كوبالت Co ئېلېمېنتى – خىمىيە ئېلېمېنتلار جەدۋىلىنىڭ 27 نومۇرلۇق يېرىدە ئورۇن ئالماقتا بولۇپ، بۇ بەتتە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى تاپالايسىز.
كوبالت ( Cobalt ) بىر خىل خىمىيىلىك ئېلېمېنت، ئۇنىڭ ئېلېمېنت بەلگىسى Co، ئاتوم رەت نومۇرى 27. ئۇ خىمىيەلىك دەۋرىيلىك جەدۋىلىدە 4 – دەۋر ،VIII گۇرۇپپىسىغا جايلاشقان بولۇپ ،بىر خىل مېتال ئېلېمېنت، قاتتىق ھەم چۈرۈك. ئۇنىڭ ئېرىش نۇقتىسى 1500 سېلسىيە گىرادۇس ئەتراپىدا، قايناش نۇقتىسى تەخمىنەن 3100 سېلسىيە گىرادۇس، نىسپىي زىچلىقى 8.9 g/cm ،موس قاتتىقلىقى 5 – 5.5. كوبالتنىڭ نۇرغۇن ئالاھىدىلىكلىرى بار، ئۇ يۇقىرى تېمپېراتۇرىدا بىر قەدەر يۇقىرى كۈچىنىشنى ساقلاپ قالالايدۇ ھەمدە بىر قەدەر تۆۋەن ئىسسىقلىق ئۆتكۈزۈشچانلىققا ۋە توك ئۆتكۈزۈشچانلىققا ھەمدە بىر قەدەر كۈچلۈك تۆمۈر ماگنىتلىق خۇسۇسىيەتكە ئىگە.
كوبالتنىڭ ئىنگلىزچە ئاتىلىشى «Cobalt» نېمىسچەدىن كەلگەن بولۇپ، «ئەسكى زېرەك» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ.چۈنكى كوبالت رۇدىسىدا زەھەر بار بولۇپ، كان ئىشچىلىرى ۋە مېتال تاۋلىغۇچىلار دائىم خىزمەت ۋاقتىدا كېسەل يۇقتۇرۇۋالىدۇ، كوبالت يەنە باشقا مېتاللارنىمۇ بۇلغايدۇ.
كوبالت ئىسسىققا چىداملىق قېتىشما، قاتتىق قېتىشما، چىرىشتىن ساقلىغۇچى قېتىشما، ماگنىتلىق قېتىشما ۋە ھەر خىل كوبالت تۇزلىرىنى ئىشلەپچىقىرىشتىكى مۇھىم خام ئەشيا. ئۇنىڭدىن باشقا، كوبالت مېدىتسىنادىمۇ ئىشلىتىلىدۇ، مەسىلەن، رادىئوئاكتىپ كوبالت ( كوبالت – 60 ) ئارقىلىق يامان سۈپەتلىك ئۆسمىنى داۋالايدۇ.
ئومۇمەن ئېيتقاندا، كوبالت بىر خىل مۇھىم سانائەت ۋە مېدىتسىنادا قوللىنىش قىممىتىگە ئىگە مېتال ئېلېمېنت.
كوبالت ( Co ) مېدىتسىنادا بىر قىسىم ئىشلىتىلىشى بار. تۆۋەندىكىسى بىر قىسىم مىساللار:
1. ماگنىتلىق رېزونانس ئارقىلىق تەسۋىر ھاسىل قىلىش ( MRI ):كوبالت بىر خىل مۇھىم مېتال ئېلېمېنت بولۇپ، MRI سكاننىرىدىكى ماگنىتلىق دېتاللارنى ياساشقا ئىشلىتىلىدۇ. MRI سكاننېر كۈچلۈك ماگنىت مەيدانى ۋە رادىئو دولقۇنى ئارقىلىق ئادەم بەدىنىنىڭ ئىچكى قۇرۇلمىسىنىڭ تەپسىلىي سۈرىتىنى ھاسىل قىلىدۇ.
2. رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ بىلەن داۋالاش:كوبالت – 60 بىر خىل رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ بولۇپ، بەزى تىپتىكى راك كېسەللىكلىرىنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدۇ. ئۇ رادىياتسىيەلىك داۋالاش ئۇسۇلىدا ئىشلىتىلىدۇ، رادىياتسىيە قويۇپ بېرىش ئارقىلىق راك ھۈجەيرىلىرىنى ئۆلتۈرىدۇ ياكى ئۇنىڭ ئۆسۈشىنى توسىدۇ.
3. سۆڭەك زىچلىقىنى ئۆلچەش:كوبالت – 85 سۆڭەك زىچلىقىنى تەسۋىر يېيىش سۆڭەك شالاڭلىشىش كېسىلىنى باھالاشتا ئىشلىتىلىدىغان بىر خىل ئۇسۇل. بۇ خىل تەسۋىر چۈشۈرۈشتە كوبالت – 85 رادىئوئاكتىۋلىق ئىز كۆرسەتكۈچ ماددا قىلىنىپ، ئۇنىڭ سۆڭەكتىكى تارقىلىشىنى ئۆلچەش ئارقىلىق سۆڭەكنىڭ زىچلىقى باھالىنىدۇ.
4. يۈرەك قوزغاتقۇچ:كوبالت – 57 بىر خىل رادىئوئاكتىۋلىق ئىز كۆرسەتكۈچ قىلىپ ئىشلىتىلىپ، يۈرەك قوزغاتقۇچنىڭ ئىقتىدارى ۋە باتارىيەنىڭ ئۆمرىنى كۆزىتىشكە ئىشلىتىلىدۇ.
دىققەت قىلىشقا تېگىشلىكى شۇكى، گەرچە كوبالتنىڭ مېدىتسىنادا مۇشۇنداق ئىشلىتىلىشى بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭ رادىئوئاكتىپلىق ئالاھىدىلىكى بولغاچقا، ئىشلەتكەندە مىقدارىنى قاتتىق كونترول قىلىش ۋە بىخەتەر مەشغۇلات قائىدىسىگە ئەمەل قىلىش كېرەك.