قورساق بوشلۇقى ئاناتومىيىسى توغرا كەسمە يۈزى كۆرۈنۈشى

قورساق بوشلۇقىنىڭ يۇقىرى قىسمى: چاۋا تۆشۈكى سەۋىيەسىدىكى توغرا كەسمە يۈز ئاناتومىيىسى

قورساق بوشلۇقىنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسىنى چۈشىنىش، بولۇپمۇ ئۇنى توغرا كەسمە يۈزلەر ئارقىلىق ئۆگىنىش، زامانىۋى تېبابەتتە، جۈملىدىن كومپيۇتېر توموگرافىيەسى (CT) ۋە ماگنىتلىق رېزونانس تەسۋىرى (MRI) قاتارلىق تەسۋىر تېخنىكىلىرىنى تەھلىل قىلىشتا ھالقىلىق ئەھمىيەتكە ئىگە. قورساق بوشلۇقىنىڭ يۇقىرى قىسمى جىگەر، ئاشقازان، تال، بۆرەك ۋە ئاشقازان ئاستى بېزى قاتارلىق ھاياتىي مۇھىم ئەزالارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، بۇ ئەزالارنىڭ ئۆزئارا ئورۇن مۇناسىۋىتى ئىنتايىن مۇرەككەپ.

بۇ ماقالىدە، قورساق بوشلۇقىنىڭ چاۋا تۆشۈكى (Winslow تۆشۈكى دەپمۇ ئاتىلىدۇ) سەۋىيەسىدىكى توغرا كەسمە يۈزى ئاساس قىلىنىپ، بۇ رايوندىكى مۇھىم ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلار تەپسىلىي تونۇشتۇرۇلىدۇ. بۇ ئالاھىدە كەسمە يۈز چوڭ قورساق پەردە بوشلۇقى (چوڭ خالتا) بىلەن كىچىك چاۋا خالتىسى (كىچىك خالتا) ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتنى، شۇنداقلا ئاساسلىق ئەزالار، چوڭ قان تومۇرلار ۋە قورساق پەردىسى ھاسىل قىلغان تارىمۇشلارنىڭ ئورۇنلىشىشىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ بىلىملەر كلىنىكىلىق دىئاگنوز قويۇش ۋە ئوپېراتسىيە پىلانلاشتا ئىنتايىن مۇھىم.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

قورساق بوشلۇقى چاۋا تۆشۈكىدىن ئۆتۈپ توغرا كەسمە يۈزى
(Transverse Section of the Abdomen at the Level of the Omental Foramen, 腹腔经网膜孔横断)

بۇ ئاناتومىيىلىك كەسمە يۈز قورساق بوشلۇقىنىڭ يۇقىرى قىسمىنى، تەخمىنەن 12-كۆكرەك ئومۇرتقىسى (T12) سەۋىيەسىدىن توغرىسىغا كېسىپ ئۆتكەن كۆرۈنۈشنى تەسۋىرلەيدۇ. ئۇ چوڭ قورساق پەردە بوشلۇقى بىلەن چاۋا خالتىسىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان مۇھىم يول — چاۋا تۆشۈكىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ كۆرۈنۈش ئارقىلىق، جىگەر، ئاشقازان، تال، بۆرەك ۋە چوڭ قان تومۇرلارنىڭ ئۆزئارا بوشلۇق مۇناسىۋىتىنى، شۇنداقلا قورساق پەردىسىنىڭ ئۇلارنى قانداق ئوراپ، ھەر خىل تارىمۇش ۋە بوشلۇقلارنى ھاسىل قىلىدىغانلىقىنى ئۈچ ئۆلچەملىك چۈشەنگىلى بولىدۇ. بۇ ئورۇن مۇناسىۋىتى قورساق بوشلۇقىدىكى سۇيۇقلۇقنىڭ يۆتكىلىش يولىنى ۋە كېسەللىكلەرنىڭ تارقىلىشىنى چۈشىنىشتە ئىنتايىن مۇھىم.

• ئورغاقسىمان تارىمۇش (Falciform Ligament, 镰状韧带): بۇ قورساق پەردىسى قатلىمى بولۇپ، جىگەرنى قورساقنىڭ ئالدىنقى تېمىغا ۋە دىئافراگمىغا بېكىتىپ تۇرىدۇ. ئۇ جىگەرنى ئاناتومىيىلىك جەھەتتىن سول ۋە ئوڭ قاناتقا ئايرىيدۇ.
• ئەزا تەرەپ قورساق پەردىسى (Visceral Peritoneum, 脏腹膜): قورساق بوشلۇقىدىكى ئەزالارنىڭ سىرتقى يۈزىنى بىۋاسىتە قاپلاپ تۇرىدىغان قورساق پەردىسى قەۋىتى. ئۇ ئاغرىققا سەزگۈر ئەمەس، ئەمما سوزۇلۇشقا سەزگۈر كېلىدۇ.
• تام تەرەپ قورساق پەردىسى (Parietal Peritoneum, 壁腹膜): قورساق بوشلۇقىنىڭ ئىچكى تېمىنى قاپلاپ تۇرىدىغان قورساق پەردىسى قەۋىتى. ئۇ نېرۋا تالالىرى مول بولغاچقا، ئاغرىق، تېمپېراتۇرا ۋە بېسىمغا ئىنتايىن سەزگۈر.
• ئۆت غول نەيچىسى (Common Bile Duct, 胆总管): جىگەر ئۆت نەيچىسى بىلەن ئۆت خالتىسى نەيچىسىنىڭ قوشۇلۇشىدىن ھاسىل بولغان ئومۇمىي يول. ئۇ ئۆت سۇيۇقلۇقىنى ئون ئىككى بارماق ئۈچەيگە يەتكۈزۈپ، ياغلىق يېمەكلىكلەرنىڭ ھەزىم بولۇشىغا ياردەم بېرىدۇ.
• جىگەر ئون ئىككى بارماق ئۈچەي تارىمۇش (Hepatoduodenal Ligament, 肝十二指肠韧带): كىچىك چاۋىنىڭ ئوڭ تەرەپتىكى قېلىن گىرۋىكى بولۇپ، جىگەر بىلەن ئون ئىككى بارماق ئۈچەينى تۇتاشتۇرىدۇ. ئۇنىڭ ئىچىدە قاپقاق ۋېناسى، جىگەر خاس ئارتېرىيەسى ۋە ئۆت غول نەيچىسى قاتارلىق ھاياتىي مۇھىم قۇرۇلمىلار بار.
• قاپقا ۋىنا تومۇر (Portal Vein, 门静脉): ھەزىم قىلىش ئەزالىرىدىن (ئاشقازان، ئۈچەي، تال) كەلگەن ئوزۇقلۇققا باي قاننى يىغىپ، جىگەرگە يەتكۈزىدىغان چوڭ ۋېنا قان تومۇرى.
• تۆۋەنكى كاۋاك ۋىنا تومۇر (Inferior Vena Cava, 下腔静脉): بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمىدىكى قاننى يىغىپ، يۈرەككە قايتۇرىدىغان ئەڭ چوڭ ۋېنا قان تومۇرى. ئۇ ئومۇرتقىنىڭ ئوڭ تەرىپىدە يۇقىرىغا قاراپ ماڭىدۇ.
• ئون ئىككىنچى كۆكرەك ئومۇرتقىسى (Twelfth Thoracic Vertebra (T12), 第十二胸椎): كۆكرەك ئومۇرتقىلىرىنىڭ ئەڭ ئاخىرقىسى. بۇ كەسمە يۈز تەخمىنەن مۇشۇ ئومۇرتقا سەۋىيەسىدىن ئۆتىدۇ.
• جىگەر (Liver, 肝): قورساق بوشلۇقىنىڭ ئوڭ يۇقىرى قىسمىغا جايلاشقان، بەدەندىكى ئەڭ چوڭ ئىچكى ئەزا. ئۇ مېتابولىزم، زەھەرنى پارچىلاش ۋە ئۆت سۇيۇقلۇقى ئىشلەپچىقىرىش قاتارلىق نۇرغۇن فۇنكسىيەلەرنى ئۆتەيدۇ.
• دىئافىراگما (Diaphragm, 膈): كۆكرەك بوشلۇقى بىلەن قورساق بوشلۇقىنى ئايرىپ تۇرىدىغان گۈمبەز شەكىللىك مۇسكۇل. ئۇ نەپەسلىنىشتىكى ئاساسلىق مۇسكۇل ھېسابلىنىدۇ.
• بۆرەك (Kidney, 肾): ئومۇرتقىنىڭ ئىككى تەرىپىگە جايلاشقان بىر جۈپ ئەزا. ئۇ قاننى سۈزۈپ، سۈيدۈك ھاسىل قىلىش ئارقىلىق بەدەندىكى ماددا ئالمىشىش قالدۇقلىرىنى چىقىرىپ تاشلايدۇ.
• بۆرەك ئۈستى بېزى (Adrenal Gland / Suprarenal Gland, 肾上腺): ھەر بىر بۆرەكنىڭ ئۈستىگە جايلاشقان كىچىك ئىچكى ئاجراتما بېزى. ئۇ ئادرېنالىن ۋە kortizol قاتارلىق ھاياتىي مۇھىم ھورمونلارنى ئىشلەپچىقىرىدۇ.
• ئائورتانىڭ قورساق قىسمى / قورساق ئائورتىسى (Abdominal Aorta, 主动脉腹部/腹主动脉): بەدەندىكى ئەڭ چوڭ ئارتېرىيەنىڭ قورساق بوشلۇقىدىكى قىسمى. ئۇ ئومۇرتقىنىڭ سول تەرىپىدە تۆۋەنگە قاراپ ماڭىدۇ.
• بەل چاسا مۇسكۇلى (Quadratus Lumborum Muscle, 腰方肌): قورساقنىڭ ئارقا تېمىدىكى چوڭقۇر مۇسكۇل. ئۇ بەلنى ئېگىش ۋە مۇقىملاشتۇرۇشقا ياردەم بېرىدۇ.
• دۈمبە كەڭ مۇسكۇلى (Latissimus Dorsi Muscle, 背阔肌): دۈمبىدىكى ئەڭ كەڭ مۇسكۇل. ئۇ قولنى كەينىگە ۋە ئىچىگە ياندۇرۇش فۇنكسىيەسىنى ئۆتەيدۇ.
• تال (Spleen, 脾): قورساق بوشلۇقىنىڭ سول يۇقىرى قىسمىغا جايلاشقان لىمفا ئەزاسى. ئۇ قاننى سۈزۈش ۋە ئىممۇنىتېت رولىنى ئويناش قاتارلىق فۇنكسىيەلەرگە ئىگە.
• تال بۆرەك تارىمۇشى (Splenorenal Ligament, 脾肾韧带): تال بىلەن سول بۆرەكنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان قورساق پەردىسى قатلىمى. ئۇنىڭ ئىچىدە تال قان تومۇرلىرى بار.
• ئاشقازان تال تارىمۇشى (Gastrosplenic Ligament, 胃脾韧带): ئاشقازاننىڭ چوڭ ئەگمىسى بىلەن تالنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان تارىمۇش. ئۇنىڭ ئىچىدە ئاشقازاننى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان قىسقا قان تومۇرلار بار.
• ئاشقازان ئاستى بېزى (Pancreas, 胰腺): قورساق ئارقا بوشلۇقىغا جايلاشقان مۇھىم ھەزىم قىلىش بېزى. بۇ كەسمە يۈزدە ئاساسلىقى ئۇنىڭ قۇيرۇق قىسمى كۆرۈنىدۇ.
• ئاشقازان (Stomach, 胃): ھەزىم قىلىش يولىنىڭ ئەڭ كەڭ قىسمى. ئۇ قورساق بوشلۇقىنىڭ يۇقىرى سول قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، يېمەكلىكنى دەسلەپكى قەدەمدە ھەزىم قىلىدۇ.
• چاۋا تۆشۈكى (Omental Foramen / Epiploic Foramen, 网膜孔): چوڭ قورساق پەردە بوشلۇقى بىلەن كىچىك چاۋا خالتىسىنى تۇتاشتۇرۇپ تۇرىدىغان تەبىئىي يول. ئۇنىڭ ئالدىدا جىگەر-ئون ئىككى بارماق ئۈچەي تارىمۇشى، كەينىدە تۆۋەنكى كاۋاك ۋېناسى بار.
• چاۋا خالتا دالانى (Vestibule of Omental Bursa, 网膜囊前庭): چاۋا تۆشۈكىدىن كىرگەندىن كېيىنكى، چاۋا خالتىسىنىڭ بىرقەدەر كەڭرەك بولغان كىرىش قىسمى.
• جىگەر خاس ئارتېرىيىسى (Proper Hepatic Artery, 肝固有动脉): جىگەرنى ئاساسلىق قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئارتېرىيە. ئۇ جىگەر-ئون ئىككى بارماق ئۈچەي تارىمۇشى ئىچىدە قاپقاق ۋېناسىنىڭ سول تەرىپىدە يۇقىرىغا ماڭىدۇ.
• قورساق تۈز مۇسكۇلى (Rectus Abdominis Muscle, 腹直肌): قورساقنىڭ ئالدىنقى تېمىدىكى تىك مۇسكۇل. ئۇ بەلنى ئالدىغا ئېگىش ۋە قورساق بېسىمىنى ئاشۇرۇش رولىنى ئوينايدۇ.

ئومۇمىي خۇلاسە ۋە كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى

قورساق بوشلۇقىنىڭ چاۋا تۆشۈكى سەۋىيەسىدىكى توغرا كەسمە يۈزىدىكى ئاناتومىيىلىك مۇناسىۋەتلەرنى ئىگىلەش، كلىنىكىلىق دىئاگنوز قويۇش، تەسۋىرلەرنى تەھلىل قىلىش ۋە ئوپېراتسىيە قىلىشتا ئىنتايىن مۇھىم. بۇ سەۋىيە قورساق بوشلۇقىدىكى ئىككى چوڭ بوشلۇقنىڭ ئۆزئارا تۇتىشىش نۇقتىسىنى كۆرسىتىپ بېرىدىغان بولغاچقا، ئۇنىڭ كلىنىكىلىق ئەھمىيىتى ئالاھىدە گەۋدىلىك.

بۇ ئاناتومىيىلىك بىلىمنىڭ كلىنىكىدىكى قوللىنىلىشى تۆۋەندىكى بىر قانچە نۇقتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

• تەسۋىر تېبابىتى: رادىئولوگلار CT ۋە MRI تەسۋىرلىرىنى تەھلىل قىلغاندا، بۇ ئاناتومىيىلىك كەسمە يۈزنى ئاساس قىلىپ، ئەزالاردىكى كېسەللىك ئۆزگىرىشلىرىنى (مەسىلەن، ئىششىق، يىرىڭ، قاناش) ۋە ئۇلارنىڭ ئەتراپتىكى قۇرۇلمىلارغا بولغان تەسىرىنى ئېنىق باھالالايدۇ. مەسىلەن، ئاشقازان ئارقا تېمىدىكى يارا تېشىلىشىدىن[ كېلىپ چىققان سۇيۇقلۇقنىڭ چاۋا خالتىسىغا يىغىلىدىغانلىقىنى بىلگىلى بولىدۇ.
• ئوپېراتسىيە پىلانلاش: تاشقى كېسەللىكلەر دوختۇرلىرى جىگەر، ئاشقازان ياكى تالغا ئوپېراتسىيە قىلغاندا، بۇ رايوندىكى قان تومۇرلارنىڭ (مەسىلەن، قاپقاق ۋېناسى، جىگەر ئارتېرىيەسى) ۋە ئۆت يوللىرىنىڭ ئورنىنى ئېنىق بىلىشى كېرەك. بولۇپمۇ جىگەر-ئون ئىككى بارماق ئۈچەي تارىمۇشىنى بىر تەرەپ قىلغاندا، ئۇنىڭ ئىچىدىكى ھاياتىي مۇھىم قۇرۇلمىلارنى زەخىملەندۈرۈپ قويماسلىققا ئالاھىدە دىققەت قىلىش لازىم.
• كېسەللىكلەرنىڭ تارقىلىش يولى: قورساق بوشلۇقىدىكى يۇقۇملىنىش ياكى راك ھۈجەيرىلىرى قورساق پەردىسى بوشلۇقلىرى ۋە تارىمۇشلىرى ئارقىلىق تارقىلىدۇ. چاۋا تۆشۈكىنىڭ ئورنى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى مۇناسىۋەتلەرنى بىلىش، كېسەللىكنىڭ تارقىلىش يولىنى پەرەز قىلىش ۋە داۋالاش لايىھەسىنى تۈزۈشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• جاراھەتنى بىر تەرەپ قىلىش: قورساققا كەلگەن سوقۇلما ياكى سانجىلما جاراھەتلەردە، بۇ ئاناتومىيىلىك بىلىم قايسى ئەزالارنىڭ زەخىملەنگەنلىكىنى ۋە قاناشنىڭ قەيەردە بولۇۋاتقانلىقىنى ئانالىز قىلىشقا ياردەم بېرىدۇ.

خۇلاسىلىگەندە، قورساق بوشلۇقىنىڭ بۇ توغرا كەسمە يۈزىدىكى ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنى چوڭقۇر چۈشىنىش، تىببىي خادىملارنىڭ «كۆرۈنمەيدىغاننى كۆرەلەيدىغان» كۆزگە ئىگە بولۇشىغا ياردەم بېرىپ، بىمارلارنى تېخىمۇ توغرا، بىخەتەر ۋە ئۈنۈملۈك داۋالاشقا كاپالەتلىك قىلىدۇ.