ئومۇرتقا ئارىلىق باغلىنىش بوغۇملىرى ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى

ئومۇرتقا ئارىلىق بوغۇملىرى ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك قۇرۇلمىلارنىڭ ئاناتومىيىلىك چۈشەندۈرۈلۈشى

ئومۇرتقا تۈۋرۈكى ئىنسانلارنىڭ تىك تۇرۇشى ۋە ھەرىكەتلىنىشىدىكى ھالقىلىق تىرەك قۇرۇلمىسى. ئۇ نۇرغۇنلىغان ئومۇرتقا سۆڭەكلىرىنىڭ ئۆزئارا تۇتىشىشىدىن ھاسىل بولغان بولۇپ، بۇ تۇتاشما قۇرۇلمىلارنىڭ مۇقىملىقى ۋە جانلىقلىقى ھەر بىر ئومۇرتقا ئارىلىقىدىكى بوغۇملار، تەخسە ۋە تارىمۇشلارنىڭ نورمال فۇنكسىيەسىگە باغلىق. تۆۋەندە، بىز رەسىمدە كۆرسىتىلگەن ھەر بىر قۇرۇلمىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز.

ئومۇرتقا ئارىلىق باغلىنىشى – دەل ئوتتۇرا ۋاشاقسىمان كەسمە
Intervertebral Connections – Midsagittal Section
椎骨间连接-正中矢状断

ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى ئۈستىدىن كۆرۈنۈشى
Intervertebral Disc – Superior View
椎间盘-上面观

ئومۇرتقا ئارىلىق باغلىنىشى ئالدى يۈزىدىن كۆرۈنۈشى
Intervertebral Connections – Anterior View
椎骨间连接-前面观

• ئومۇرتقا ئارىلىق باغلىنىشى (Intervertebral joint, 椎骨间连接)
  ئىككى قوشنا ئومۇرتقا سۆڭىكى ئارىسىدىكى بوغۇم تۇتاشمىسىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ باغلىنىش ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ مۇقىملىقىنى ساقلاش بىلەن بىرگە، مەلۇم دەرىجىدىكى ھەرىكەتكە ئىمكان بېرىدۇ.
• ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى (Intervertebral disc, 椎间盘)
  ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى ئىككى ئومۇرتقا گەۋدىسى ئارىسىغا جايلاشقان بولۇپ، ئاساسلىقى زەربىنى ئازايتىش ۋە ئومۇرتقىنىڭ ھەرىكىتىگە ياردەم بېرىش رولىنى ئوينايدۇ. ئۇ تالالىق ھالقا ۋە يىلىك يادروسىدىن تەركىب تاپقان.
• ئالدى تىك تارىمۇش (Anterior longitudinal ligament, 前纵韧带)
  بۇ تارىمۇش ئومۇرتقا گەۋدىلىرىنىڭ ئالدى يۈزىگە چاپلىشىپ، يۇقىرىدىن تۆۋەنگە سوزۇلغان. ئۇنىڭ ئاساسلىق رولى ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ ئادەتتىن تاشقىرى كەينىگە ئېگىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە مۇقىملىقىنى ساقلاش.
• ئارقا تىك تارىمۇش (Posterior longitudinal ligament, 后纵韧带)
  بۇ تارىمۇش ئومۇرتقا گەۋدىلىرىنىڭ ئارقا يۈزىدە، يەنى ئومۇرتقا ئۆتۈشمە تۆشۈكىنىڭ ئالدى تېمىغا جايلاشقان. ئۇ ئومۇرتقا ستونىنىڭ ئادەتتىن تاشقىرى ئالدىغا ئېگىلىشىنى چەكلەپ، ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسىنىڭ ئارقىغا چىقىپ قېلىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.
• ئومۇرتقا ئارىلىق تۆشۈكى (Intervertebral foramen, 椎间孔)
  قوشنا ئىككى ئومۇرتقا سۆڭىكىنىڭ ئۈستۈنكى ۋە ئاستىنقى كېسىشمە ئويمانلىرى بىرلىشىپ ھاسىل قىلغان تۆشۈك. ئومۇرتقا نېرۋىلىرى ۋە قان تومۇرلار مۇشۇ تۆشۈكتىن ئۆتۈپ، بەدەننىڭ ھەر قايسى قىسىملىرىغا تارقىلىدۇ.
• سېرىق تارىمۇش (Ligamentum flavum, 黄韧带)
  قوشنا ئومۇرتقا يايلىرىنى ئۆزئارا تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان ئېلاستىكلىقى يۇقىرى تارىمۇش. ئۇ ئومۇرتقا ستونى تىك تۇرۇشىغا ياردەم بېرىپ، ئېگىلگەندىن كېيىن ئەسلىگە كېلىشىنى ئاسانلاشتۇرىدۇ.
• بىس ئۆسۈك (Spinous process, 棘突)
  ئومۇرتقا يېيىنىڭ ئارقا ئوتتۇرا قىسمىدىن چىقىپ تۇرغان سۆڭەك ئۆسۈك. ئۇ مۇسكۇل ۋە تارىمۇشلارنىڭ بىرىكىش نۇقتىسى بولۇپ، ئومۇرتقىنىڭ ھەرىكىتىگە كۈچ تەقدىم قىلىدۇ.
• بىس ئارىلىق تارىمۇشى (Interspinous ligament, 棘间韧带)
  قوشنا ئىككى بىس ئۆسۈك ئارىلىقىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان نېپىز پەردە شەكىللىك تارىمۇش. ئۇ ئومۇرتقىنىڭ ئالدىغا ئېگىلىش ھەرىكىتىنى چەكلەيدۇ.
• بىس ئۈستى تارىمۇشى (Supraspinous ligament, 棘上韧带)
  بارلىق بىس ئۆسۈكلەرنىڭ ئۇچىنى بويلاپ يۇقىرىدىن تۆۋەنگە تۇتىشىپ تۇرىدىغان كۈچلۈك تارىمۇش. ئۇمۇ ئومۇرتقىنىڭ ئالدىغا ئېگىلىشىنى چەكلەيدۇ.
• بوغۇم ئۆسۈكچە ئارىلىق بوغۇمى (Facet joint / Zygapophysial joint, 关节突关节)
  بىر ئومۇرتقىنىڭ ئاستىنقى بوغۇم ئۆسۈكچىسى بىلەن ئۇنىڭ ئاستىدىكى ئومۇرتقىنىڭ ئۈستۈنكى بوغۇم ئۆسۈكچىسى ئارىسىدا ھاسىل بولغان كىچىك بوغۇم. ئۇ ئومۇرتقا ھەرىكىتىنى يېتەكلەيدۇ ۋە مۇقىملاشتۇرىدۇ.
• تالالىق ھالقا (Anulus fibrosus, 纤维环)
  ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسىنىڭ سىرتقى قىسمى بولۇپ، كۆپ قەۋەتلىك تالالىق كۆمۈرچەكتىن تەركىب تاپقان. ئۇ يىلىك يادروسىنى ئوراپ تۇرىدۇ ۋە بېسىمغا قارشى تۇرىدۇ.
• يىلىك يادروسى (Nucleus pulposus, 髓核)
  ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسىنىڭ مەركىزىي قىسمى بولۇپ، گېللىق ماددىدىن تەركىب تاپقان. ئۇ ئاساسلىقى زەربىنى سۈمۈرۈپ، بېسىمنى ھەر تەرەپكە تارقىتىش رولىنى ئوينايدۇ.
• كۈندىلەڭ ئۆسۈك (Transverse process, 横突)
  ئومۇرتقا يېيىنىڭ ئىككى يېنىدىن چىقىپ تۇرغان سۆڭەك ئۆسۈك. ئۇ مۇسكۇل ۋە تارىمۇشلارنىڭ بىرىكىش نۇقتىسى بولۇپ، ئومۇرتقىنىڭ ئايلىنىش ۋە يانغا ئېگىلىش ھەرىكىتىگە ياردەم بېرىدۇ.
• ئومۇرتقا ياي تاختىسى (lamina of vertebral arch, 椎弓板)
  ئومۇرتقا يېيىنىڭ كەڭ، ياپىلاق قىسمى بولۇپ، بىس ئۆسۈك بىلەن كۈندىلەڭ ئۆسۈكنى تۇتاشتۇرىدۇ. ئۇ ئومۇرتقا ئۆتۈشمە تۆشۈكىنىڭ ئارقا تېمىنى ھاسىل قىلىدۇ.

ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ ساغلاملىقى ۋە نورمال فۇنكسىيەسى يۇقىرىدا تونۇشتۇرۇلغان ھەر بىر قۇرۇلمىنىڭ ئۆزئارا ماسلىشىپ ئىشلىشىگە مۇناسىۋەتلىك. ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسى زەربىگە قارشى تۇرۇپ، ئومۇرتقىلار ئارىسىدىكى ھەرىكەتنى ئاسانلاشتۇرىدۇ، ھەر خىل تارىمۇشلار بولسا ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ مۇقىملىقىنى كۈچەيتىپ، ئادەتتىن تاشقىرى ھەرىكەتلەرنى چەكلەيدۇ. بوغۇم ئۆسۈكچە ئارىلىق بوغۇملىرى بولسا ھەرىكەت يۆنىلىشىنى كونترول قىلىپ، سىيرىلىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ ھەر قانداق بىرىدە كېسەللىك ئۆزگىرىشى ياكى زەخىملىنىش كۆرۈلسە، مەسىلەن، ئومۇرتقا ئارىلىق تەخسىسىنىڭ پۇلتىيىپ چىقىشى، تارىمۇشلارنىڭ قېلىنلىشىشى ياكى سۆڭەك ئۆسۈپ قېلىش قاتارلىقلار، ئومۇرتقا ئۆتۈشمە تۆشۈكىدىن ئۆتىدىغان نېرۋىلارنى قىسىپ، ئاغرىق، ئۇيۇشۇش ۋە مۇسكۇل ئاجىزلاش قاتارلىق كلىنىكىلىق ئالامەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. شۇڭلاشقا، ئومۇرتقا تۈۋرۈكىنىڭ ئاناتومىيەلىك قۇرۇلمىسىنى ۋە فۇنكسىيەسىنى چۈشىنىش، ئومۇرتقا كېسەللىكلىرىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە.

كۈندىلىك تۇرمۇشتا توغرا تۇرۇش، ئولتۇرۇش قىياپىتىنى ساقلاش، مۇۋاپىق بەدەن چېنىقتۇرۇش ئارقىلىق بەل ۋە بويۇن مۇسكۇللىرىنى كۈچەيتىش، ئومۇرتقا تۈۋرۈكىگە چۈشىدىغان بېسىمنى ئازايتىش ئارقىلىق، بۇ نازۇك قۇرۇلمىلارنى ئاسراش كېرەك. ئەگەر ئومۇرتقا قىسمىدا بىئاراملىق كۆرۈلسە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ، كەسپىي تەكشۈرۈش ۋە داۋالاش ئېلىپ بېرىش زۆرۈر.