خاس سېزىم ئۆتكۈزۈش يولى ئاناتومىيىسى

خاس سېزىم: بەدەننىڭ ئاڭلىق ۋە ئاڭسىز ئۆتكۈزۈش يوللىرىنى چوڭقۇر چۈشىنىش

خاس سېزىم (Proprioception)، كۆپىنچە ھاللاردا «ئالتىنچى تۇيغۇ» دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇ بەدىنىمىزنىڭ ھەر بىر قىسمىنىڭ بوشلۇقتىكى ئورنى، ھەرىكىتى ۋە كۈچىنى كۆزىمىز بىلەن كۆرمەي تۇرۇپ ھېس قىلالايدىغان مۇھىم ئىقتىداردۇر. بۇ مۇرەككەپ نېرۋا مېخانىزمى مۇسكۇللار، بوغۇملار ۋە پەيلەردىكى ئالاھىدە رېتسېپتورلاردىن باشلىنىپ، يۇلۇن ئارقىلىق مېڭىنىڭ ئوخشىمىغان رايونلىرىغا ئۇچۇر يوللايدۇ. بۇ ئۇچۇرلار بىزنىڭ تەكشى ۋە ماسلاشقان ھەرىكەتلەرنى قىلىشىمىز، تىك تۇرالىشىمىز ۋە مۇھىتقا ماسلىشىشىمىز ئۈچۈن ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.

بۇ سېزىمنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى ئىككى چوڭ يولغا بۆلۈنىدۇ: ئاڭلىق خاس سېزىم ۋە ئاڭسىز خاس سېزىم. ئاڭلىق يول بىزگە پۇت-قولىمىزنىڭ ئورنىنى ئاڭلىق ھېس قىلدۇرسا، ئاڭسىز يول بۇ ئۇچۇرلاردىن پايدىلىنىپ، ھەرىكەتلىرىمىزنى ئاپتوماتىك ھالدا تەڭشەيدۇ ۋە ماسلاشتۇرىدۇ، لېكىن بۇ جەريان چوڭ مېڭە پوستىنىڭ ئاڭلىق سەۋىيەسىگە يەتمەيدۇ. بۇ ئىككى يولنىڭ ھەمكارلىشىشى ئارقىلىق، ئىنسان بەدىنى مۇرەككەپ ۋە ئىنچىكە ھەرىكەتلەرنى ئوڭۇشلۇق تاماملايدۇ. بۇ ماقالىدە، بىز رەسىمگە بىرلەشتۈرۈپ، بۇ ئىككى مۇھىم نېرۋا يولىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيەسىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرىمىز.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەلىمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

خاس سېزىم ئۆتكۈزۈش يولى
(Proprioceptive Pathway, 本体感觉传道路)

بۇ سىستېما بەدەننىڭ ھەر قايسى قىسىملىرىدىن كەلگەن ئورۇن ۋە ھەرىكەت سېزىمى ئۇچۇرلىرىنى مەركىزىي نېرۋا سىستېمىسىغا يەتكۈزىدىغان ئومۇمىي نېرۋا تورىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ مۇسكۇل، بوغۇم ۋە تېرىدىكى رېتسېپتورلاردىن باشلىنىپ، يۇلۇن، مېڭە غولى، كىچىك مېڭە ۋە چوڭ مېڭە پوستى قاتارلىق كۆپ دەرىجىلىك قۇرۇلمىلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ يوللارنىڭ نورمال ئىشلىشى ھەرىكەتنى كونترول قىلىش، قىياپەتنى ساقلاش ۋە ئىنچىكە ھەرىكەتلەرنى ئىشقا ئاشۇرۇشنىڭ ئاساسى ھېسابلىنىدۇ. ئۇ ئاڭلىق ۋە ئاڭسىز دەپ ئىككى چوڭ تارماق سىستېمىغا ئايرىلىپ، ئوخشىمىغان نېرۋا مەركەزلىرى بىلەن ھەمكارلىشىپ، بەدەننىڭ ماسلىشىشچانلىقىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

ئاڭسىز خاس سېزىم ئۆتكۈزۈش يوللىرى
(Unconscious Proprioceptive Pathways, 非意识性本体感觉传道路)

بۇ يوللار ئاساسلىقى بەدەن ھەرىكىتى ۋە قىياپىتىگە ئائىت ئۇچۇرلارنى كىچىك مېڭىگە يەتكۈزۈپ، ئاڭ سەۋىيەسىگە يەتمەيدىغان ئاپتوماتىك ھەرىكەت تەڭشەشنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ. ئۇ ھەرىكەتنىڭ راۋانلىقى، توغرىلىقى ۋە ماسلىشىشىنى كونترول قىلىشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. بۇ سىستېما زەخىملەنگەندە، بىمارلاردا ئاتاكسىيە (ھەرىكەت ماسلاشماسلىقى) كېسەللىك ئالامەتلىرى كۆرۈلىدۇ، مەسىلەن مېڭىش تەۋرەڭگۈ، ھەرىكەت قالايمىقان بولۇش قاتارلىقلار. بۇ يوللارنىڭ ئاساسلىق تەركىبى يۇلۇن-كىچىك مېڭە يوللىرى بولۇپ، ھەرىكەت جەريانىدا ئۈزلۈكسىز تۈزىتىش كىرگۈزۈشكە مەسئۇل.

• چوڭ مېڭە پۇتى (Cerebral Peduncle, 大脑脚)
  چوڭ مېڭە پۇتى ئوتتۇرا مېڭىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، چوڭ مېڭە پوستىدىن چۈشكەن ھەرىكەت نېرۋا تالالىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. گەرچە ئۇ بىۋاسىتە سېزىم يولىنىڭ بىر قىسمى بولمىسىمۇ، سېزىم ئۇچۇرلىرى ئارقىلىق تەڭشەلگەن ھەرىكەت بۇيرۇقلىرىنى تۆۋەنگە يەتكۈزۈشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• كۆۋرۈك مېڭە (Pons, 脑桥)
  مېڭە غولىنىڭ ئوتتۇرا قىسمى بولۇپ، چوڭ مېڭە بىلەن كىچىك مېڭە ئوتتۇرىسىدىكى ئۇچۇر ئالماشتۇرۇشتا كۆۋرۈكلۈك رول ئوينايدۇ. ئۇ ئاڭسىز خاس سېزىم يولىدىكى بەزى نېرۋا تالالىرىنىڭ ئۆتۈش ۋە بىرلىشىش نۇقتىسى ھېسابلىنىدۇ.
• ئۇزۇنچاق مېڭە (Medulla Oblongata, 延髓)
  مېڭە غولىنىڭ ئەڭ تۆۋەنكى قىسمى بولۇپ، يۇلۇن بىلەن تۇتىشىدۇ ۋە نۇرغۇن ھاياتلىق مەركەزلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئاڭسىز خاس سېزىم يولىدىكى نېرۋا تالالىرى بۇ يەردىن ئۆتۈپ كىچىك مېڭىگە كىرىدۇ.
• يۇلۇن (Spinal Cord, 脊髓)
  يۇلۇن بەدەننىڭ ھەر قايسى قىسىملىرىدىن كەلگەن خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىدىغان ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك مەركەزلەرگە يەتكۈزىدىغان تۇنجى بېكەتتۇر. ئاڭسىز يوللار يۇلۇننىڭ ئاق ماددىسى ئىچىدە يۇقىرىغا قاراپ ماڭىدۇ.
• يۇلۇن نېرۋا تۈگۈنى (Spinal Ganglion / Dorsal Root Ganglion, 脊神经节)
  بۇ تۈگۈنلەر يۇلۇننىڭ سىرتىغا جايلاشقان بولۇپ، خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىدىغان بىرىنچى دەرىجىلىك نېرۋا ھۈجەيرىلىرىنىڭ گەۋدىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ نېرۋونلار ئۇچۇرنى مۇسكۇل ۋە بوغۇملاردىن يۇلۇنغا يەتكۈزىدۇ.
• يۇلۇن كىچىك مېڭە ئارقا تۇتامى (Posterior Spinocerebellar Tract, 脊髓小脑后束)
  بۇ تۇتام ئاساسلىقى بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمى ۋە غولىدىن كەلگەن خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىپ، شۇ تەرەپتىكى كىچىك مېڭىگە يەتكۈزىدۇ. ئۇ ھەرىكەتنىڭ ماسلىشىشى ۋە قىياپەتنى ساقلاشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• يۇلۇن كىچىك مېڭە ئالدىنقى تۇتامى (Anterior Spinocerebellar Tract, 脊髓小脑前束)
  بۇ تۇتاممۇ بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمىدىن ئۇچۇر قوبۇل قىلىدۇ، لېكىن ئۇنىڭ ئالاھىدىلىكى شۇكى، يۇلۇندا بىر قېتىم قارشى تەرەپكە كېسىپ ئۆتۈپ، كىچىك مېڭىگە كىرگەندىن كېيىن يەنە ئەسلىدىكى تەرەپكە قايتىپ كېلىدۇ.
• كىچىك مېڭە تۆۋەنكى پۇتى (Inferior Cerebellar Peduncle, 小脑下脚)
  بۇ قۇرۇلما يۇلۇن ۋە ئۇزۇنچاق مېڭىدىن كەلگەن نېرۋا تالالىرىنىڭ (مەسىلەن، يۇلۇن كىچىك مېڭە ئارقا تۇتامى) كىچىك مېڭىگە كىرىدىغان ئاساسلىق يولىدۇر. ئۇ سېزىم ئۇچۇرلىرىنى كىچىك مېڭىگە يەتكۈزۈشتە ھالقىلىق رول ئوينايدۇ.
• چىشسىمان يادرو (Dentate Nucleus, 齿状核)
  كىچىك مېڭىنىڭ چوڭقۇر قىسمىغا جايلاشقان ئەڭ چوڭ يادرو بولۇپ، كىچىك مېڭە پوستىدىن كەلگەن ئۇچۇرلارنى بىر تەرەپ قىلىپ، ھەرىكەتنى پىلانلاش ۋە ئىجرا قىلىش ئۈچۈن چوڭ مېڭىگە قايتا يوللايدۇ.
• كىچىك مېڭە يۇقىرىقى پۇتى (Superior Cerebellar Peduncle, 小脑上脚)
  بۇ كىچىك مېڭىدىن چىققان نېرۋا تالالىرىنىڭ ئاساسلىق چىقىش يولى بولۇپ، ئۇچۇرلارنى ئوتتۇرا مېڭە ۋە دۆڭچە مېڭە ئارقىلىق چوڭ مېڭە پوستىغا يەتكۈزىدۇ. بۇ ھەرىكەتنى ئىنچىكە تەڭشەشنىڭ مۇھىم بىر قىسمى.
• كىچىك مېڭە پوستى (Cerebellar Cortex, 小脑皮质)
  كىچىك مېڭىنىڭ سىرتقى قەۋىتى بولۇپ، بەدەننىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىپ ۋە بىر تەرەپ قىلىپ، ھەرىكەتنىڭ ماسلىشىشى ۋە ئۆگىنىشىنى كونترول قىلىدۇ.
• كىچىك مېڭە ئوتتۇرا پۇتى (Middle Cerebellar Peduncle, 小脑中脚)
  بۇ ئەڭ چوڭ كىچىك مېڭە پۇتى بولۇپ، ئاساسلىقى چوڭ مېڭە پوستىدىن كەلگەن ھەرىكەت پىلانىغا ئائىت ئۇچۇرلارنى كۆۋرۈك مېڭە ئارقىلىق كىچىك مېڭىگە يەتكۈزىدۇ.

ئاڭلىق خاس سېزىم ئۆتكۈزۈش يوللىرى
(Conscious Proprioceptive Pathways, 意识性本体感觉传道路)

بۇ يول بەدەننىڭ ئورنى، ھەرىكىتى، ئىنچىكە تېگىشىش ۋە تەۋرىنىش سېزىمى قاتارلىق ئۇچۇرلارنى چوڭ مېڭە پوستىنىڭ سېزىم رايونىغا يەتكۈزۈپ، بىزنىڭ ئاڭلىق ھالدا ھېس قىلىشىمىزنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ. بۇ يول «دۈمبە تۈۋرۈك-ئىچكى تەرەپ دۆڭچە يولى» (Dorsal Column-Medial Lemniscus Pathway) دەپمۇ ئاتىلىدۇ. ئۇ ئىنتايىن ئېنىق ۋە تېز سۈرئەتتە ئۇچۇر يەتكۈزۈش ئالاھىدىلىكىگە ئىگە بولۇپ، جىسىملارنى قول بىلەن سىلاپ تونۇش، ئورۇننى ئېنىق ھېس قىلىش قاتارلىق يۇقىرى دەرىجىلىك سېزىم پائالىيەتلىرىنىڭ ئاساسى ھېسابلىنىدۇ. بۇ يول زەخىملەنگەندە، بىمار كۆزىنى يۇمغاندا بەدەن قىسىملىرىنىڭ ئورنىنى ئېنىق ئايرىيالماسلىق، تەۋرىنىش سېزىمىنى يوقىتىش قاتارلىق ئالامەتلەرنى كۆرسىتىدۇ.

• مەركەز ئارقا بۇدرىسى (Postcentral Gyrus, 中央后回)
  چوڭ مېڭە پوستىنىڭ پارىئېتال بېلىكىگە جايلاشقان بولۇپ، بەدەننىڭ ئاساسلىق سېزىم مەركىزى (Somatosensory Cortex) ھېسابلىنىدۇ. ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرى ئەڭ ئاخىرىدا بۇ يەرگە يېتىپ كېلىپ، ئاڭلىق سېزىم شەكىللەندۈرىدۇ.
• ئىچكى خالتا (Internal Capsule, 内囊)
  چوڭ مېڭىنىڭ چوڭقۇر قىسمىغا جايلاشقان نېرۋا تالالىرىنىڭ قويۇق تۇتامى بولۇپ، دۆڭچە مېڭىدىن چوڭ مېڭە پوستىغا بارىدىغان بارلىق سېزىم تالالىرى بۇ يەردىن ئۆتىدۇ. ئۇ چوڭ مېڭە پوستى بىلەن تۆۋەن دەرىجىلىك مەركەزلەرنى تۇتاشتۇرىدىغان ھالقىلىق يول.
• پۇرچاقسىمان يادرو (Lentiform Nucleus, 豆状核)
  ئاساسىي گانگلىيانىڭ بىر قىسمى بولۇپ، ئاساسلىقى ھەرىكەتنى كونترول قىلىشقا قاتنىشىدۇ. سېزىم يولى ئۇنىڭ يېنىدىن ئۆتسىمۇ، بىۋاسىتە سېزىم بىر تەرەپ قىلىشقا قاتناشمايدۇ، لېكىن سېزىم ئۇچۇرىغا ئاساسەن ھەرىكەتنى تەڭشەشتە رولى بار.
• قورساق ئارقا سىرتقى تەرەپ يادروسى (Ventral Posterolateral Nucleus, VPL, 腹后外侧核)
  بۇ دۆڭچە مېڭىگە (Thalamus) جايلاشقان مۇھىم سېزىم يەتكۈزۈش يادروسىدۇر. بەدەننىڭ غولى ۋە پۇت-قوللىرىدىن كەلگەن بارلىق ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرى بۇ يەردە ئۈچىنچى دەرىجىلىك نېرۋونغا ئالمىشىپ، ئاندىن چوڭ مېڭە پوستىغا يوللىنىدۇ.
• ئىچكى تەرەپ دۆڭچە يولى (Medial Lemniscus, 内侧丘系)
  بۇ ئۇزۇنچاق مېڭىدىكى نىپىز تۇتام ۋە شىناسىمان تۇتام يادرولىرىدىن چىققان نېرۋا تالالىرى قارشى تەرەپكە كېسىپ ئۆتكەندىن كېيىن شەكىللەنگەن چوڭ نېرۋا تۇتامىدۇر. ئۇ ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى مېڭە غولى ئارقىلىق دۆڭچە مېڭىگە يەتكۈزىدۇ.
• ئىچكى تەرەپ دۆڭچە يولى قايچىلاشمىسى (Decussation of the Medial Lemniscus, 内侧丘系交叉)
  بۇ ئۇزۇنچاق مېڭىنىڭ تۆۋەنكى قىسمىدا يۈز بېرىدىغان مۇھىم قۇرۇلما بولۇپ، بەدەننىڭ بىر تەرىپىدىن كەلگەن سېزىم ئۇچۇرلىرى بۇ يەردە قارشى تەرەپكە ئۆتۈپ، قارشى تەرەپتىكى چوڭ مېڭە پوستىغا يەتكۈزۈلىدۇ.
• C8, T4, L3, S4
  بۇلار يۇلۇننىڭ ئوخشىمىغان بۆلەكلىرىنى كۆرسىتىدۇ (C: بويۇن، T: كۆكرەك، L: بەل، S: قۇيرۇق قىسىم). بۇ بۆلەكلەر بەدەننىڭ ئوخشىمىغان رايونلىرىدىن كەلگەن سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ (مەسىلەن، C8 قولدىن، L3 پۇتتىن).
• شىناسىمان تۇتام يادروسى (Cuneate Nucleus, 楔束核)
  ئۇزۇنچاق مېڭىنىڭ دۈمبە تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ، T6 يۇلۇن بۆلىكىدىن يۇقىرى بولغان بەدەن قىسىملىرىدىن (قول، بويۇن) كەلگەن ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• نىپىز تۇتام يادروسى (Gracile Nucleus, 薄束核)
  ئۇزۇنچاق مېڭىنىڭ دۈمبە تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ، T6 يۇلۇن بۆلىكىدىن تۆۋەن بولغان بەدەن قىسىملىرىدىن (پۇت، بەدەننىڭ تۆۋەنكى قىسمى) كەلگەن ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى قوبۇل قىلىدۇ.
• ئوتتۇرا مېڭە (Midbrain, 中脑)
  مېڭە غولىنىڭ ئەڭ يۇقىرى قىسمى بولۇپ، ئاڭلىق خاس سېزىم يولى (ئىچكى تەرەپ دۆڭچە يولى) بۇ يەردىن ئۆتۈپ دۆڭچە مېڭىگە بارىدۇ. ئۇ يەنە كۆرۈش، ئاڭلاش ۋە ھەرىكەت كونتروللۇقىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ.
• دۈمبە تەرەپ دۆڭچە مېڭە (Dorsal Column, 背侧丘系)
  بۇ ئاڭلىق خاس سېزىم ئۇچۇرلىرىنى يۇلۇننىڭ دۈمبە (ئارقا) قىسمىدا يۇقىرىغا يەتكۈزىدىغان نېرۋا تالالىرى تۇتامىنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ نىپىز تۇتام (fasciculus gracilis) ۋە شىناسىمان تۇتام (fasciculus cuneatus) دىن تەركىب تاپقان.

خۇلاسە: بەدەننىڭ ئەقلىي ئىقتىدارلىق سېزىم سىستېمىسى

خاس سېزىم ئۆتكۈزۈش يوللىرى ئىنسان بەدىنىنىڭ ئەڭ مۇرەككەپ ۋە ئەقلىي ئىقتىدارلىق سىستېمىلىرىنىڭ بىرى. ئۇ بىزگە ئۆزىمىزنىڭ بوشلۇقتىكى ئورنىنى ھېس قىلدۇرۇپلا قالماي، يەنە ھەرىكىتىمىزنىڭ سىلىق، ماس ۋە ئۈنۈملۈك بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ. بۇ سىستېما يۇلۇندىن تارتىپ چوڭ مېڭە پوستىغىچە بولغان كۆپ دەرىجىلىك نېرۋا قۇرۇلمىلىرىنىڭ ئۆزئارا ھەمكارلىشىشى ئارقىلىق ئىшлайدۇ.

بۇ سىستېمىنىڭ ئىككى چوڭ تارمىقى بولغان ئاڭلىق ۋە ئاڭسىز يوللار ئوخشىمىغان ۋەزىپىلەرنى ئۆتەيدۇ، ئەمما بىر-بىرىنى تولۇقلايدۇ.

• ئاڭلىق يول (دۈمبە تۈۋرۈك-ئىچكى تەرەپ دۆڭچە يولى): بۇ يول بىزگە ئىنچىكە، ئېنىق سېزىم ئۇچۇرلىرىنى يەتكۈزۈپ، دۇنيانى ئاڭلىق ھېس قىلىشىمىزغا ۋە مۇرەككەپ ماھارەتلەرنى ئۆگىنىشىمىزگە ياردەم بېرىدۇ. مەسىلەن، قاراڭغۇدا سومكىمىزدىن ئاچقۇچنى تېپىش ياكى كۇنۇپكا تاختىسىغا قارىماي خەت يېزىش بۇ يولنىڭ ئىقتىدارىغا تايىنىدۇ.
• ئاڭسىز يول (يۇلۇن-كىچىك مېڭە يولى): بۇ يول ئارقا سەھنىدە جىمجىت ئىشلەپ، ھەرىكىتىمىزنى ۋە قىياپىتىمىزنى ئاپتوماتىك تەڭشەيدۇ. بىز تىك تۇرغاندا ياكى ماڭغاندا تەۋرەنمەي تۇرالىشىمىز، تۇيۇقسىز يىقىلىپ چۈشۈشتىن ئۆزىمىزنى ساقلىشىمىز دەل بۇ يولنىڭ تۆھپىسىدۇر.

بۇ يوللارنىڭ ھەر قانداق بىر بۆلىكىدە كاشىلا كۆرۈلسە، كلىنىكىدا ھەرىكەت ماسلاشماسلىقى (ataxia)، تەڭپۇڭلۇقنى يوقىتىش، سەزگۈرلۈكنىڭ تۆۋەنلىشى قاتارلىق ئېغىر ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. شۇڭلاشقا، بۇ نېرۋا يوللىرىنىڭ قۇرۇلمىسى ۋە فۇنكسىيەسىنى چۈشىنىش نېرۋا كېسەللىكلىرىگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. خۇلاسىلەپ ئېيتقاندا، خاس سېزىم سىستېمىسى بەدىنىمىزنىڭ ئىچكى خەرىتىسى بولۇپ، بىزنىڭ ھەر بىر ھەرىكىتىمىزنىڭ ئارقىسىدىكى كۆرۈنمەس، ئەمما كەم بولسا بولمايدىغان يېتەكچى كۈچتۇر.