ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ ئاساسلىق ئەزالىرى ئاناتومىيىسى

ھەزىم قىلىش سىستېمىسىغا ئومۇمىي نەزەر: فۇنكسىيەسى ۋە تۈزۈلۈشى

ئىنسانلارنىڭ ھەزىم قىلىش سىستېمىسى يېمەكلىكلەرنى پارچىلاپ، ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈپ، كېرەكسىز ماددىلارنى چىقىرىپ تاشلايدىغان مۇرەككەپ ۋە مۇھىم بىر ئەزالار تورىدۇر. بۇ سىستېما ئېغىز بوشلۇقىدىن باشلىنىپ، قىزىلئۆڭگەچ، ئاشقازان، ئۈچەي ۋە باشقا يانداش ئەزالارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ئۇزۇن بىر يولنى بويلاپ داۋاملىشىدۇ. ھەزىم قىلىش جەريانى يېمەكلىكلەرنىڭ فىزىكىلىق ھەم خىمىيىلىك ئۆزگىرىشى ئارقىلىق بەدەننىڭ ئېنېرگىيە ۋە ئۆسۈپ-يېتىلىش ئېھتىياجىنى قاندۇرىدۇ.

بۇ سىستېمىنىڭ ھەر بىر قىسمى ئۆزىگە خاس فۇنكسىيەگە ئىگە بولۇپ، ئۇلار بىر-بىرى بىلەن ماسلىشىپ ئىشلەش ئارقىلىق ھەزىم قىلىش ۋەزىپىسىنى ئورۇندايدۇ. مەسىلەن، ئېغىز بوشلۇقىدا يېمەكلىك چاينىلىپ، شۆلگەي بىلەن ئارىلىشىدۇ، ئاشقازان كىسلاتاسى ۋە فېرمېنتلار ئارقىلىق يەنىمۇ پارچىلىنىدۇ، ئاخىرىدا ئۈچەيدە ئوزۇقلۇق ماددىلار قاندامارلارغا سۈمۈرۈلىدۇ. بۇ جەريانلارنىڭ ھەممىسى بەدەننىڭ ساغلاملىقى ۋە نورمال فۇنكسىيەسى ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىمدۇر.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ ئاساسلىق ئەزالىرى ۋە ئۇلارنىڭ فۇنكسىيەلىرى

تۆۋەندە ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنى تەشكىل قىلغان ھەر بىر ئەزانىڭ تونۇشتۇرۇلۇشى بېرىلگەن:

ھەزىم قىلىش سىستېمىسى
(Digestive System, 消化系统)

• يۇمشاق تاڭلاي (Soft palate, 软腭)
  يۇمشاق تاڭلاي ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئارقا قىسمىغا جايلاشقان مۇسكۇللۇق توقۇلما بولۇپ، يۇتۇش جەريانىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ يېمەكلىك ۋە سۇيۇقلۇقلارنىڭ بۇرۇن بوشلۇقىغا كىرىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن يۇقىرىغا كۆتۈرۈلۈپ، بۇرۇن-يۇتقۇنچاقنى تاقايدۇ. بۇ ئەزا نۇتۇق ۋە تاۋۇش چىقىرىشقىمۇ ياردەم بېرىدۇ. ئۇنىڭ ھەرىكىتى يۇتۇش ۋە نەپەس ئېلىشنىڭ ماسلىشىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.
• يۇتقۇنچاق (Pharynx, 咽)
  يۇتقۇنچاق بويۇن قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، ھەم ھەزىم قىلىش، ھەم نەپەس ئېلىش سىستېمىسىغا تەۋە. ئۇ يېمەكلىكلەرنى ئېغىزدىن قىزىلئۆڭگەچكە، ھاۋانى بولسا بۇرۇن ۋە ئېغىزدىن كېكىرتەككە يەتكۈزىدۇ.
• كېكىرتەك (Larynx, 喉)
  كېكىرتەك ئاساسلىقى نەپەس ئېلىش ۋە تاۋۇش چىقىرىشقا مەسئۇل، ئەمما ئۇ يۇتۇش جەريانىدا يېمەكلىكنىڭ نەپەس يولىغا كىرىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ. يۇتقاندا، كېكىرتەك ئۈستى قاپقىقى (epiglottis) كېكىرتەكنى يېپىپ، يېمەكلىكنىڭ قىزىلئۆڭگەچكە ئۆتۈشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.
• قىزىلئۆڭگەچ (Esophagus, 食管)
  قىزىلئۆڭگەچ يۇتقۇنچاقنى ئاشقازانغا تۇتاشتۇرىدىغان مۇسكۇللۇق نەيچە. ئۇ يېمەكلىكلەرنى دولقۇنسىمان قىسقىراش (peristalsis) ئارقىلىق ئاشقازانغا ئىتتىرىدۇ.
• ئاشقازان كىرىش ئېغىزى (Cardia, 贲门口)
  بۇ ئاشقازاننىڭ قىزىلئۆڭگەچ بىلەن تۇتىشىدىغان يۇقىرىقى قىسمى. ئۇ يېمەكلىكلەرنىڭ ئاشقازانغا كىرىشىنى كونترول قىلىدۇ ۋە ئاشقازان كىسلاتاسىنىڭ قىزىلئۆڭگەچكە قايتىپ چىقىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.
• ئاشقازان (Stomach, 胃)
  ئاشقازان ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدىكى J ھەرىپى شەكىللىك مۇسكۇللۇق ئەزا. ئۇ كۈچلۈك كىسلاتا ۋە فېرمېنتلارنى ئاجرىتىپ چىقىرىپ، يېمەكلىكلەرنى (بولۇپمۇ ئاقسىللارنى) پارچىلاپ، يېرىم سۇيۇق ھالەتتىكى ماددىغا (chyme) ئايلاندۇرىدۇ.
• ئاشقازان چىقىش ئېغىزى (Pylorus, 幽门口)
  بۇ ئاشقازاننىڭ ئون ئىككى بارماق ئۈچەي بىلەن تۇتىشىدىغان تۆۋەنكى قىسمى. ئۇ يېمەكلىكلەرنىڭ ئاشقازاندىن ئاستا-ئاستا ئۈچەيگە ئۆتۈشىنى كونترول قىلىدىغان بىر сфинктер (sphincter) دۇر.
• ئاشقازان ئاستى بەز نەيچىسى (Pancreatic duct, 胰管)
  بۇ نەيچە ئاشقازان ئاستى بېزى ئىشلەپچىقارغان ھەزىم قىلىش فېرمېنتلىرىنى ئون ئىككى بارماق ئۈچەيگە يەتكۈزۈشكە مەسئۇل. بۇ فېرمېنتلار كاربون سۇ بىرىكمىلىرى، ياغلار ۋە ئاقسىللارنى پارچىلاشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• ئاشقازان ئاستى بېزى (Pancreas, 胰)
  ئاشقازان ئاستى بېزى ھەم ئىچكى، ھەم تاشقى ئاجراتما فۇنكسىيەسىگە ئىگە مۇھىم بىر ئەزا.[3] ئۇ ھەزىم قىلىش فېرمېنتلىرىنى ئىشلەپچىقىرىپلا قالماي، يەنە ئىنسۇلىن قاتارلىق ھورمونلارنى ئاجرىتىپ چىقىرىپ، قاندىكى شېكەر مىقدارىنى تەڭشەيدۇ.
• ئون ئىككى بارماق ئاچچىق ئۈچەي ئەگمىسى (Duodenojejunal flexure, 十二指肠空肠曲)
  بۇ ئون ئىككى بارماق ئۈچەي بىلەن ئاچچىق ئۈچەينىڭ تۇتىشىدىغان جايى بولۇپ، ئىنچىكە ئۈچەينىڭ بىر بۆلىكى. ئۇ يېمەكلىكلەرنىڭ ھەزىم قىلىنىشى ۋە سۈمۈرۈلۈشىنىڭ داۋاملىشىدىغان مۇھىم بىر ئورنى.
• بوغماق ئۈچەي سول ئەگمىسى (Left colic flexure, 结肠左曲)
  توغرا كۆندىلەڭ بوغماق ئۈچەي بىلەن تۆۋەنلىگۈچى بوغماق ئۈچەينىڭ تۇتىشىدىغان جايى بولۇپ، تالغا يېقىن جايلاشقان. ئۇ چوڭ ئۈچەيدىكى تەرەتنىڭ يۆتكىلىشىنى يۆنىلىشكە ئىگە قىلىدۇ.
• توغرا كۆندىلەڭ بوغماق ئۈچەي (Transverse colon, 横结肠)
  چوڭ ئۈچەينىڭ ئەڭ ئۇزۇن ۋە ئەڭ ھەرىكەتچان قىسمى بولۇپ، قورساق بوشلۇقىنىڭ ئوڭ تەرىپىدىن سول تەرىپىگە توغرىسىغا كېسىپ ئۆتىدۇ. ئۇنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى سۇ ۋە تۇزلارنى سۈمۈرۈش.
• تۆۋەنلىگۈچى بوغماق ئۈچەي (Descending colon, 降结肠)
  بۇ چوڭ ئۈچەينىڭ سول تەرەپتىكى قىسمى بولۇپ، تەرەتنى S شەكىللىك بوغماق ئۈچەيگە يەتكۈزۈشتىن بۇرۇن ۋاقىتلىق ساقلايدۇ. ئۇ يەنە سۇ ۋە ئېلېكترولىتلارنىڭ سۈمۈرۈلۈشىنى داۋاملاشتۇرىدۇ.
• ئاچچىق ئۈچەي (Jejunum, 空肠)
  ئىنچىكە ئۈچەينىڭ ئوتتۇرا قىسمى بولۇپ، ئون ئىككى بارماق ئۈچەي بىلەن يانپاش ئۈچەي ئارىسىغا جايلاشقان. بۇ جاي كاربون سۇ بىرىكمىلىرى، ياغلار، ئاقسىللار ۋە ۋىتامىنلارنىڭ كۆپ قىسمى سۈمۈرۈلىدىغان ئاساسلىق ئورۇن.
• S شەكىللىك بوغماق ئۈچەي (Sigmoid colon, 乙状结肠)
  چوڭ ئۈچەينىڭ S ھەرىپى شەكلىدىكى ئەڭ ئاخىرقى قىسمى بولۇپ، تۈز ئۈچەيگە تۇتىشىدۇ. ئۇ تەرەتنى چىقىرىشتىن بۇرۇن ساقلاش ۋەزىپىسىنى ئۆتەيدۇ.
• تۈز ئۈچەي (Rectum, 直肠)
  تۈز ئۈچەي چوڭ ئۈچەينىڭ ئەڭ ئاخىرقى بۆلىكى بولۇپ، تەرەتنى بەدەندىن چىقىرىشتىن بۇرۇن ساقلايدۇ. ئۇنىڭ كېڭىيىشى تەرەت قىلىش ھېسسىياتىنى پەيدا قىلىدۇ.
• يانپاش ئۈچەي (Ileum, 回肠)
  ئىنچىكە ئۈچەينىڭ ئەڭ ئاخىرقى ۋە ئەڭ ئۇزۇن قىسمى بولۇپ، B12 ۋىتامىنى ۋە ئۆت تۇزلىرىنى سۈمۈرۈشكە مەسئۇل. ئۇ يەنە ئاچچىق ئۈچەيدە سۈمۈرۈلمىگەن باشقا ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈشنى تاماملايدۇ.
• سازاڭسىمان ئۆسۈكچە (Appendix, 阑尾)
  قارىغۇ ئۈچەيگە تۇتاشقان كىچىك، بارماقسىمان ئۆسۈكچە. ئۇنىڭ فۇنكسىيەسى ئۇزۇن مۇددەت نامەلۇم بولسىمۇ، ھازىرقى تەتقىقاتلار ئۇنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدا رولى بارلىقىنى ۋە پايدىلىق ئۈچەي باكتېرىيەلىرىنى ساقلايدىغان «بىخەتەر جاي» بولۇشى مۇمكىنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.
• قارىغۇ ئۈچەي (Cecum, 盲肠)
  چوڭ ئۈچەينىڭ باشلىنىش قىسمى بولۇپ، خالتىسىمان شەكىلدە. ئۇ ئىنچىكە ئۈچەيدىن كەلگەن ھەزىم بولمىغان يېمەكلىك قالدۇقلىرىنى قوبۇل قىلىپ، سۇيۇقلۇق ۋە تۇزلارنى سۈمۈرۈشكە باشلايدۇ.
• يانپاش قارىغۇ ئۈچەي كلاپانى (Ileocecal valve, 回盲瓣)
  بۇ يانپاش ئۈچەي بىلەن قارىغۇ ئۈچەي ئارىسىدىكى مۇسكۇللۇق كلاپان. ئۇنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى ھەزىم بولغان يېمەكلىكلەرنىڭ ئىنچىكە ئۈچەيدىن چوڭ ئۈچەيگە ئۆتۈشىنى كونترول قىلىش ۋە چوڭ ئۈچەيدىكى باكتېرىيەلەرنىڭ ئىنچىكە ئۈچەيگە قايتىپ كىرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش.
• يۇقىرىلىغۇچى بوغماق ئۈچەي (Ascending colon, 升结肠)
  چوڭ ئۈچەينىڭ بىرىنچى قىسمى بولۇپ، قورساق بوشلۇقىنىڭ ئوڭ تەرىپىدە يۇقىرىغا قاراپ سوزۇلغان. ئۇ يېمەكلىك قالدۇقلىرىدىن سۇ ۋە ئوزۇقلۇق ماددىلارنى سۈمۈرۈپ، ئۇنى قاتتىقراق تەرەتكە ئايلاندۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.
• بوغماق ئۈچەي ئوڭ تەرەپ ئەگمىسى (Right colic flexure, 结肠右曲)
  يۇقىرىلىغۇچى بوغماق ئۈچەي بىلەن توغرا كۆندىلەڭ بوغماق ئۈچەينىڭ تۇتىشىدىغان جايى بولۇپ، جىگەرگە يېقىن بولغانلىقى ئۈچۈن جىگەر ئەگمىسى (hepatic flexure) دەپمۇ ئاتىلىدۇ. ئۇ چوڭ ئۈچەينىڭ يۆنىلىشىنى ئۆزگەرتىدىغان بىر بۇرۇلۇش نۇقتىسىدۇر.
• ئون ئىككى بارماق ئۈچەي (Duodenum, 十二指肠)
  ئىنچىكە ئۈچەينىڭ ئەڭ قىسقا ۋە بىرىنچى قىسمى. ئۇ ئاشقازاندىن كەلگەن يېمەكلىكلەرنى ئاشقازان ئاستى بېزى ۋە ئۆت خالتىسىدىن كەلگەن ھەزىم قىلىش فېرمېنتلىرى ۋە ئۆت سۇيۇقلۇقى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ، خىمىيىلىك ھەزىم قىلىشنى باشلايدۇ.
• ئۆت ئومۇمىي نەيچىسى \ قانىلى (Common bile duct, 胆总管)
  بۇ نەيچە جىگەر ئىشلەپچىقارغان ۋە ئۆت خالتىسىدا ساقلانغان ئۆت سۇيۇقلۇقىنى ئون ئىككى بارماق ئۈچەيگە يەتكۈزىدۇ. ئۆت سۇيۇقلۇقى ياغلارنى ھەزىم قىلىشتا ئىنتايىن مۇھىم.
• ئۆت خالتىسى (Gallbladder, 胆囊)
  جىگەرنىڭ ئاستىغا جايلاشقان كىچىك، نەشپۈت شەكىللىك ئەزا. ئۇنىڭ ئاساسلىق ۋەزىپىسى جىگەر ئىشلەپچىقارغان ئۆت سۇيۇقلۇقىنى ساقلاش ۋە قويۇلدۇرۇش.
• جىگەر (Liver, 肝)
  جىگەر بەدەندىكى ئەڭ چوڭ ئىچكى ئەزا بولۇپ، 500 دىن ئارتۇق فۇنكسىيەنى ئۆتەيدۇ. ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدا، ئۇنىڭ ئاساسلىق رولى ياغلارنى پارچىلاشقا ياردەم بېرىدىغان ئۆت سۇيۇقلۇقىنى ئىشلەپچىقىرىش، شۇنداقلا قاندىكى ئوزۇقلۇق ماددىلارنى بىر تەرەپ قىلىش ۋە زەھەرلىك ماددىلارنى تازىلاش.
• ئېڭەك ئاستى بېزى (Submandibular gland, 下颌下腺)
  ئېغىز بوشلۇقىغا شۆلگەي ئاجرىتىپ چىقىرىدىغان ئۈچ چوڭ شۆلگەي بەزلىرىنىڭ بىرى. ئۇ ئىشلەپچىقارغان شۆلگەي يېمەكلىكلەرنى ھۆللەپ، يۇتۇشنى ئاسانلاشتۇرىدۇ ۋە كاربون سۇ بىرىكمىلىرىنى ھەزىم قىلىدىغان فېرمېنت (amylase) نى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
• تىل ئاستى بېزى (Sublingual gland, 舌下腺)
  تىلنىڭ ئاستىغا جايلاشقان ئەڭ كىچىك شۆلگەي بېزى. ئۇ ئاساسلىقى شىلىمشىق سۇيۇقلۇق ئاجرىتىپ چىقىرىپ، ئېغىز بوشلۇقىنى سىلىقلايدۇ ۋە يېمەكلىكلەرنىڭ يۇتۇلۇشىغا ياردەم بېرىدۇ.
• قۇلاق ئاستى بېزى \ گۈرەن بەز (Parotid gland, 腮腺)
  ئەڭ چوڭ شۆلگەي بېزى بولۇپ، قۇلاقنىڭ ئالدى ۋە ئاستى تەرىپىگە جايلاشقان. ئۇ كۆپ مىقداردا سۇيۇق شۆلگەي ئاجرىتىپ چىقىرىپ، چاينىغان يېمەكلىكلەرنى ھۆللەيدۇ ۋە ھەزىم قىلىش جەريانىنى باشلايدۇ.
• تىل (Tongue, 舌)
  تىل ئېغىز بوشلۇقىدىكى كۈچلۈك مۇسكۇللۇق ئەزا. ئۇ يېمەكلىكلەرنى چايناش ۋە يۇتۇش جەريانىدا ھەرىكەتلەندۈرۈپ، تەم سەزگۈسى ئارقىلىق يېمەكلىكلەرنىڭ تەمىنى ھېس قىلىشقا ياردەم بېرىدۇ.
• ئېغىز بوشلۇقى (Oral cavity, 口腔)
  ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ باشلىنىش نۇقتىسى. بۇ يەردە چىشلار يېمەكلىكنى مېخانىك ھالدا پارچىلايدۇ، شۆلگەي بولسا خىمىيىلىك ھەزىم قىلىشنى باشلايدۇ.
• بۇرۇن ئوتتۇرا پاسىلى (Nasal septum, 鼻中隔)
  بۇ ئەزا بىۋاسىتە ھەزىم قىلىشقا قاتناشمىسىمۇ، پۇراق سەزگۈسى ئارقىلىق ئىشتىھانى قوزغاش ۋە شۆلگەي ئاجرىتىشنى غىدىقلاش ئارقىلىق ھەزىم قىلىشقا ۋاسىتىلىك تەسىر كۆرسىتىدۇ. پۇراق ھېس قىلىش يېمەكلىكنىڭ تەمىنى ھېس قىلىشنىڭ مۇھىم بىر قىسمىدۇر.

ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ ساغلاملىقىنى قوغداش

ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ ساغلاملىقى ئومۇمىي بەدەن ساغلاملىقىنىڭ ئاساسى. ئۇنىڭ نورمال فۇنكسىيەسىنى قوغداش ئۈچۈن، بىر قانچە مۇھىم نۇقتىغا دىققەت قىلىش كېرەك. بىرىنچىدىن، ساغلام ۋە تەڭپۇڭ يېمەك-ئىچمەك ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش ئىنتايىن مۇھىم. كۆپ مىقداردا كۆكتات، مېۋە، دانلىق زىرائەتلەر ۋە تالالىق يېمەكلىكلەرنى ئىستېمال قىلىش ئۈچەينىڭ ھەرىكىتىنى ياخشىلاپ، قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

ئىككىنچىدىن، يېتەرلىك سۇ ئىچىش ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ سىلىق ئىشلىشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ. سۇ يېمەكلىكلەرنىڭ پارچىلىنىشىغا ۋە ئوزۇقلۇق ماددىلارنىڭ سۈمۈرۈلۈشىگە ياردەم بېرىدۇ. ماينى ۋە قۇرۇتۇلغان يېمەكلىكلەرنى كۆپ ئىستېمال قىلىشتىن ساقلىنىش كېرەك، چۈنكى بۇلار ھەزىم قىلىشقا يۈك بولۇپ، ئاشقازان-ئۈچەي ياللۇغى قاتارلىق مەسىلىلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.

ئۈچىنچىدىن، تۇرمۇش ئادىتىمۇ ھەزىم قىلىشقا بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ. قەرەللىك ھەرىكەت قىلىش ئۈچەينىڭ ھەرىكىتىنى جانلاندۇرىدۇ. روھىي بېسىمنى ئازايتىش ۋە يېتەرلىك ئۇخلاش ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنى كونترول قىلىدىغان نېرۋا سىستېمىسىنىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاشقا پايدىلىق. تاماكا چېكىش ۋە ھاراق ئىچىشتىن ساقلىنىش كېرەك، چۈنكى بۇ ناچار ئادەتلەر قىزىلئۆڭگەچ، ئاشقازان ۋە جىگەرگە زىيان يەتكۈزۈپ، ھەزىم قىلىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنىڭ خەۋپىنى ئاشۇرىدۇ.

ئاخىرىدا، ھەزىم قىلىش سىستېمىسىدىكى بەزى كېسەللىكلەرگە قارىتا داۋاملىق دىققەت قىلىش كېرەك. مەسىلەن:

• ئاشقازان ئۈچەي يېنىش كېسىلى(GERD): ئاشقازان كىسلاتاسىنىڭ قىزىلئۆڭگەچكە قايتىپ چىقىشىدىن كېلىپ چىقىدۇ.
• ئاشقازان يارىسى: ئاشقازاننىڭ ئىچكى پەردىسىنىڭ زەخىملىنىشى.
• قوزغىلىشچان ئۈچەي ئۇنىۋېرسال كېسەللىكى (IBS): قورساق ئاغرىش، كۆپۈش ۋە چوڭ تەرەت ئادىتىنىڭ ئۆزگىرىشى بىلەن ئىپادىلىنىدۇ.
• ياللۇغلىنىشچان ئۈچەي كېسەللىكى (IBD): كرون كېسەللىكى ۋە يارا كولىتنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

يۇقىرىقى كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلگەندە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ، كەسپىي داۋالاش ۋە مەسلىھەت ئېلىش زۆرۈر. ئومۇمەن قىلىپ ئېيتقاندا، ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلى ئارقىلىق ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنى ئاسراش، ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈش ۋە يۇقىرى تۇرمۇش سۈپىتىگە ئېرىشىشنىڭ مۇھىم كاپالىتىدۇر.