بارىي Ba ئېلېمېنتى – خىمىيە ئېلېمېنتلار جەدۋىلىنىڭ 56 نومۇرلۇق يېرىدە ئورۇن ئالماقتا بولۇپ، بۇ بەتتە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى تاپالايسىز
بارىي ( Barium ،خىمىيەلىك بەلگىسى Ba ) ئېلېمېنتلار دەۋرىي جەدۋىلىدىكى بىر خىل ئىشقارلىق تۇپراق مېتال ئېلېمېنتى بولۇپ، ئۇنىڭ ئاتوم رەت نومۇرى 56.
بارىي كۈمۈش رەڭلىك پارقىراق مېتال بولۇپ ،ئۇ ئېلېمېنتلار دەۋرىي جەدۋىلىدە 6 – دەۋر IIA گۇرۇپپىسىغا جايلاشقان. بارىينىڭ زىچلىقى 3.51 گرام/كۇب سانتىمېتىر، ئېرىش نۇقتىسى 727 ° C ( 1000K ،1341 ° F )، قايناش نۇقتىسى 1870 ° C ( 2143K ،3398 ° F ). بارىينىڭ يالقۇن رەڭگى سارغۇچ يېشىل رەڭدە بولۇپ، ئۇ بىر خىل يۇمشاق ھەم سوزۇلۇشچانلىققا ئىگە مېتال.
خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتى جەھەتتە، بارىي بىر خىل ئاكتىپ مېتال بولۇپ، ئۇ ھاۋادا تېز سۈرئەتتە ئوكسىدلىنىپ، بارىي ئوكسىدىنى ھاسىل قىلىدۇ. بارىيمۇ سۇ بىلەن رېئاكسىيەلىشىپ، ھىدروگېن گازى ۋە مۇناسىپ ھىدروكسىدلارنى ھاسىل قىلىدۇ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا كۆپ مىقداردا ئىسسىقلىق قويۇپ بېرىدۇ. شۇڭا، بارىينى بىر تەرەپ قىلغاندا ئالاھىدە ئېھتىيات قىلىش، ھاۋا ۋە سۇ بىلەن ئۇچرىشىشتىن ساقلىنىش كېرەك.
بارىينىڭ ئاساسلىق ئىشلىتىلىشى تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:
قېتىشما ياساش:بارىي دائىم قېتىشما ياساشقا ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن، بارىي – نىكېل قېتىشمىسى، بۇ قېتىشمىلار ئېلېكترون سانائىتىدە ئالاھىدە ئىشلىتىلىدۇ.
ئېلېكترون لامپا ئىشلەپچىقىرىش:بەزى تىپتىكى ئېلېكترون لامپىلاردا بارىينىڭ ئوكسىدلىرى ماتېرىيال قىلىنىدۇ.
X نۇرى ئارقىلىق تەكشۈرۈش:مېدىتسىنا ساھەسىدە بارىي سۇلفات X نۇرى ئارقىلىق تەكشۈرۈشتىكى سايىلاندۇرغۇچى دورا قىلىنىدۇ.
دىققەت قىلىشقا تېگىشلىكى شۇكى، بارىينىڭ خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتى جانلىق بولغاچقا، ئۇ تەبىئەت دۇنياسىدا يەككە ماددا شەكلىدە مەۋجۇت بولماستىن، بەلكى بىرىكمە شەكلىدە پەيدا بولىدۇ. بارىينىڭ بەزى بىرىكمىلىرى، مەسىلەن، بارىي تۇزى ئادەم بەدىنىگە زەھەرلىك، شۇڭا بارىي تەركىبلىك ماددىلارنى بىر تەرەپ قىلغاندا چوقۇم مۇۋاپىق بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، بارىي بىر خىل مۇھىم سانائەت مېتالى بولۇپ، ئۇنىڭ فىزىكىلىق ۋە خىمىيەلىك خۇسۇسىيىتى ئۇنى نۇرغۇن ساھەلەردە كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلغان. ھالبۇكى، ئۇنىڭ ئاكتىپ خۇسۇسىيىتى ۋە يوشۇرۇن خەۋپى تۈپەيلىدىن، بارىي ۋە ئۇنىڭ بىرىكمىلىرىنى ئىشلەتكەندە بىخەتەرلىك قائىدىسىگە قاتتىق رىئايە قىلىش كېرەك.
بارىينىڭ تىببىي ساھەدە رولى
بارىي مېدىتسىنا ساھەسىدە ئاساسلىقى دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ئىشلىتىلىدۇ، بولۇپمۇ رادىئوئاكتىپلىق داۋالاش ۋە سۈرەتلىك دىئاگنوز قويۇش جەھەتتە ئىشلىتىلىدۇ.
رادىئوئاكتىپلىق ئىزوتوپ بىلەن داۋالاش:گەرچە بارىينىڭ ئۆزىدە رادىئوئاكتىپلىق خۇسۇسىيەت بولمىسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئېلېمېنت سترونتسىي – 89 رادىئوئاكتىپلىق نۇكلىد بولۇپ، سۆڭەككە كۆچكەن راكنىڭ ئاغرىقىنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ. سترونتسىي – 89 β نۇر تارقىتىش ئارقىلىق راك ھۈجەيرىلىرىنى ئۆلتۈرۈپ، ئاغرىقنى يېنىكلىتىدۇ ھەمدە بىمارنىڭ تۇرمۇش سۈپىتىنى ئۆستۈرىدۇ. بۇ خىل داۋالاش مەزى بېزى راكى ۋە سۈت بېزى راكىنىڭ سۆڭەككە يۆتكىلىشىگە ئالاھىدە ئۈنۈملۈك.
سۈرەتلىك دىياگنوز قويۇش:دىياگنوز قويۇش جەھەتتە، رادىيوئاكتىپلىق بولمىغان بارىي بىرىكمىسى، مەسىلەن:بارىي سۇلفات ( BaSO4 ) X نۇرى ئارقىلىق تەكشۈرۈشتىكى سايىلاندۇرۇپ سۈرەتكە ئېلىش دورىسى قىلىپ ئىشلىتىلىدۇ. ئاشقازان – ئۈچەي يولىنى X نۇرى بىلەن تەكشۈرگەندە ،بىمار بارىي بوتقىسى ئىچكۈزىدۇ ،بۇنداق بولغاندا دوختۇرنىڭ ھەزىم قىلىش سىستېمىسىنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنى تېخىمۇ ئېنىق كۆزىتىشىگە ياردەم بەرگىلى بولىدۇ ،چۈنكى بارىي سۇلفات Uڭق1نىڭ نۇرى تەرىپىدىن ئاسانلىقچە تېشىپ ئۆتەلمەيدۇ ،X نۇرى بىلەن سېلىشتۇرما ھاسىل قىلىپ، ئەزالارنىڭ ئومۇمىي كۆرۈنۈشىنى تېخىمۇ روشەنلەشتۈرگىلى بولىدۇ.
بۇنىڭدىن باشقا، بارىي بىرىكمىلىرىنىڭ داۋالاش ساھەسىدە يەنە باشقا ئىشلىتىلىشى بار، مەسىلەن، بەزى ئالاھىدە فلۇئورېسسېنسىيەلىك جىسىملارنى ياساشتا بارىي ئىشلىتىلىشى مۇمكىن، بۇ فلۇئورېسسېنسىيەلىك جىسىملارنى داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنىڭ كۆرسىتىش ياكى تەسۋىر ھاسىل قىلىش قىسمىغا ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، بارىي ۋە ئۇنىڭ بىرىكمىلىرىنىڭ مېدىتسىنا ساھەسىدە ئىشلىتىلىشى ئاساسلىقى دىئاگنوز قويۇش قورالى ۋە داۋالاش ۋاسىتىسى قىلىنىدۇ، بولۇپمۇ رادىئوئاكتىپلىق داۋالاش ۋە سۈرەتلىك دىئاگنوز قويۇش جەھەتتە قوللىنىلىدۇ. ھالبۇكى، بەزى بارىي بىرىكمىلىرى زەھەرلىك بولغاچقا، ئىشلەتكەندە بىخەتەرلىك قائىدىسىگە قاتتىق رىئايە قىلىپ، بىمار ۋە تېببىي خادىملارنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.
