تۆۋەنكى ئېڭەك 1- ئېزىق چىشىنىڭ رېنتىگېنلىق رەسىمى

تۆۋەنكى ئېڭەك 1- ئېزىق چىشىنىڭ رېنتىگېنلىق رەسىمى ئانالىزى

چىش كېسەللىكلىرىنى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا رېنتىگېن رەسىملىرى ناھايىتى مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئۇ چىشنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى، چىش ئەتراپىدىكى سۆڭەك توقۇلمىلىرىنى ۋە يوشۇرۇن مەسىلىلەرنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ. بولۇپمۇ تۆۋەنكى ئېڭەك 1- ئېزىق چىشى، ئېغىز بوشلۇقىدىكى ئەڭ چوڭ ۋە ئەڭ مۇھىم چىشلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇنىڭ رېنتىگېن رەسىمى چىش پەرۋىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن قىممەتلىك ئۇچۇرلارنى بېرىدۇ.

بۇ ماقالىدە، بىز يۇقىرىدىكى رېنتىگېن رەسىمىنى ئاساس قىلىپ، تۆۋەنكى ئېڭەك 1- ئېزىق چىشىنىڭ ئاساسلىق قۇرۇلما قىسىملىرىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇش بىلەن بىرگە، ئۇنىڭ كېسەللىكلەرنى دىئاگنوز قويۇشتىكى ئەھمىيىتىنىمۇ مۇلاھىزە قىلىمىز. بۇ چىش كېسەللىكلىرى مۇتەخەسسىسلىرى ۋە ئومۇمىي خەلق ئۈچۈن چىش ساغلاملىقىنى چۈشىنىش، ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشقا ياردەم بېرىشنى مەقسەت قىلىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

چىش قۇرۇلمىسىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇش

رەسىم تۆۋەنكى ئېڭەك 1- ئېزىق چىشىنىڭ رېنتىگېنلىق رەسىمى (Lower Jaw First Molar X-ray Image, 下颌第一磨牙的线像):
بۇ رەسىم تۆۋەنكى ئېڭەكتىكى بىرىنچى ئېزىق چىشنىڭ رېنتىگېن نۇرى ئارقىلىق تارتىلغان ئىنچىكە كۆرۈنۈشىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ چىشنىڭ سىرتقى يۈزىدىن تارتىپ، ئىچكى تومۇر ۋە نېرۋا قىسىملىرىغىچە بولغان بارلىق قۇرۇلما ئېلېمېنتلىرىنى ئېنىق ئاشكارىلاپ بېرىدۇ. بۇ خىل رەسىم چىش دوختۇرىغا چىش پۇتۇقلىرى، چىش يىلتىزى ياللۇغى، چىش سۆڭىكى كېسەللىكلىرى ۋە باشقا يوشۇرۇن مەسىلىلەرنى دىئاگنوز قىلىشتا ناھايىتى مۇھىم ئۇچۇرلار بىلەن تەمىنلەيدۇ، بۇ ئارقىلىق توغرا داۋالاش پىلانى تۈزگىلى بولىدۇ.

چىش بوشلۇقى (Pulp Chamber, 牙腔):
چىش بوشلۇقى چىشنىڭ تاج قىسمىنىڭ ئوتتۇرىسىغا جايلاشقان بوشلۇق بولۇپ، چىش يىلتىزى قاناللىرى بىلەن تۇتىشىدۇ. ئۇنىڭ ئىچىدە چىش ئەتلىرى (pulp) بار، بۇلار قان تومۇرلار، نېرۋىلار ۋە باغلىنىش توقۇلمىلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ قىسىم چىشنىڭ ئۆسۈشى، ئوزۇقلىنىشى ۋە سەزگۈسىنى ساقلايدۇ.

چىش يىلتىزى (Root, 牙根):
چىش يىلتىزى چىشنىڭ ئېڭەك سۆڭىكى ئىچىگە كۆمۈلگەن قىسمى بولۇپ، چىشنى ئېڭەك سۆڭىكىگە مۇستەھكەم باغلاپ تۇرىدۇ. ھەر بىر چىشنىڭ بىر ياكى بىر قانچە يىلتىزى بولۇشى مۇمكىن. يىلتىز يۈزى چىش مىلىكى سېمېنتى بىلەن قاپلانغان بولۇپ، چىشنى چىش ئەتراپى باغلىنىش پەردىسى ئارقىلىق سۆڭەككە تۇتاشتۇرىدۇ.

چىش تاجىسى (Crown, 牙冠):
چىش تاجىسى ئېغىز بوشلۇقىدا كۆرۈنۈپ تۇرىدىغان قىسىم بولۇپ، ئۇنى سىرتقى قاتتىق چىش سىرلىرى قاپلاپ تۇرىدۇ. چىش تاجىسى يېمەكلىكلەرنى چايناش ۋە پارچىلاش فۇنكسىيەسىنى ئادا قىلىدۇ. ئۇنىڭ شەكلى ۋە چوڭلۇقى ھەر بىر چىش تۈرى بويىچە ئوخشاش بولمايدۇ.

چىش ئەتراپى پەردىسى (Periodontal Ligament, 牙周膜):
چىش ئەتراپى پەردىسى چىش يىلتىزى بىلەن ئېڭەك سۆڭىكى ئوتتۇرىسىغا جايلاشقان، نۇرغۇن كىچىك تالالىق توقۇلمىلاردىن تەركىب تاپقان. ئۇ چىشنى سۆڭەككە باغلاپ تۇرۇش، چىشقا كەلگەن بېسىمنى سۆڭەككە تارقىتىش ۋە چىشنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىش رولىنى ئوينايدۇ.

تۆۋەنكى ئىڭەك سۆڭىكى (Mandibular Bone, 下颌骨):
تۆۋەنكى ئېڭەك سۆڭىكى يۈز قۇرۇلمىسىنىڭ مۇھىم بىر قىسمى بولۇپ، ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئاستى قىسمىنى تەشكىل قىلىدۇ. چىشلار بۇ سۆڭەكنىڭ ئالاھىدە ئورۇنچاقلىرىغا (alveolar sockets) مۇستەھكەم ئورۇنلاشتۇرۇلغان. ئۇ چىشلارنى تۇتۇپ تۇرىدۇ ۋە چايناش فۇنكسىيەسىگە تايانچ بولىدۇ.

ئومۇمىي مەزمۇن تونۇشتۇرۇش

چىش ساغلاملىقى ئومۇمىي بەدەن ساغلاملىقىنىڭ مۇھىم بىر قىسمى بولۇپ، دائىملىق چىش تەكشۈرتۈش ۋە توغرا پەرۋىش قىلىش ناھايىتى زۆرۈر. رېنتىگېن رەسىملىرى بولسا چىش كېسەللىكلىرىنى بالدۇر بايقاش ۋە ئالدىنى ئېلىشتا ئاچقۇچلۇق رول ئوينايدۇ.

• چىش پۇتۇقلىرىنى بايقاش: رېنتىگېن رەسىمى چىش سىرلىرىنىڭ ئاستىدىكى ياكى چىشلار ئوتتۇرىسىدىكى كىچىك چىش پۇتۇقلىرىنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ، بۇلارنى ئادەتتىكى كۆز بىلەن بايقاش قىيىن.

• چىش يىلتىزى كېسەللىكلىرى: چىش يىلتىزىنىڭ ئۇچىدىكى ياللۇغلىنىش ياكى سۆڭەك شالاڭلىشىش قاتارلىق مەسىلىلەر رېنتىگېن رەسىمىدە ئېنىق كۆرۈنىدۇ.

• چىش ئەتراپى كېسەللىكلىرى: چىش ئەتراپى پەردىسى ۋە ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ ساغلاملىق ئەھۋالى رېنتىگېن ئارقىلىق بايقالسا بولىدۇ. سۆڭەك شالاڭلىشىش، چىش ئەتراپى ياللۇغى قاتارلىقلارنى مۇشۇ ئارقىلىق بايقاپ توغرا داۋالاش پىلانى تۈزگىلى بولىدۇ.

• يوشۇرۇن چىش مەسىلىلىرى: ئېڭەك ئىچىدىكى چېكىنىپ چىقمىغان چىشلار، چىش ئۆسمىلىرى ياكى باشقا غەيرىي قۇرۇلمىلارنىمۇ رېنتىگېن رەسىمى ئارقىلىق بايقىغىلى بولىدۇ.

• داۋالاشنى پىلانلاش: چىش ئىمپلانتى، ئېغىز بوشلۇقى ئوپېراتسىيەسى ياكى باشقا مۇرەككەپ داۋالاش ئۇسۇللىرىنى قوللىنىشتىن ئىلگىرى، رېنتىگېن رەسىمى ئەڭ توغرا داۋالاش پىلانىنى تۈزۈشتە مۇھىم ئۇچۇرلارنى بېرىدۇ.

• بالىلار چىش كېسەللىكلىرى: بالىلارنىڭ چىش ئۆسۈش ئەھۋالى، چىش ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى ۋە دائىملىق چىشلارنىڭ چىقىش ئەھۋالىنىمۇ رېنتىگېن رەسىمى ئارقىلىق كۆزىتىشكە بولىدۇ.

ئاخىرىدا، چىش پەرۋىشىنى ئادەت قىلىش، دائىملىق تەكشۈرتۈش ۋە رېنتىگېن رەسىملىرىنى تارتىش ئارقىلىق چىش ساغلاملىقىمىزنى ئۈنۈملۈك قوغدىغىلى بولىدۇ. چىش كېسەللىكلىرىنى بالدۇر بايقاش، داۋالاش تېخىمۇ ئاددىي ۋە ئۈنۈملۈك بولىدۇ.