نەپەس تېزلىشىش دېگىنىمىز، سۈمۈرۈش چاستوتىسىنىڭ تېزلىشىشىنى كۆرسىتىدۇ، ئادەتتە چوڭقۇرلۇق ۋە ياكى تەرتىپسىز سۈمۈرۈش ئەندىزىسى ئەگىشىپ كېلىدۇ.
ئۇيغۇرچە: نەپەس تېزلىشىش
ئىنگىزچە: Shortness of breath
خەنزۇچە: 呼吸急促
تۈركچە: Nefes darlığı
غەرب تېبابىتى نۇقتىسىدىن قارىغاندا، نەپەس تېزلىشىشنى كۆپ خىل سەۋەبلەر كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇشى مۇمكىن، بۇ تۆۋەندىكى بىر قانچە خىل ئەھۋالنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئەمما ئۇنىڭ بىلەن چەكلەنمەيدۇ:
1. تەشۋىشلىنىش ۋە بېسىم:كىشىلەر جىددىيلەشكەندە، تەشۋىشلەنگەندە ياكى بېسىمغا ئۇچرىغاندا، ئۇلارنىڭ نەپەس ئېلىشى تېزلىشىدۇ. چۈنكى بەدەن ئادرېنالىن قاتارلىق سېزىمچان ھورمۇنلارنى قويۇپ بېرىپ، يۈرەك رىتىمىنى تېزلىتىدۇ ۋە سۈمۈرۈشنى چوڭقۇرلاشتۇرىدۇ.
2. ھەرىكەت:قاتتىق ھەرىكەت بەدەننى تېخىمۇ كۆپ ئوكسىگېنغا ئېھتىياجلىق قىلىدۇ، شۇڭا نەپەسلىنىش تېخىمۇ تېزلىشىدۇ. بۇ نورمال فىزىيولوگىيەلىك ئىنكاس بولۇپ، بەدەننىڭ ھەرىكەت جەريانىدا ئېشىپ بارىدىغان ئېنېرگىيە ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.
3. نەپەس يولى يۇقۇملىنىش:زۇكام، تارقىلىشچان زۇكام ياكى باشقا نەپەس يولى يۇقۇملىنىش گال ئاغرىش، يۆتىلىش ۋە نەپەس تېزلىشىش قاتارلىق كېسەللىك ئالامەتلىرىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇ كېسەللىك ئالامەتلىرىنى ئادەتتە ۋىرۇس ياكى باكتېرىيە كەلتۈرۈپ چىقارغان ياللۇغ كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.
4. يۈرەك كېسەللىكلىرى:بەزى يۈرەك كېسەللىكلىرى، مەسىلەن، يۈرەك زەئىپلىشىش، يۈرەك مۇسكۇل تىقىلمىسى ياكى يۈرەك رىتىمسىزلىقى نەپەس تېزلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇنىڭ سەۋەبى شۇكى، يۈرەك قاننى ئۈنۈملۈك ناسوس بىلەن پۈتۈن بەدەنگە يەتكۈزۈپ بېرەلمەي، ئۆپكىگە قان تولۇش ۋە سۇيۇقلۇق يىغىلىپ قېلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىپ، سۈمۈرۈشنى قىيىنلاشتۇرۇۋېتىدۇ.
5. ئۆپكە كېسەللىكلىرى:سوزۇلما توسۇلۇش خاراكتېرلىك ئۆپكە كېسىلى ( COPD )، زىققا، ئۆپكە ياللۇغى قاتارلىق ئۆپكە كېسەللىكلىرىمۇ نەپەس قىسىلىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇ كېسەللىكلەر ئۆپكىنىڭ ئىقتىدارىغا تەسىر يەتكۈزۈپ، ھاۋانى ئۆپكىگە تولۇق كىرەلمەيدۇ ۋە ئۇنىڭدىن ئايرىيالمايدۇ.
6. مېتابولىزم خاراكتېرلىك كىسلاتادىن زەھەرلىنىش:مېتابولىزم خاراكتېرلىك كىسلاتادىن زەھەرلىنىش بەدەندىكى كىسلاتالىق ماددىلارنىڭ زىيادە يىغىلىپ قېلىشىدىن كېلىپ چىقىدىغان كىسلاتا – ئىشقار تەڭپۇڭلۇقى قالايمىقانلىشىشتۇر. بۇ بەلكىم دىئابېت كېسىلىدىكى كېتون كېسىلىدىكى كىسلاتادىن زەھەرلىنىش، بۆرەك ئىقتىدارى تولۇق بولماسلىق ياكى باشقا سەۋەبلەردىن كېلىپ چىققان بولۇشى مۇمكىن. مېتابولىزم خاراكتېرلىك كىسلاتادىن زەھەرلىنىش نەپەس تېزلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ، بۇ بەدەننىڭ ئارتۇق كاربون ( Ⅳ ) ئوكسىدىنى سۈمۈرۈپ چىقىرىۋېتىش ئارقىلىق كىسلاتا – ئىشقار تەڭپۇڭلۇقىنى تۈزىتىشتىكى بىر خىل ئىنكاسى.
ئەگەر سىزدە دائىم نەپەس تېزلىشىش ئالامەتلىرى كۆرۈلسە ياكى باشقا بىئاراملىق ( مەسىلەن، كۆكرەك ئاغرىش، باش قېيىش، يۆتىلىش قاتارلىقلار ) كۆرۈلسە، دوختۇردىن مەسلىھەت سوراپ يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا باھالاش ۋە دىئاگنوز قويۇشنى تەۋسىيە قىلىمىز.
