توۋتياۋ تورى خەۋىرى، نۇر تورى تەرجىمىسى:
ئاسكوربىك كىسلاتا دەپ ئاتىلىدىغان ۋىتامىن C ئادەم بەدىنىنىڭ ساغلاملىقىنى ساقلاشتا كەم بولسا بولمايدىغان ئوزۇقلۇق ماددا. ئۇنىڭ ئاساسلىق رولى بىر خىل كۈچلۈك ئوكسىدلىنىشقا قارشى رېئاكتىپ بولۇپ، بەدەندىكى ھۈجەيرىلەرنى ئەركىن رادىكاللارنىڭ زىيىنىدىن ساقلايدۇ. ئەركىن رادىكاللار بەدەننىڭ ماددا ئالماشتۇرۇش جەريانىدا پەيدا بولىدۇ، ئۇلار ھۈجەيرىلەرگە ھۇجۇم قىلىپ ۋە ئۇلارنى ۋەيران قىلىپ، قېرىش جەريانى ۋە كېسەللىكلەرنىڭ پەيدا بولۇشىنى تېزلىتىدۇ. ۋىتامىن C بۇ زىيانلىق ماددىلارنى ئۈنۈملۈك نېيتراللاشتۇرۇپ، قېرىش سۈرئىتىنى ئاستىلىتىپ، ھۈجەيرىلەرنىڭ ساغلاملىقىنى ساقلايدۇ.
ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرۇش رولىدىن باشقا، ۋىتامىن C يەنە كوللاگېن ئاقسىلىنىڭ بىرىكىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ. كوللاگېن ئاقسىلى تېرە، تارىمۇش ۋە قان تومۇرلارنى تۈزگۈچى ئاساسلىق تەركىب بولۇپ، بۇ توقۇلمىلارنىڭ ئېلاستىكلىقى ۋە تۈزۈلۈشىنى ساقلاشتا ئىنتايىن مۇھىم. ۋىتامىن C نىڭ كەمچىل بولۇشى كوللاگېن ئاقسىلىنىڭ بىرىكىشىنى ئازايتىپ، تېرىنىڭ ئېلاستىكلىقى ۋە يارا ئېغىزىنىڭ ساقىيىش جەريانىغا تەسىر يەتكۈزىدۇ.
ئۇنىڭدىن باشقا، ۋىتامىن C ئىممۇنىتېت سىستېمىسىدىمۇ مۇھىم رول ئوينايدۇ. تەتقىقاتلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، ئۇ ئاق قان دانچىلىرىنىڭ ئىقتىدارىنى كۈچەيتىدىكەن، بۇ ئاق قان دانچىلىرى يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرۇشتىكى بىرىنچى مۇداپىئە لىنىيەسى ئىكەن. بىر تۈرلۈك تەتقىقاتتا بايقىلىشىچە، ھەر كۈنى يېتەرلىك مىقداردا ۋىتامىن C ئىستېمال قىلغاندا، زۇكامنىڭ ئالامەتلىرىنى پەسەيتىپ، زۇكامنىڭ داۋاملىشىش ۋاقتىنى قىسقارتقىلى بولىدىكەن.
ۋىتامىن Cنىڭ تەبىئىي كېلىش مەنبەسى ھەر خىل مېۋە ۋە كۆكتاتلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، مەسىلەن، ئاپېلسىن، لىمون، بۆلجۈرگەن، پەمىدۇر ۋە پالەك قاتارلىقلار. مەسىلەن، بىر دانە ئوتتۇرا ھال چوڭلۇقتىكى ئاپېلسىن قۇرامىغا يەتكەنلەر ھەر كۈنى ئېھتىياجلىق بولغان ۋىتامىن Cنىڭ تەۋسىيە قىلىنغان قوبۇل قىلىنىش مىقدارىنىڭ ھەممىسىنى دېگۈدەك ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بەزى ۋىتامىنلارغا ئوخشىمايدىغىنى، ئادەم بەدىنى ۋىتامىن C نى ئۆزى بىرىكتۈرەلمەيدۇ ياكى ساقلىيالمايدۇ، شۇڭا كۈندىلىك يېمەك-ئىچمەك ئارقىلىق داۋاملىق تولۇقلاشقا توغرا كېلىدۇ.
ۋىتامىن C، ئۇزاق مۇددەتلىك ھەمراھمۇ ياكى يوشۇرۇن تەھدىتمۇ؟ ۋىتامىن C ئادەم بەدىنىگە زۆرۈر بولغان بىر خىل ئوزۇقلۇق ماددا بولۇش سۈپىتى بىلەن، دائىم ساغلاملىقنىڭ قوغدىغۇچىسى دەپ تەرىپلىنىدۇ. ئۇزاق مۇددەت مۇۋاپىق مىقداردا ئىستېمال قىلغاندا، بەدەندە بىر قاتار ئاكتىپ ئۆزگىرىشلەرنى ئېلىپ كېلىدۇ. ئالدى بىلەن، ۋىتامىن C نىڭ ئوكسىدلىنىشقا قارشى تۇرۇش خۇسۇسىيىتى ئەركىن رادىكاللارغا قارشى تۇرۇش، ھۈجەيرىلەرنىڭ قېرىش جەريانىنى ئاستىلىتىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. مەسىلەن، ۋىتامىن Cنى قەرەللىك ئىستېمال قىلىدىغان كىشىلەر توپىدا، تېرىنىڭ قېرىش ئالامەتلىرى دائىم ئىستېمال قىلمايدىغانلارغا قارىغاندا يېنىك بولىدۇ. بۇ ۋىتامىن Cنىڭ كوللاگېن ئاقسىلىنىڭ بىرىكىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، تېرىنىڭ ئېلاستىكىلىقىنى ساقلاش جەھەتتىكى رولىدىن بولغان.
ئۇنىڭدىن باشقا، ۋىتامىن Cنىڭ ئىممۇنىتېت سىستېمىسىغا بولغان ئىجابىي تەسىرىگە سەل قاراشقا بولمايدۇ. تەتقىقاتلاردىن مەلۇم بولۇشىچە، مۇۋاپىق مىقداردا ۋىتامىن C تولۇقلىغاندا ئاق قان ھۈجەيرىلىرىنىڭ ئىقتىدارىنى كۈچەيتكىلى بولىدىكەن، بۇ ئاق قان ھۈجەيرىلىرى يۇقۇملىنىشقا قارشى تۇرۇشتىكى بىرىنچى مۇداپىئە لىنىيەسى ئىكەن. تارقىلىشچان زۇكام مەزگىلىدە، دائىم ۋىتامىن C ئىستېمال قىلىدىغان كىشىلەرنىڭ نەپەس يولى كېسەللىكلىرىگە گىرىپتار بولۇش نىسبىتى نىسبەتەن تۆۋەن بولىدۇ.
ئەمما، ۋىتامىن Cنى ئۇزاق مۇددەت ئىستېمال قىلىشمۇ بەزى يوشۇرۇن خەۋپلەرنى ئېلىپ كېلىشى مۇمكىن. ۋىتامىن Cنى زىيادە كۆپ ئىستېمال قىلغاندا، بەدەندە ئىچى سۈرۈش، ئاشقازان بىئارام بولۇش قاتارلىق بىئاراملىقلارنى پەيدا قىلىدۇ. بولۇپمۇ كۈندىلىك قوبۇل قىلىش مىقدارى 2000 مىللىگىرامدىن ئېشىپ كەتكەندە، ۋىتامىن C بۆرەككە يۈك پەيدا قىلىپ، بۆرەككە تاش چۈشۈش خەۋپىنى ئاشۇرۇۋېتىشى مۇمكىن. مەسىلەن، بىر تۈرلۈك تەتقىقاتتا كۆرسىتىلىشىچە، ئۇزاق مۇددەت يۇقىرى مىقداردا ۋىتامىن C ئىستېمال قىلغان كىشىلەر ئىچىدە، تەخمىنەن%10 ئادەمدە بۆرەككە تاش چۈشۈش مەسىلىسى كۆرۈلگەن.
شۇڭا، ۋىتامىن C گەرچە بىر خىل مۇھىم ئوزۇقلۇق ماددا بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ قوبۇل قىلىنىشى ئېھتىياتچان ۋە مۇۋاپىق بولۇشى كېرەك. كۆپ ھاللاردا، تەڭپۇڭ يېمەك-ئىچمەك ئارقىلىق قوبۇل قىلىنغان ۋىتامىن C كۈندىلىك ئېھتىياجنى قاندۇرۇشقا يېتىدۇ، قوشۇمچە يېمەكلىكلەرنى دوختۇرنىڭ يېتەكچىلىكىدە ئېھتىيات بىلەن ئىشلىتىش كېرەك.
ئالاھىدە كىشىلەر توپىنىڭ ۋىتامىن Cنى ئىستېمال قىلىشتا دىققەت قىلىدىغان ئىشلار ئالاھىدە كىشىلەر توپىدا ۋىتامىن Cنىڭ قوبۇل قىلىنىشىغا ئالاھىدە دىققەت قىلىش كېرەك. ياشانغانلار، ھامىلىدار ئاياللار، سوزۇلما خاراكتېرلىك كېسەلگە گىرىپتار بولغان بىمارلار قاتارلىق توپلارنىڭ ۋىتامىن Cغا بولغان ئېھتىياجى ۋە ئىنكاسى ئادەتتىكى قۇرامىغا يەتكەنلەرنىڭكىگە ئوخشىماسلىقى مۇمكىن.
ياشانغانلارغا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ياشنىڭ چوڭىيىشىغا ئەگىشىپ، ئاشقازان كىسلاتاسىنىڭ ئاجرىلىپ چىقىشى ئازىيىپ، ۋىتامىن Cنىڭ سۈمۈرۈلۈشىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ. شۇڭا، ياشانغانلارنىڭ ئاسان سۈمۈرۈلىدىغان ۋىتامىن C تولۇقلاش دورىلىرىنى، مەسىلەن، ئېستېرلاشقان ۋىتامىن Cنى تاللىشىنى تەۋسىيە قىلىمىز. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ياشانغانلاردىكى يۇقىرى قان بېسىم ياكى دىيابېت قاتارلىق ئاستا خاراكتېرلىك كېسەللىكلەرنىڭ يۈز بېرىش ئېھتىماللىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، دوختۇرنىڭ يېتەكچىلىكىدە ۋىتامىن Cنىڭ قوبۇل قىلىنىش مىقدارىنى تەڭشەپ، دورىنىڭ ئۆزئارا تەسىر كۆرسىتىشىدىن ساقلىنىش كېرەك.
ھامىلدار ئاياللار ۋىتامىن Cنىڭ قوبۇل قىلىنىشىغا ئالاھىدە دىققەت قىلىدىغان يەنە بىر توپ. ۋىتامىن C ھامىلىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىدە ئىنتايىن مۇھىم، لېكىن زىيادە كۆپ قوبۇل قىلىنسا ئىچى سۈرۈش ياكى ئاشقازان بىئارام بولۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ھامىلدار ئاياللارنىڭ ۋىتامىن C تەركىبى مول بولغان يېمەكلىكلەر، مەسىلەن، يېڭى مېۋە-چېۋە ۋە كۆكتاتلار ئارقىلىق ئېھتىياجىنى قاندۇرۇشى، تولۇقلىغۇچى ماددىلارغا زىيادە تايىنىۋالماسلىقى تەۋسىيە قىلىنىدۇ.
ئاستا خاراكتېرلىك كېسەللىك بىمارلىرى، بولۇپمۇ بۆرەكتە مەسىلە بار كىشىلەرگە نىسبەتەن ئېيتقاندا، ۋىتامىن Cنىڭ زىيادە كۆپ بولۇشى بۆرەكنىڭ يۈكىنى ئېغىرلاشتۇرۇپ، بۆرەككە تاش چۈشۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. بۇ خىل كېسەلگە گىرىپتار بولغانلار دوختۇرنىڭ نازارىتى ئاستىدا، ۋىتامىن Cنىڭ مىقدارى ۋە شەكلىنى ئېھتىياتچانلىق بىلەن تاللىشى كېرەك.
مەنبە:
https://m.nur.cn/news/2023/12/25786843.shtml
