بەدەنگە لازىملىق مىكرو ئېلېمېنتلار

بەدەنگە لازىملىق مىكرو ئېلېمېنتلار: ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرى ئۈچۈن قانچىلىك مىقتاردا مىكروئېلېمېنتلار لازىم؟

ساغلام بەدەننى ساقلاش ئۈچۈن ۋىتامىنلاردىن سىرت، نۇرغۇنلىغان مىكرو ئېلېمېنتلارمۇ ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. گەرچە بۇ ئېلېمېنتلارغا بولغان ئېھتىياجىمىز ئاز بولسىمۇ، ئۇلارنىڭ يېتىشمەسلىكى ئۆسۈپ يېتىلىش، مېتابولىزم ۋە ئومۇمىي ساغلاملىققا ئېغىر تەسىر كۆرسىتىشى مۇمكىن. بۇ ماقالىدە، بەدىنىمىز ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئاساسلىق مىكرو ئېلېمېنتلارنى، ئۇلارنىڭ فۇنكسىيەسىنى ۋە ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ (بوۋاقلار، بالىلار، ياشلار، قۇرامىغا يەتكەنلەر، ھامىلىدارلار ۋە ياشانغانلار) كۈندىلىك ئېھتىياج مىقدارىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز.

ئاساسلىق مىكرو ئېلېمېنتلار ۋە ئۇلارنىڭ رولى

بەدىنىمىز ئۈچۈن زۆرۈر بولغان ئاساسلىق مىكرو ئېلېمېنتلار تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ: تۆمۈر، سىنىك، يود، سېلېن، مىس، مارگانېتس، فتور، خروم ۋە مولىبدېن.  بۇلارنىڭ ھەر بىرىنىڭ ئۆزىگە خاس فۇنكسىيەسى بار بولۇپ، بەدەننىڭ نورمال خىزمىتىنى قوغداشتا كەم بولسا بولمايدۇ.

1. تۆمۈر ( Iron, Fe )

تۆمۈر قاندىكى گېموگلوبىننىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى بولۇپ، ئوكسىگېننى پۈتۈن بەدەنگە يەتكۈزۈشتە ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.  ئۇ يەنە مۇسكۇللارنىڭ ئوكسىگېن ساقلىشىغا ياردەم بېرىدۇ ۋە بەزى ھورمونلارنىڭ ھاسىل بولۇشىغا قاتنىشىدۇ.  تۆمۈر يېتىشمەسلىك قان ئازلىق، ھارغىنلىق ۋە ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنىڭ ئاجىزلىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك تۆمۈر ئېھتىياجى:

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 0.27 مىللىگىرام (mg)
  • 7-12 ئايلىق: 11 mg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 7 mg
  • 4-8 ياش: 10 mg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 8 mg
  • 14-18 ياش (ئوغۇل): 11 mg
  • 14-18 ياش (قىز): 15 mg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر:
  • 19-50 ياش (ئەر): 8 mg
  • 19-50 ياش (ئايال): 18 mg
• ھامىلىدارلار: 27 mg
• ياشانغانلار (51 ياشتىن يۇقىرى): 8 mg

2. سىنىك ( Zinc, Zn )

سىنىك 300 دىن ئارتۇق فېرمېنتنىڭ نورمال خىزمىتى ئۈچۈن زۆرۈر بولۇپ، ئىممۇنىتېت فۇنكسىيەسى، يارا ئەسلىگە كېلىش، ئۆسۈپ يېتىلىش ۋە ھۈجەيرىلەرنىڭ كۆپىيىشىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ. سىنىك يېتىشمەسلىك بالىلارنىڭ ئۆسۈشىنى ئاستىلىتىدۇ، ئىممۇنىتېتنى تۆۋەنلىتىدۇ ۋە تېرە مەسىلىلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك سىنىك ئېھتىياجى:

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 2 mg
  • 7-12 ئايلىق: 3 mg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 3 mg
  • 4-8 ياش: 5 mg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 8 mg
  • 14-18 ياش (ئوغۇل): 11 mg
  • 14-18 ياش (قىز): 9 mg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر:
  • 19 ياشتىن يۇقىرى (ئەر): 11 mg
  • 19 יاشتىن يۇقىرى (ئايال): 8 mg
• ھامىلىدارلار: 11 mg
• ياشانغانلار: ئەرلەر 11 mg، ئاياللار 8 mg

3. يود ( Iodine, I )

يود قالقانسىمان بەز ھورمونلىرىنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمى بولۇپ، بۇ ھورمونلار بەدەننىڭ مېتابولىزمى، ئۆسۈپ يېتىلىشى ۋە چوڭ مېڭىنىڭ يېتىلىشىنى تەڭشەيدۇ. يود يېتىشمەسلىك، بولۇپمۇ بالىلار ۋە ھامىلىدارلاردا، ئەقلىي ئىقتىدارنىڭ تۆۋەنلىشىشى ۋە بوغاق كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك يود ئېھتىياجى (مىكروگرام mcg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 110 mcg
  • 7-12 ئايلىق: 130 mcg
• بالىلار:
  • 1-8 ياش: 90 mcg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 120 mcg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر (14 ياشتىن يۇقىرى): 150 mcg
• ھامىلىدارلار: 220 mcg
• ياشانغانلار: 150 mcg

4. سېلېن ( Selenium, Se )

سېلېن كۈچلۈك ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرغۇچى بولۇپ، ھۈجەيرىلەرنى زىياندىن قوغدايدۇ، قالقانسىمان بەزنىڭ ساغلاملىقىنى ساقلايدۇ ۋە كۆپىيىش سىستېمىسىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ.  ئۇ يەنە ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنى قوللايدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك سېلېن ئېھتىياجى (mcg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 15 mcg
  • 7-12 ئايلىق: 20 mcg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 20 mcg
  • 4-8 ياش: 30 mcg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 40 mcg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر (14 ياشتىن يۇقىرى): 55 mcg
• ھامىلىدارلار: 60 mcg
• ياشانغانلار: 55 mcg

5. مىس ( Copper, Cu )

مىس تۆمۈر بىلەن بىرلىشىپ قىزىل قان ھۈجەيرىلىرىنىڭ شەكىللىنىشىگە ياردەم بېرىدۇ.  ئۇ يەنە قان تومۇرلىرى، نېرۋا، ئىممۇنىتېت سىستېمىسى ۋە سۆڭەكلەرنىڭ ساغلاملىقى ئۈچۈن زۆرۈر. مىس توقۇلمىلارنىڭ شەكىللىنىشى ۋە چوڭ مېڭە ھەم نېرۋا سىستېمىسىنىڭ نورمال فۇنكسىيەسى ئۈچۈن كېرەك.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك مىس ئېھتىياجى (mcg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 200 mcg
  • 7-12 ئايلىق: 220 mcg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 340 mcg
  • 4-8 ياش: 440 mcg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 700 mcg
  • 14-18 ياش: 890 mcg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر (19 ياشتىن يۇقىرى): 900 mcg
• ھامىلىدارلار: 1,000 mcg
• ياشانغانلار: 900 mcg

6. ماگنىي ( Mg , magnesium )

ماگنىي كاربون سۇ بىرىكمىلىرى، ئامىنو كىسلاتالىرى ۋە خولېستېرىننىڭ مېتابولىزمىغا ياردەم بېرىدۇ.  ئۇ يەنە سۆڭەكنىڭ شەكىللىنىشى ۋە يارىلارنىڭ ئەسلىگە كېلىشىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك ماگنىي ئېھتىياجى (mg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 0.3 mg
  • 7-12 ئايلىق: 0.6 mg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 1.2 mg
  • 4-8 ياش: 1.5 mg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش (ئوغۇل): 1.9 mg
  • 9-13 ياش (قىز): 1.6 mg
  • 14-18 ياش (ئوغۇل): 2.2 mg
  • 14-18 ياش (قىز): 1.6 mg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر:
  • 19 ياشتىن يۇقىرى (ئەر): 2.3 mg
  • 19 ياشتىن يۇقىرى (ئايال): 1.8 mg
• ھامىلىدارلار: 2.0 mg
• ياشانغانلار: ئەرلەر 2.3 mg، ئاياللار 1.8 mg

7. فتور ( Fluoride, F )

فتور سۆڭەك ۋە چىشنىڭ يېتىلىشى ئۈچۈن زۆرۈر بولۇپ، چىش كىرىچىنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا ياردەم بېرىدۇ.  كۆپىنچە كىشىلەر فتورنى فتورلانغان ئىچىملىك سۇ، چىش پاستىسى ۋە بەزى يېمەكلىكلەردىن ئالىدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك فتور ئېھتىياجى (mg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 0.1 mg
  • 7-12 ئايلىق: 0.5 mg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 0.7 mg
  • 4-8 ياش: 1.0 mg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش: 2.0 mg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر:
  • 14-18 ياش (ئوغۇل/قىز): 3.0 mg
  • 19 ياشتىن يۇقىرى (ئەر): 4.0 mg
  • 19 ياشتىن يۇقىرى (ئايال): 3.0 mg
• ھامىلىدارلار: 3.0 mg
• ياشانغانلار: ئەرلەر 4.0 mg، ئاياللار 3.0 mg

8. خروم ( Chromium, Cr )

خروم ئىنسۇلىننىڭ قاندىكى شېكەرنى تەڭشەش رولىنى جارى قىلدۇرۇشىغا ياردەم بېرىدۇ، شۇنداقلا كاربون سۇ بىرىكمىلىرى، ياغ ۋە ئاقسىلنىڭ مېتابولىزمىغا قاتنىشىدۇ.

ھەر قايسى ياش گۇرۇپپىلىرىنىڭ كۈندىلىك خروم ئېھتىياجى (mcg):

• بوۋاقلار:
  • 0-6 ئايلىق: 0.2 mcg
  • 7-12 ئايلىق: 5.5 mcg
• بالىلار:
  • 1-3 ياش: 11 mcg
  • 4-8 ياش: 15 mcg
• ياشلار:
  • 9-13 ياش (ئوغۇل): 25 mcg
  • 9-13 ياش (قىز): 21 mcg
  • 14-18 ياش (ئوغۇل): 35 mcg
  • 14-18 ياش (قىز): 24 mcg
• قۇرامىغا يەتكەنلەر:
  • 19-50 ياش (ئەر): 35 mcg
  • 19-50 ياش (ئايال): 25 mcg
• ھامىلىدارلار: 30 mcg
• ياشانغانلار (51 ياشتىن يۇقىرى): ئەرلەر 30 mcg، ئاياللار 20 mcg

مىكرو ئېلېمېنتلار بەدىنىمىزنىڭ ساغلاملىقى ۋە نورمال فۇنكسىيەسى ئۈچۈن ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە. ھەر بىر ياش باسقۇچىدىكى كىشىلەرنىڭ بۇ ئېلېمېنتلارغا بولغان ئېھتىياجى ئوخشاش بولمايدۇ.  كۆپ خىللاشقان، تەڭپۇڭ يېمەك-ئىچمەك ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش ئارقىلىق، بۇ زۆرۈر ئوزۇقلۇقلارنى يېتەرلىك مىقداردا قوبۇل قىلىپ، ساغلام ۋە ھاياتىي كۈچكە تولغان تۇرمۇش كەچۈرەلەيمىز.