىكى ئالامەتلەرنىڭ بىر ياكى بىر نەچچىسىنى بايقىسىڭىز، زىيادە ساراسىمىدە بولماڭ، لېكىن ئىشنى كەينىگە سۈرىمەي، دەرھال بالىلار دوختۇرى ياكى بالىلار ئىچكى ئاجراتما كېسەللىكلىرى مۇتەخەسسىسىگە كۆرسىتىڭ. دوختۇر بىرقانچە ئاددىي قان تەكشۈرۈش ئارقىلىق بالىڭىزنىڭ قان قەنتى مىقدارىنى ئېنىقلاپ، دىئاگنوز قويالايدۇ. بالىلاردىكى دىئابېتنى بالدۇر بايقاش ۋە ۋاقتىدا داۋالاشنى باشلاش، ئۇلارنىڭ ساغلام ئۆسۈپ يېتىلىشى ۋە كەلگۈسىدە ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەردىن ساقلىنىشى ئۈچۈن ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە.
