نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى مەخسۇس نەپەس سىستېمىسىغا چېتىلىدىغان كېسەللىكلەرنى تەتقىق قىلىدۇ. ئۆپكە، كاناي ۋە نەپەس يولى قاتارلىق ئەزالارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ بىر ئۈزلۈكسىز تەرەققىي قىلىۋاتقان مېدىتسىنا ساھەسى بولۇپ، كىلىنىكىلىق دىياگنوز قويۇش، داۋالاش ۋە ئالدىنى ئېلىش ئۇسۇللىرى بىرلەشتۈرۈلگەن بولۇپ، بىمارلارنىڭ نەپەسلىنىش ساغلاملىقىنى ياخشىلاشنى مەقسەت قىلىدۇ.
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ( Pulmonology ) يەنە ئۆپكە كېسەللىكلىرى بۆلۈمى دەپمۇ ئاتىلىدۇ ۋە مېدىتسىنانىڭ بىر تارمىقى بولۇپ ، نەپەسلىنىش سىستېمىسىنىڭ ساغلاملىقى ۋە كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇشقا كۆڭۈل بۆلىدۇ. بۇ بۆلۈم يۇقىرى نەپەس يولىدىن تۆۋەن نەپەس يولىغىچە بولغان كۆپ خىل كېسەللىكلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، نەپەس يولى كېسەللىكلىرى، ئۆپكە كېسەللىكلىرى، كۆكرەك پەردىسى كېسەللىكلىرى ۋە نەپەسلىنىش ئىقتىدارى توسالغۇغا ئۇچراشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
نەپەس كېسەللىكلىرى دوختۇرلىرى ( ئۆپكە كېسەللىكلىرى مۇتەخەسسىسلىرى ) ھەر خىل دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇللىرى ، ئەسۋاپلىرى ۋە داۋالاش تېخنىكىلىرىنى، مەسىلەن، تەسۋىر ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش، ئۆپكە ئىقتىدارىنى ئۆلچەش ۋە ئىچكى بوشلۇق ئەينىكى ئوپېراتسىيەسى ئارقىلىق كېسەللىكلەرنى پەرقلەندۈرىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ. يەر شارى ھاۋاسىنىڭ بۇلغىنىش مەسىلىسىنىڭ ئېغىرلىشىشى ۋە نەپەس يولى يۇقۇملۇق كېسەللىكلىرىنىڭ تارقىلىشىغا ئەگىشىپ، نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ رولى بارغانسېرى مۇھىم بولماقتا.
ئۇيغۇرچە ئىسمى: نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى, ئۆپكە كېسەللىكلىرى بۆلۈمى, نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى , نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى
ئىنگىلىزچە ئىسمى: Pulmonology
تۈركچە ئىسمى: Göğüs hastalıkları bölümü
خەنزۇچە ئىسمى: 呼吸科
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەر
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەر نەپەس سىستېمىسىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان بىر قاتار كېسەللىكلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، يەنى جىددىي خاراكتېرلىك يۇقۇملۇق كېسەللىكلەردىن ئاستا خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسەللىكلىرىنى كۆزدە تۇتىدۇ. بۇ كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇش ئۇزاق مۇددەتلىك داۋالاش ۋە نازارەت قىلىشقا مۇھتاج.
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىدە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىكلەر تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
سوزۇلما توسۇلۇش خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسەللىكى ( COPD ) : تەدرىجىي تەرەققىي قىلىش خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسەللىكى بولۇپ، ئادەتتە ئۇزاق مۇددەت تاماكا چېكىش ياكى زىيانلىق گازلاردا ئۇزۇن مۇددەت تۇرۇشتىن كېلىپ چىقىدۇ.
زىققا : بىر خىل ئاستا خاراكتېرلىك ياللۇغلىنىش خاراكتېرلىك كېسەللىك بولۇپ، نەپەس يولى قىسقىراش، ھارسىراش ۋە نەپەس قىيىنلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
ئۆپكە ياللۇغى : يۇقۇملىنىش ( باكتېرىيە، ۋىرۇس ياكى زەمبۇرۇغ ) كەلتۈرۈپ چىقارغان ئۆپكە ياللۇغى.
كانايچە كېڭىيىش كېسىلى : نەپەس يولى كېڭىيىش ۋە سۇيۇقلۇق يىغىلىش تەكرار يۇقۇملىنىش ۋە يۆتەلنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
ئۆپكە راكى : ئۆپكىدىكى يامان سۈپەتلىك ئۆسمە ئادەتتە تاماكا چېكىش تارىخى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ.
ئارىلىق ماددىلىق ئۆپكە كېسىلى : ئۆپكە توقۇلمىلىرى تالالىشىش ۋە قېتىپ قېلىشنى ئالاھىدىلىك قىلغان بىر گۇرۇپپا كېسەللىك.
ئۇخلىغاندا نەپەس ۋاقىتلىق توختاپ قېلىش يىغىندى كېسەللىك ئالامىتى : ئۇخلاش مەزگىلىدە تەكرار يۈز بېرىدىغان نەپەس ۋاقىتلىق توختاپ قېلىش ياكى ھاۋا ئېقىمى ئازىيىشنى كۆزدە تۇتىدۇ.
تۇبېركۇليوز ( TB ) : تۇبېركۇليوز ئاچىماق تاياقچە باكتېرىيىسى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاستا خاراكتېرلىك يۇقۇملۇق كېسەللىك بولۇپ ،ئاساسلىقى ئۆپكىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.
باشقا كېسەللىكلەر….
قايسى كېسەللىك ئالامەتلىرى ئۈچۈن نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىگە كۆرۈنۈش كېرەك؟
بەزى دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىك ئالامەتلىرى نەپەس سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىن خەۋەرچىسى بولۇشى مۇمكىن. شۇڭا ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈش كېرەك. دەسلەپكى پەرقلەندۈرۈش ۋە دىياگنوز قويۇپ داۋالاشنى بالدۇر باشلاش، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ يامانلىشىپ كېتىشىنىڭ ئۈنۈملۈك ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ.
تۆۋەندىكى كېسەللىك ئالامەتلىرى نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىگە بېرىپ كۆرۈنۈشى تەۋسىيە قىلىنىدۇ :
داۋاملىق يۆتىلىش ياكى بەلغەم قان ئارىلاش كېلىش.
ئارىلاپ ئارىلاپ نەپەس تېزلىشىش، ھاسىراش ياكى نەپەس قىيىنلىشىش.
كۆكرەك ئاغرىش ياكى كۆكرەك سىقىلىش، بولۇپمۇ نەپەسلىنىش ياكى يۆتىلىش بىلەن بىللە كۆرۈلگەن ۋاقىتتا.
ئۆپكە قىسمى تەكرار تەكرار يۇقۇملىنىش ياكى ئۆپكە ياللۇغى.
سىجىل ئاۋازى بوغۇلۇش ياكى گال ئاغرىش.
كېچىدە ياكى ھەرىكەتتىن كېيىن ئېغىرلاشقان نەپەس قىيىنلىشىش.
ئۇخلىغاندا تۇنجۇقۇپ قېلىش ياكى پات – پات نەپەستە قىينىلىپ ئويغىنىش.
سەۋەبى ئېنىق بولمىغان بەدەن ئېغىرلىقى ئىتتىك تۆۋەنلەپ كېتىش ياكى دائىم چارچاش.
باشقا ئالامەتلەر
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ئامبۇلاتورىيە مەسئۇلىيەتلىرى
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ ئامبۇلاتورىيەسى نەپەس يولى كېسەللىكلىرىگە بالدۇر دىئاگنوز قويۇش ۋە ئۇنى باشقۇرۇشتا ئاچقۇچلۇق رول ئوينايدۇ. ئامبولاتورىيە دوختۇرلىرى بىر قاتار تەكشۈرۈش ۋە داۋالاش مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەپ، بىمارلارنىڭ نەپەسلىنىش ئىقتىدارىنى ساقلىشى ۋە ياخشىلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى ئامبۇلاتورىيىسىنىڭ ئاساسلىق مەسئۇلىيىتى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
نەپەسلىنىش سىستېمىسى بىلەن مۇناسىۋەتلىك كېسەللىك ئالامەتلىرى ۋە كېسەللىكلەرنى باھالاش ۋە دىئاگنوز قويۇش .
ئۆپكە نەپەسلىنىش ئىقتىدارىنى سىناش ، كۆكرەك قىسمى X نۇرى ۋە CT تەسۋىر كۆچۈرۈش قاتارلىق زۆرۈر تەكشۈرۈشلەرنى ئېلىپ بېرىش.
ئېغىزدىن دورا بىلەن داۋالاش، سۈمۈرۈش دورىلىرى بىلەن داۋالاش ۋە ئوكسىگېن بىلەن داۋالاش قاتارلىق داۋالاش لايىھەسى بىلەن تەمىنلەيدۇ.
بىمارلارغا تەربىيە بېرىش ۋە مەسلىھەت بېرىش، بىمارلارغا ياردەم قىلىپ ئاستا خاراكتېرلىك نەپەس يولى كېسەللىكلىرىنى باشقۇرۇش ،مەسىلەن زىققا كېسىلى ۋە COPD.
زۆرۈر بولغان زىيارەت ئورۇنلاشتۇرۇپ، كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئۆزگىرىشى ۋە داۋالاش ئۈنۈمىنى تەكشۈرۈش كېرەك.
ئۆپكە راكى ۋە باشقا ئېغىر نەپەس سىستېمىسى كېسەللىكىگە گىرىپتار بولغان بىمارلارغا قارىتا، كۆپ خىل پەنلەر بويىچە داۋالاش ئەترىتى مۇلازىمىتى بىلەن تەمىنلەش.
باشقا مەسئۇلىيەتلىرى…
جىددىي بىر تەرەپ قىلىشقا تىگىشلىك بولغان نەپەس يولى كېسەللىكلىرىنى تونۇشتۇرۇش
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى جىددىي كېسەللەرنى ئادەتتە دەرھال بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك، چۈنكى بۇ كېسەللىكلەر ھاياتقا تەھدىت ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن. نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىدىكى جىددىي كېسەللىكلەر تۆۋەندىكى بىر قانچە خىل ئەھۋالنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئەمما بۇلار بىلەن چەكلەنمەيدۇ:
جىددىي خاراكتېرلىك زىققا كېسىلى قوزغىلىش : نەپەس يولى تۇيۇقسىز قىسقىراپ ئېغىر دەرىجىدە نەپەس قىيىنلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، شۇڭا جىددىي ئارىلىشىشقا توغرا كېلىدۇ.
ئۆتكۈر ئۆپكە كەپلەشمىسى : قان نۆكچىسى ئۆپكە ئارتېرىيىسىنى توسۇۋېلىپ، تۇيۇقسىز كۆكرەك ئاغرىش ۋە نەپەس تېزلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
تاساددىپىي ئۆزلۈكىدىن پەيدا بولغان ھاۋالىق كۆكرەك : ئۆپكە يېرىلىپ ھاۋانىڭ كۆكرەك بوشلۇقىغا كىرىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، شۇڭا توپلىشىپ قالغان ھاۋانى جىددىي چىقىرىش كېرەك.
ئېغىر ئۆپكە ياللۇغى : ئېغىر ئۆپكە يۇقۇملىنىش، نەپەس زەئىپلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
جىددىي خاراكتېرلىك نەپەس قىيىنلىشىش يىغىندى كېسەللىك ئالامىتى ( ARDS ) : ئېغىر ئۆپكە ياللۇغى ۋە ئۆپكە پۈۋەكچىلىرى زەخىملەنگەنلىكتىن، نەپەس قىيىنلىشىش ۋە تۆۋەن ئوكسىگېنلىق قان كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
باشقا جىددىي نەپەسلىنىش يولى كېسەللىكلىرى …
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ تارىخى ۋە ئاساس سالغۇچىلىرى
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ تەرەققىياتى ئۆپكە كېسەللىكلىرىگە بولغان چۈشەنچىنىڭ چوڭقۇرلىشىشى ۋە تېببىي تېخنىكىنىڭ ئىلگىرىلىشىگە ئەگىشىپ، ئۇنىڭ تارىخى قەدىمكى دەۋردىكى ئاددىي تەسۋىرلەشتىن ھازىرقى زاماندىكى مۇرەككەپ داۋالاش ئۇسۇلىغىچە ئۇزاق ئۆزگىرىشلەرنى باشتىن كەچۈردى.
نەپەسلىنىش ئىلمىنىڭ مەنبەسىنى قەدىمكى دەۋردىكى يۇنان ۋە رىم دەۋرىدىن سۈرۈشتۈرۈشكە بولىدۇ، لېكىن ھەقىقىي مۇستەقىل پەن سۈپىتىدە 19 – ئەسىردە تەرەققىي قىلغان. ۋىليام ئوسلېر ( William Osler ) كانادالىق دوختۇر بولۇپ، نەپەس كېسەللىكلىرى ئىلمىنىڭ ئاساس سالغۇچىلىرىنىڭ بىرى دەپ قارىلىدۇ. ئۇ ئۆپكە كېسەللىكلىرى بولۇپمۇ تۇبېركۇليۇز كېسەللىكى تەتقىقاتىدا مۇھىم تۆھپە قوشقان.
20 – ئەسىردە تەسۋىر ئىلمى تېخنىكىسى ۋە ئۆپكە ئىقتىدارىنى سىناشنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى تېز سۈرئەتتە كېڭەيگەن. ئىچكى بوشلۇق ئەينىكى تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىياتى، مەسىلەن، كانايچە ئەينىكىدە تەكشۈرۈش دوختۇرلارنى نەپەس يولىنىڭ ئىچكى قىسمىدىكى كېسەللىك ئۆزگىرىشىنى بىۋاسىتە كۆزىتىش ۋە داۋالاش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلدى.
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى دائىم كۆرۈلىدىغان تەكشۈرۈش تۈرلىرى
نەپەس كېسەللىكلىرى دوختۇرى كۆپ خىل تەكشۈرۈش ئۇسۇلى ئارقىلىق نەپەس سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ. بۇ تەكشۈرۈشلەر دوختۇرنىڭ ئۆپكە ئىقتىدارى ۋە قۇرۇلمىسىنىڭ ئۆزگىرىشىنى چۈشىنىشىگە ياردەم بېرىدۇ.
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىدە دائىم ئىشلىتىلىدىغان تەكشۈرۈش تۈرلىرى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
ئۆپكە ئىقتىدارىنى سىناش ( PFTs Pulmonary Function Tests ) : ئۆپكە سىغىمچانلىقى ۋە ھاۋا ئېقىمىنى باھالاپ ، زىققا ۋە COPD كېسىلىگە دىئاگنوز قويۇش ۋە ئۇنى كۆزىتىشكە ئىشلىتىلىدۇ.
كۆكرەك قىسمىنى X نۇرى ۋە CT نۇرى بىلەن سىكاننېرلاش : ئۆپكە قىسمىنىڭ قۇرۇلما ئۆزگىرىشىنى پەرقلەندۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن : مونەك، يۇقۇملىنىش ۋە تالالىشىش.
كانايچە ئەينىكىدە تەكشۈرۈش ( Bronchoscopy Examination ) : ئىچكى بوشلۇق ئەينىكى ئارقىلىق نەپەس يولىنى بىۋاسىتە كۆزىتىپ، توقۇلمىلاردىن ئەۋرىشكە ئېلىنىدۇ.
ئارتېرىيە قان گازىنى ئانالىز قىلىش ( ABG ) : قاندىكى ئوكسىگېن ۋە كاربون تۆت ئوكسىدنىڭ سەۋىيەسىنى باھالاپ ، ئۆپكىنىڭ ھاۋا ئالماشتۇرۇش ئىقتىدارىنى چۈشەنگىلى بولىدۇ. دوختۇرخانىلاردا ئىنتايىن كۆپ ئىشلىتىلىدۇ.
ئۇيقۇ تەكشۈرۈشى ( كۆپ يوللۇق ئۇيقۇ خەرىتىسى Polysomnography ) : ئۇخلىغاندا نەپەس ۋاقىتلىق توختاپ قېلىش يىغىندى كېسەللىك ئالامىتى قاتارلىق ئۇيقۇغا مۇناسىۋەتلىك نەپەس توسقۇنلۇققا ئۇچراش ئەھۋالىنى باھالاشتا ئىشلىتىلىدۇ.
كۆكرەك بوشلۇقىغا پۇنكىسىيە قىلىش : كۆكرەك بوشلۇقىغا يىغىلغان سۇنى ئېلىپ ئانالىز قىلىشقا ئىشلىتىلىدۇ.
باشقا تەكشۈرۈشلەر….
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمىدە كۆپ ئۇچرايدىغان داۋالاش ئۇسۇللىرى
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى كۆپ خىل داۋالاش ئۇسۇلى بىلەن تەمىنلەيدۇ، كېسەللىك تۈرى ۋە بىمارنىڭ كونكرېت ئەھۋالىغا ئاساسەن مۇۋاپىق داۋالاش ئۇسۇلىنى تاللايدۇ. داۋالاش ئۇسۇلى دورا، فىزىكىلىق داۋالاش ۋە ئوپېراتسىيە قىلىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ داۋالاش ئۇسۇلى كېسەللىك ۋە كېسەللىك ئەھۋالىنىڭ ئېغىرلىق دەرىجىسىگە ئاساسەن تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
دورا بىلەن داۋالاش : كانايچە كېڭەيتكۈچى دورىلار، ستېروئىد، ئانتىبىئوتىكلار ۋە تۇبېركۇليوزغا قارشى دورىلار.
سۈمۈرۈپ داۋالاش : تۇمانلاشتۇرغۇچ ياكى سۈمۈرگۈچ ئارقىلىق دورا بىلەن تەمىنلەپ، ھاۋا يولىغا بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ.
ئوكسىگېن بىلەن داۋالاش : تۆۋەن ئوكسىگېنلىق قان كېسىلىنى ياخشىلاشقا ئىشلىتىلىدۇ.
سۈمۈرۈش ئارقىلىق سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش : فىزىكىلىق داۋالاش ۋە ھەرىكەت قىلىش ئارقىلىق ئۆپكىنىڭ ئىقتىدارى ۋە تۇرمۇش سۈپىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
ئوپېراتسىيە قىلىپ داۋالاش : مەسىلەن، ئۆپكە قانىتىنى ئېلىۋېتىش ئوپېراتسىيىسى ياكى ئۆپكە كۆچۈرۈش ئېغىر ياكى قايتماس ئۆپكە كېسەللىكلىرىگە ماس كېلىدۇ.
مېخانىكىلىق ھاۋا ئالماشتۇرۇش : ئېغىر دەرىجىدىكى نەپەس زەئىپلىشىش بىمارلىرىنىڭ جىددىي خاراكتېرلىك پەرۋىشىگە ئىشلىتىلىدۇ.
باشقا داۋالاش ئۇسۇللىرى….
دۇنيادىكى داڭلىق بىر قانچە نەپەس يولى كېسەللىكلىرى دوختۇرخانىلىرى
بەزى دوختۇرخانىلار نەپەس يولى كېسەللىكلىرى ساھەسىدە ئۆزىنىڭ ئىلغار تېخنىكىسى ۋە ئالاھىدە پەرۋىش قىلىش سەۋىيىسى بىلەن داڭلىق. ئۇلار ھازىر پۈتۈن يەر شارى مىقياسىدا نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى داۋالاشنىڭ ئەڭ ياخشى مەركىزى دەپ قارىلىدۇ.
تۆۋەندىكىسى دۇنيادىكى بىر قانچە داڭلىق نەپەس يولى كېسەللىكلىرى دوختۇرخانىلىرى:
مايو شىپاخانىسى ( Mayo Clinic ،ئامېرىكا ) : ئۆپكە كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاش جەھەتتىكى ئالاھىدە ئىپادىسى بىلەن داڭلىق.
كلېۋېلاند شىپاخانىسى ( Cleveland Clinic ، ئامېرىكا ) :ئومۇميۈزلۈك نەپەس يولى كېسەللىكلىرى پەرۋىشى بىلەن تەمىنلەيدۇ ،بولۇپمۇ ئۆپكە كۆچۈرۈش ساھەسىدە.
جون خوپكىنس دوختۇرخانىسى ( Johns Hopkins Hospital ، ئامېرىكا ) :ئۆپكە راكى ۋە مۇرەككەپ نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى داۋالاشتا ئالدىنقى ئورۇندا تۇرىدۇ.
خان جەمەتى برونپتون دوختۇرخانىسى ( Royal Brompton Hospital ،ئەنگلىيە ) : يۈرەك – ئۆپكە كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا كۆڭۈل بۆلىدۇ، بولۇپمۇ زىققا ۋە ئارىلىق ماددىلىق ئۆپكە كېسىلى جەھەتتە.
پارىژ پومپىدۇ ياۋروپا دوختۇرخانىسى ( H pital Europ en Georges – Pompidou ،فىرانسىيە ) : ئۆپكە تاشقى كېسەللىكلەر ئوپېراتسىيەسى ۋە مۇرەككەپ كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇش جەھەتتىكى ئالدىنقى ئورنى بىلەن داڭلىق.
نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى قوشۇمچە تونۇشتۇرۇشلىرى
نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى كۆپ مەنبەلىك ۋە ھەرىكەتچان تەرەققىي قىلغان مېدىتسىنا ساھەسى بولۇپ، نەپەس يولى كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا چېتىلىپلا قالماي، يەنە ئالدىنى ئېلىش، سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ۋە تەتقىق قىلىش قاتارلىق كۆپ تەرەپلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. مېدىتسىنا پەن – تېخنىكىسىنىڭ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ، نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇش ۋە ساغلاملىقنى ئىلگىرى نەپەسلىنىش يولى جەھەتتىكى رولى تېخىمۇ كۆپ خىللاشتى ۋە مۇھىم بولدى.
ئالدىنى ئېلىش مېدىتسىناسىنىڭ رولى : نەپەسلىنىش بۆلۈمى نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش جەھەتتە بارغانسېرى مۇھىم رول ئوينىماقتا. مەسىلەن، تاماكا چېكىش كۆپ خىل نەپەس سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاساسلىق سەۋەبلەرنىڭ بىرى، نەپەس كېسەللىكلىرى دوختۇرى تاماكا تاشلاش پىلانىنى تۈزۈش ۋە ئىجرا قىلىشقا ئاكتىپ قاتنىشىپ، بىمارنىڭ تاماكا چېكىشكە مۇناسىۋەتلىك كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىشىغا ياردەم بېرىدۇ.
بۇنىڭدىن باشقا، نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى يەنە ئاممىغا زىيانلىق ھاۋا بۇلغىمىلىرى ۋە ئانافىلاكتوگېن بىلەن ئۇچرىشىشتىن ساقلىنىش توغرىسىدا تەربىيە بېرىش جەھەتتە تۆھپە قوشتى. بۇ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى ئارقىلىق، نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىنىڭ قوزغىلىش نىسبىتى ۋە ئېغىرلىق دەرىجىسىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتكىلى بولىدۇ.
سۈمۈرۈش ئارقىلىق سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش : سۈمۈرۈش ئارقىلىق سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كۆپ پەنلەر ھەمكارلىقىدىكى ئۇنىۋېرسال داۋالاش تەدبىرى بولۇپ، ئاستا خاراكتېرلىك نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكى بىمارلىرىنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى ياخشىلاشنى مەقسەت قىلىدۇ. بۇ پىلانلار ئادەتتە جىسمانىي كۈچ مەشىقى، ئوزۇقلۇقتىن مەسلىھەت بېرىش، سۈمۈرۈش ماھارىتى مەشىقى ۋە پىسخىكىلىق قوللاشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، بىمارنىڭ جىسمانىي كۈچىنى ئاشۇرۇپ، كېسەللىك ئالامەتلىرىنى يېنىكلىتىپ، كۈندىلىك ھەرىكەت ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە ياردەم بېرىدۇ. سۈمۈرۈش ئارقىلىق سالامەتلىكنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئاستا خاراكتېرلىك توسۇلۇش خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسەللىكلىرى ( COPD ) ۋە ئۆپكە تالالىشىش قاتارلىق كېسەللىكلەرگە ئالاھىدە ماس كېلىدۇ ،بىمارنىڭ ساغلاملىق ھالىتى ۋە ھايات قېلىش نىسبىتىنى كۆرۈنەرلىك ياخشىلايدىغانلىقى ئىسپاتلاندى.
تەتقىقات ۋە يېڭىلىق يارىتىش : نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ تەتقىقاتى يېڭى داۋالاش ئۇسۇلىنىڭ ئېچىلىشى ۋە پاتولوگىيەلىك ئاناتومىيەنىڭ تەرەققىياتىنى ئۈزلۈكسىز ئىلگىرى سۈرمەكتە. مەسىلەن:يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۆپكىدىكى مىكرو جانلىقلار توپىغا بولغان تەتقىقات زىققا، COPD ۋە باشقا نەپەسلىنىش سىستېمىسى كېسەللىكلىرىگە بولغان چۈشەنچە ۋە داۋالاش ئۇسۇلىنى ئۆزگەرتمەكتە.
بۇنىڭدىن باشقا، گېن گۇرۇپپىسى ئىلمى تەتقىقاتىمۇ بەزى نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك گېننىڭ تۇيۇقسىز ئۆزگىرىشىنى ئېچىپ بېرىپ، خاس داۋالاشنىڭ تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈردى. سۈنئىي ئەقلىي ئىقتىدار ئاساسىدىكى دىئاگنوز قويۇش قورالى ۋە ماشىنا ئارقىلىق ئۆگىنىش تېخنىكىسىمۇ نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمىنىڭ كلىنىكىلىق ئەمەلىيىتىدە قوللىنىلىشقا باشلىدى، بۇ يېڭى تېخنىكىلار دىئاگنوز قويۇشنىڭ توغرىلىقى ۋە سۈرئىتىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە پايدىلىق.
كەلگۈسىگە نەزەر : يەر شارى ھاۋا سۈپىتى مەسىلىسىنىڭ ئېغىرلىشىشى ھەمدە نەپەس يولى يۇقۇملۇق كېسەللىكلىرىنىڭ تارقىلىشىغا ئەگىشىپ، نەپەس بۆلۈمىنىڭ خىزمەت دائىرىسى ۋە مۇھىملىقى ئۈزلۈكسىز كېڭەيمەكتە. كەلگۈسىدە، نەپەس كېسەللىكلىرى بۆلۈمى تېخىمۇ توغرا بولغان دىئاگنوز قويۇش تېخنىكىسى ۋە خاس داۋالاش لايىھەسىنى داۋاملىق تەرەققىي قىلدۇرۇپ، گېن ئارقىلىق داۋالاش ۋە ئىممۇنىتېتلىق داۋالاش ئۇسۇلىنىڭ نەپەس يولى كېسەللىكلىرىدە قوللىنىلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ.
يىراق مۇساپىلىك داۋالاش ۋە رەقەملىك ساغلاملىق تېخنىكىسىمۇ نەپەس يولى كېسەللىكلىرى بۆلۈمى مۇلازىمىتىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ قالىدۇ، بولۇپمۇ دائىم دوختۇرخانىغا بېرىپ كېسەل كۆرسىتەلمەيدىغان ئاستا خاراكتېرلىك كېسەلگە گىرىپتار بولغان بىمارلارغا نىسبەتەن. بۇنىڭدىن باشقا، ئالدىنى ئېلىش مېدىتسىناسى بىلەن ئاممىۋى سەھىيەنىڭ بىرلىشىشى، نەپەس كېسەللىكلىرى دوختۇرلىرىنىڭ يەر شارى ساغلاملىق خىرىسىغا تاقابىل تۇرۇش جەھەتتە تېخىمۇ مۇھىم رولىنى جارى قىلدۇرىدۇ.
