ھازىر كۆپىنچە ئانىلار خىزمەتتىكى ئاياللار بولۇپ، گەرچە ئۇلارنىڭ تۇغۇت ئارامى بولسىمۇ، بىراق بوۋاقنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدىكى ئانا سۈتىگە بولغان تەلىپىنى قاندۇرالمايدۇ، پەقەت ئىشقا چىقىشتىن ئىلگىرى ۋە كەچلىكى بىر قېتىم بالىنى ئېمىتەلەيدۇ. بازاردا سېتىلىۋاتقان سۈت تەركىب جەھەتتە ئانا سۈتىگە ئاساسەن يېقىنلاشقان شۇنداقلا بەك قۇلاي بولسىمۇ بىراق ئۇ ئانا سۈتىنىڭ ئورنىنى ھەرگىز باسالمايدۇ، چۈنكى ئانا سۈتىدىكى مەلۇم تەركىبلەر ئايرىم بولىدۇ. مەسىلەن: ئىممۇنىتېتلاش شەكلىدىكى ئاقسىل ئېپىدىرمىسىنى ئۆستۈرگۈچى ئېلېمېنت قاتارلىقلار. بۇلار بوۋاقلارنىڭ يېتىلىشىگە نىسبەتەن ناھايىتى پايدىلىق، ئانا سۈتى تەركىبىدىكى مىنېرال ماددىلار بىر ئاز مۇۋاپىق بولۇپ، ئوڭاي ھەزىم قىلىنىدۇ. تەييار سۈتكە گەرچە ناھايىتى كۆپ ئوزۇقلۇقلار قوشۇلسىمۇ، ئوڭاي ھەزىم قىلىنمايدۇ.
تەييار كالا سۈتى ( دائىم ئۇچرايدىغان كالا سۈتىنى كۆرسىتىدۇ، مەسىلەن، تاللا بازىرىدىن سېتىۋېلىنغان تولۇق قايماقلىق، تۆۋەن قايماقلىق ياكى ياغسىزلاندۇرۇلغان كالا سۈتى ) نى بىۋاسىتە ئانا سۈتىنىڭ ئورنىغا دەسسىتىشكە بولمايدۇ. گەرچە كالا سۈتى بىر خىل ئوزۇقلۇق تەركىبى مول ئىچىملىك بولسىمۇ، لېكىن ئۇ ئانا سۈتى بىلەن ئوزۇقلۇق تەركىبى، بىئولوگىيىلىك ئاكتىپ ماددىلار ۋە ئىممۇنىتېتنى قوغداش جەھەتتە روشەن پەرقلىنىدۇ.
ئوزۇقلۇق تەركىبى پەرقى
1. ئاقسىل
ئانا سۈتىدىكى ئاقسىل ئاساسلىقى سۈت ئاقسىلى بولۇپ، ئۇنىڭ نىسبىتى بوۋاقلارنىڭ ھەزىم قىلىپ سۈمۈرۈشىگە ماس كېلىدۇ. كالا سۈتى تەركىبىدە كازېئىن كۆپ بولۇپ، بوۋاقلارغا نىسبەتەن ئاسان ھەزىم بولمايدۇ.
2. ياغ
ئانا سۈتىدىكى ماي تەركىبىدە ئۆزگىچە ياغ كىسلاتاسىدىن تەركىب تاپقان بولۇپ، بوۋاقلارنىڭ چوڭ مېڭىسىنىڭ يېتىلىشىدە ئىنتايىن مۇھىم. كالا سۈتىدىكى ياغ كىسلاتاسىنىڭ تەركىبى ئانا سۈتىنىڭكىگە ئوخشىمايدۇ، ئۇنىڭ ئۈستىگە بوۋاقلارنىڭ كالا سۈتىدىكى بەزى ئالاھىدە ياغ كىسلاتاسىنى ئۈنۈملۈك پارچىلىشى تەس.
3. قەنت تۈرىدىكىلەر
ئانا سۈتى تەركىبىدە لاكتوزا بار، كالا سۈتى تەركىبىدىكى لاكتوزا مىقدارى تېخىمۇ يۇقىرى بولۇپ، بوۋاقلارنىڭ ھەزىم قىلىشى ياخشى بولماسلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن.
4. ۋىتامىن ۋە مىنېرال ماددىلار
ئانا سۈتىدىكى ۋىتامىن ۋە مىنېرال ماددىلارنىڭ مىقدارى ۋە ئۇنىڭ بىئولوگىيىلىك پايدىلىنىش نىسبىتى ئادەتتە بوۋاقلارنىڭ ئېھتىياجىغا تېخىمۇ ماس كېلىدۇ. كالا سۈتى تەركىبىدىكى بەزى مىنېرال ماددىلار ( مەسىلەن، ناترىي ۋە ئاقسىل ) نىڭ مىقدارى زىيادە يۇقىرى بولۇپ كەتسە، بوۋاقلارنىڭ بۆرىكىگە يۈك ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن.
بىئولوگىيىلىك ئاكتىپ ماددا
ئانا سۈتى تەركىبىدە كۆپ خىل بىيولوگىيەلىك ئاكتىپ ماددىلار بار، مەسىلەن، ئىممۇنىتېت شارچە ئاقسىلى، ئۆستۈرگۈچى فاكتور، ھورمۇن، ئېنزىم ۋە ئاق قان ھۈجەيرىسى قاتارلىقلار بولۇپ، بۇ تەركىبلەر بوۋاقلارنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسىنىڭ قۇرۇلۇشى ۋە يېتىلىشىگە پايدىلىق. تەييار كالا سۈتىدە بۇ ئالاھىدە ئىممۇنىتېت ۋە بىئولوگىيىلىك ئاكتىپ ماددىلار كەمچىل.
ئىممۇنىتېتلىق قوغداش
ئانا سۈتىدە مول ئانتىتېلا بار ،بولۇپمۇ ئاجرىتىپ چىقىرىش تىپىدىكى iga ،بۇ ئانتىتېلا ئالاھىدە بەلگىلەنگەن كېسەللىك قوزغاتقۇچىلارنى قوغدايدۇ. كالا سۈتى تەركىبىدە بۇ ئىنسانلارنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىلىرىغا قارىتىلغان ئانتىتېلا يوق.
قوبۇل قىلىش ۋە ھەزىم قىلىش
بوۋاقلارنىڭ ھەزىم قىلىش سىستېمىسى تېخى تولۇق يېتىلمىگەن بولغاچقا، ئانا سۈتى كالا سۈتىگە قارىغاندا بوۋاقلار تەرىپىدىن تېخىمۇ ئاسان ھەزىم قىلىنىپ سۈمۈرۈلىدۇ. كالا سۈتى تەركىبىدىكى ئاقسىل ۋە مىنېرال ماددىلار بوۋاقلارغا نىسبەتەن زىيادە ئېغىر يۈك ھېسابلىنىدۇ.
زىيادە سەزگۈرلۈك خەۋپ – خەتەر
دەسلەپكى مەزگىلدە كالا سۈتى ئاقسىلى بىلەن ئۇچرىشىش بالىلارنىڭ ئاخىرقى مەزگىلدە كالا سۈتى رېئاكسىيە قىلىش خەۋپىنى ئاشۇرۇۋېتىشى مۇمكىن. ئانا سۈتى تەبىئىي، سەزگۈرلۈكى تۆۋەن يېمەكلىك مەنبەسى.
ئۇزاق مۇددەتلىك ساغلاملىق تەسىرى
ئانا سۈتى ئۆزگىچە تەركىبى ۋە بىيولوگىيەلىك ئاكتىپ ماددىسى بولغاچقا، بوۋاقلارنىڭ ئۇزاق مۇددەتلىك ساغلاملىقى ۋە تەرەققىياتىغا مۇھىم تەسىر كۆرسىتىدۇ، بۇ يۇقۇملىنىشنى تۆۋەنلىتىش، ئاستا خاراكتېرلىك كېسەللىك خەۋپىنى ئازايتىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
قىسقىسى، تەييار سۈتنى ئانا سۈتىنىڭ ئورنىغا دەسسىتىشكە بولمايدۇ، چۈنكى ئىككىسىنىڭ ئوزۇقلۇق، ئىممۇنىتېتلىق قوغداش، بىيولوگىيەلىك ئاكتىپ ماددا قاتارلىق جەھەتلەردە ماھىيەتلىك پەرقى بار. گەرچە كالا سۈتى نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ مۇھىم ئوزۇقلۇق مەنبەسى بولسىمۇ، لېكىن بوۋاقلارغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئانا سۈتى ئەڭ ياخشى يېمەكلىك تاللاشتۇر. ئانا سۈتى بىلەن بېقىشقا ئامال بولمىغان ئەھۋالدا، تەييار سۈتنى بىۋاسىتە ئىشلەتمەي، بوۋاققا ماس كېلىدىغان تەڭشەلگەن سۈت پاراشوكىنى ئىزدەش كېرەك.
