ھامىلىدار بولالماسلىق: ئەر-ئاياللار قايسى تەكشۈرۈشلەرنى قىلدۇرۇشى كېرەك؟

ھامىلىدار بولالماسلىق ياكى تۇغماسلىق نۇرغۇن ئەر-خوتۇنلار دۇچ كېلىدىغان، ھېسسىيات جەھەتتىن بېسىم ئېلىپ كېلىدىغان بىر مەسىلە. ئەمما، زامانىۋى تېبابەتنىڭ تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ، بۇ مەسىلىنىڭ سەۋەبىنى ئېنىقلاش ۋە داۋالاش پۇرسىتى كۆپەيدى. تۇغماسلىق پەقەت ئاياللارغىلا خاس مەسىلە ئەمەس، بەلكى ئەر-ئايال ھەر ئىككى تەرەپكە مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، سەۋەبىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن ھەر ئىككى تەرەپنىڭ سىستېمىلىق تەكشۈرۈلۈشى ناھايىتى مۇھىم.

بۇ ماقالىدە، ھامىلىدار بولۇشتا قىيىنچىلىققا ئۇچرىغان ئەر-ئاياللارنىڭ قايسى جەھەتلەردىن تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىشى كېرەكلىكىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرىمىز.

بىرىنچى قەدەم: ئومۇمىي ئەھۋالنى ئىگىلەش ۋە دوختۇردىن مەسلىھەت ئېلىش

ھەر قانداق تەكشۈرۈشتىن بۇرۇن، ئەر-خوتۇن ئىككىيلەن بىرلىكتە كەسپىي دوختۇر (ئاياللار كېسەللىكلىرى ياكى تۇغماسلىق مۇتەخەسسىسى ، ئەرلەر ئۈچۈن سۈيدۈك كېسەللىكلىرى دوختۇرى ۋەيا ئەرلەر كېسەللىكلەر بۆلۈمى دوختۇرى ) بىلەن كۆرۈشۈشى كېرەك.

ئۇيغۇرچە ئىسمى: ئاياللار بۆلۈمى ۋە تۇغۇت بۆلۈمى
ئىنگىلىزچە ئىسمى: Obstetrics and Gynecology
تۈركچە ئىسمى: Kadın ve doğum hastalıkları bölümü
خەنزۇچە ئىسمى: 妇产科
https://dohturlar.com/ayallar-bolumi-we-tughut-bolumi

ئۇيغۇرچە ئىسمى: سۈيدۈك ئاجرىتىش كېسەللىكلىرى بۆلۈمى
ئىنگىلىزچە ئىسمى: Urology
تۈركچە ئىسمى: Üroloji
خەنزۇچە ئىسمى: 泌尿科
https://dohturlar.com/suyduk-ajritish-kesellikliri-bolumi

دوختۇر تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان تەپسىلىي تارىخنى سورايدۇ:

• داۋالىنىش تارىخى ۋە دورا: ئىلگىرىكى كېسەللىكلەر، ئوپېراتسىيە قىلدۇرغان-قىلدۇرمىغانلىقى. دورا ئىشلىتىش ئەھۋالى
• تۇرمۇش ئادىتى: تاماكا چېكىش، ھاراق ئىچىش، يېمەك-ئىچمەك، چېنىقىش ۋە خىزمەت بېسىمى قاتارلىقلار.
• جىنسىي تۇرمۇش: جىنسىي مۇناسىۋەتنىڭ قېتىم سانى ۋە ھەر قانداق مەسىلىنىڭ بار-يوقلۇقى.
• ئاياللار ئۈچۈن: ھەيىز دەۋرىيلىكى، ھەيىز مىقدارى، ئاغرىق ئەھۋالى.
• ئائىلە تارىخى: ئائىلىدە تۇغماسلىق تارىخىنىڭ بار-يوقلۇقى.

بۇ ئۇچۇرلار دوختۇرنىڭ كېيىنكى تەكشۈرۈش پىلانىنى تۈزۈشىگە ياردەم بېرىدۇ.

ئاياللار ئۈچۈن قىلىنىدىغان ئاساسلىق تەكشۈرۈشلەر

ئاياللارنىڭ تۇغماسلىق سەۋەبى كۆپ خىل بولغاچقا، تەكشۈرۈش تۈرلىرىمۇ بىر قەدەر كۆپ. ئاساسلىقى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

1. ھورمون سەۋىيىسىنى تەكشۈرۈش

ھورمونلار ئاياللارنىڭ تۇخۇم چىقىرىش ۋە ھامىلىدار بولۇش جەريانىدا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. قاندىكى ھورمون سەۋىيىسىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق تۇخۇمدان ئىقتىدارى ۋە تۇخۇم چىقىرىش ئەھۋالىغا ھۆكۈم قىلغىلى بولىدۇ.

• FSH (follicle stimulating hormone – تۇخۇم پۈۋەكچىلىرىنىڭ يېتىلىشىنى تېزلەتكۈچى ھورمون)،
  LH (Luteinizing Hormone – لۇتېينلاشتۇرغۇچى ھورمون، سىرىق تەن ھاسىل بولۇشنى تېزلەتكۈچى ھورمون)،
  E2 (Estradiol – ئاياللىق ھورمونى):
  بۇلار ھەيىز باشلىنىپ 2- ياكى 3- كۈنىدە تەكشۈرۈلۈپ، تۇخۇمداننىڭ زاپاس ئىقتىدارىنى باھالاشقا ئىشلىتىلىدۇ.
• پروگېستېرون – ئانىلىق ھورمونى (Progesterone):
  ھەيىز كېلىشتىن بىر ھەپتە بۇرۇن تەكشۈرۈلۈپ، تۇخۇم چىقارغان-چىقارمىغانلىقىنى ئېنىقلاشقا ياردەم بېرىدۇ.
• ئانتى-مۇللېريان ھورمونى ( Anti-mullerian Hormone – AMH):
  بۇ ھورمون تۇخۇمداندىكى تۇخۇم زاپىسىنىڭ مىقدارىنى ئەڭ توغرا ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرەلەيدۇ.
• سۈت ھاسىل بولۇشنى تېزلەتكۈچى ھورمون (Prolactin) ۋە قالقانسىمان بەز ھورمونى (TSH):
  بۇ ھورمونلارنىڭ نورمالسىزلىقىمۇ تۇخۇم چىقىرىشقا تەسىر كۆرسىتىدۇ.

2. تۇخۇم يولىنىڭ راۋانلىقىنى تەكشۈرۈش

تۇخۇم يولى ئۇرۇقلانغان تۇخۇمنىڭ بالىياتقۇغا يېتىپ بارىدىغان مۇھىم يولى. ئەگەر تۇخۇم يولى توسۇلۇپ قالسا، ھامىلىدار بولۇش مۇمكىن بولمايدۇ.

• بالىياتقۇ-تۇخۇم يولىنى رەسىمگە تارتىش (HSG – Hysterosalpingography ):
  بۇ تەكشۈرۈشتە بالىياتقۇغا رەڭلىك دورا ئۇرۇلۇپ، رېنتىگېن ئارقىلىق تۇخۇم يولىنىڭ راۋان ياكى ئەمەسلىكى كۆزىتىلىدۇ. بۇ ئەڭ كۆپ قوللىنىلىدىغان ۋە ئۈنۈملۈك ئۇسۇل.

3. بالىياتقۇ ۋە تۇخۇمداننى تەكشۈرۈش (تەسۋىر تەكشۈرۈش)

• B تىپلىق ئۇلترا ئاۋاز دولقۇنى تەكشۈرۈشى: بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق بالىياتقۇنىڭ شەكلى، بالىياتقۇ ئىچكى پەردىسىنىڭ قېلىنلىقى، تۇخۇمداننىڭ چوڭ-كىچىكلىكى ۋە تۇخۇم خالتىلىرىنىڭ يېتىلىش ئەھۋالىنى كۆزىتكىلى بولىدۇ. بالىياتقۇ مۇسكۇل ئۆسمىسى (مىيوما)، تۇخۇمدان خالتىلىق ئىششىقى قاتارلىق مەسىلىلەرنىمۇ ئېنىقلىغىلى بولىدۇ.
• بالىياتقۇ ئەينىكى (Hysteroscopy): بالىياتقۇ ئىچىگە نېپىز كامېرا سېلىپ، بالىياتقۇ ئىچكى بوشلۇقىدا پولىپ (گۆش ganglions)، يېپىشىپ قېلىش ياكى باشقا غەلىتە ئۆزگىرىشلەرنىڭ بار-يوقلۇقىنى بىۋاسىتە كۆزىتىدىغان تەكشۈرۈش.

ئەرلەر ئۈچۈن قىلىنىدىغان ئاساسلىق تەكشۈرۈشلەر

ئەرلەر تەرەپتىكى سەۋەبلەر تۇغماسلىقنىڭ تەخمىنەن %40 نى ئىگىلەيدۇ. شۇڭا ئەرلەرنىڭ تەكشۈرۈلۈشىمۇ ئوخشاشلا مۇھىم.

1. ئىسپېرما (مەنى) ئانالىز قىلىش (Semen Analysis)

بۇ ئەرلەر ئۈچۈن قىلىنىدىغان ئەڭ ئاساسلىق ۋە ئەڭ مۇھىم تەكشۈرۈش. بۇ تەكشۈرۈش ئارقىلىق تۆۋەندىكىلەر ئېنىقلىنىدۇ:

• ئۇرۇق سانى (Sperm Count): ھەر مىللىلىتىر ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىدىكى ئۇرۇقنىڭ مىقدارى.
• ئۇرۇق ھەرىكەتچانلىقى (Sperm Motility): ئالدىغا ئۈزەلەيدىغان ئۇرۇقلارنىڭ نىسبىتى.
• ئۇرۇق شەكلى (Sperm Morphology): نورمال شەكىلدىكى ئۇرۇقلارنىڭ نىسبىتى.
• ئۇرۇق سۇيۇقلۇقىنىڭ مىقدارى، رەڭگى ۋە يېپىشقاقلىقى.

بۇ تەكشۈرۈشتىن بۇرۇن ئادەتتە 3-7 كۈن جىنسىي مۇناسىۋەتتىن ياكى مەنىي چىقىرىشتىن ساقلىنىش تەلەپ قىلىنىدۇ.

2. باشقا تەكشۈرۈشلەر

ئەگەر ئۇرۇق سۇيۇقلۇقى ئانالىزىدا مەسىلە كۆرۈلسە، دوختۇر قوشۇمچە تەكشۈرۈشلەرنى تەۋسىيە قىلىشى مۇمكىن:

• ھورمون تەكشۈرۈش: ئەرلىك ھورمون (Testosterone)، FSH، LH قاتارلىق ھورمونلارنىڭ سەۋىيىسىنى تەكشۈرۈش.
• ئۇرۇقداننى B دەرىجىدىن تاشقىرى دولقۇندا تەكشۈرۈش: ئۇرۇقداندىكى قۇرۇلمىلىق مەسىلىلەرنى، مەسىلەن ئۇرۇقدان تومۇرىنىڭ كېڭىيىپ كېتىشى (varicocele) قاتارلىقلارنى ئېنىقلاش ئۈچۈن.
• گېن تەكشۈرۈش: ئېغىر دەرىجىدىكى ئۇرۇق ئازلىق ياكى ئۇرۇق يوقلۇق ئەھۋالىدا، خروموسومدا مەسىلە بار-يوقلۇقىنى تەكشۈرۈش.

ھامىلىدار بولالماسلىق ئەر-ئايال ھەر ئىككى تەرەپكە مۇناسىۋەتلىك بىر مەسىلە. توغرا دىئاگنوز قويۇش داۋالاشنىڭ بىرىنچى قەدىمى. شۇڭا، بىر يىل ياكى ئۇنىڭدىن ئۇزۇنراق ۋاقىت قوغدىنىش تەدبىرى قوللانماي تۇرۇپ ھامىلىدار بولالمىغان (35 ياشتىن ئاشقان ئاياللار ئۈچۈن 6 ئاي) ئەر-خوتۇنلار ۋاقتىدا دوختۇرخانىغا بېرىپ، يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان سىستېمىلىق تەكشۈرۈشلەرنى قىلدۇرۇشى كېرەك. مەسىلىنىڭ مەنبەسىنى ئېنىقلاش ئارقىلىق، كەسپىي دوختۇرنىڭ يېتەكچىلىكىدە ئەڭ مۇۋاپىق داۋالاش ئۇسۇلىنى تاللاپ، ئاتا-ئانا بولۇش ئارزۇسىغا يەتكىلى بولىدۇ. ئۈمىدسىزلەنمەڭ، پەن-تېخنىكا سىزگە ياردەم قىلالايدۇ.