باش سۆڭىكى تۈۋى ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشى سىرتقى كۆرۈنۈشى

باش سۆڭەك ئاساسى ياكى باش سۆڭەك تۈۋى (Basis Cranii) ئىنسان ئاناتومىيەسىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە مۇھىم قۇرۇلمىلارنىڭ بىرى. ئۇ چوڭ مېڭىنى كۆتۈرۈپ تۇرۇش ۋە قوغداش رولىنى ئويناپلا قالماي، يەنە نۇرغۇنلىغان ھاياتىي مۇھىم نېرۋا ۋە قان تومۇرلارنىڭ ئۆتۈش يولى ھېسابلىنىدۇ. باش سۆڭەك تۈۋى ئىچكى يۈزى (Basis cranii interna) ۋە تاشقى يۈزى (Basis cranii externa) دىن ئىبارەت ئىككى قىسىمغا ئايرىلىدۇ. بۇ ماقالىدە باش سۆڭىكى تۈۋىنىڭ تاشقى يۈزى، يەنى تۆۋەندىن كۆرۈنگەن قىسمىنىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسى، ئۇنىڭدىكى ھەرخىل سۆڭەكلەر، تۆشۈكلەر، ئۆسۈكلەر ۋە ئۇلارنىڭ فۇنكسىيەسىنى تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ ئۆتىمىز.

بۇ رايوندىكى ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلارنى توغرا چۈشىنىش نېرۋا تاشقى كېسەللىكلىرى، قۇلاق-بۇرۇن-بوغۇز كېسەللىكلىرى، باش-بويۇن ئوپېراتسىيەسى ۋە رادىئولوگىيە قاتارلىق كلىنىكىلىق ساھەلەردە ئىنتايىن مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. ھەر بىر تۆشۈك ۋە قانال ئۆزىگە خاس نېرۋا ياكى قان تومۇرنى ئۆتكۈزىدىغان بولۇپ، بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ زەخىملىنىشى ئېغىر كىلىنىكىلىق ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشى مۇمكىن. شۇڭلاشقا، بۇ ماقالە تېببىي ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى، كلىنىكىلىق دوختۇرلار ۋە تەتقىقاتچىلارنى باش سۆڭىكى تۈۋىنىڭ سىرتقى يۈزى ھەققىدە سىستېمىلىق ۋە ئېنىق مەلۇمات بىلەن تەمىنلەشنى مەقسەت قىلىدۇ.

رەسىم مەنبەسى: ئادەم ئاناتومىيىسىنىڭ رەڭلىك ئاتلىسى (ئۇيغۇرچە – خەنزۇچە 1993-يىلى)
رەسىم تەرجىمە تەھرىرى: ھەلىمە ئابدۇكېرىم ؛ تەھرىر: سابىت ئىسلام
رەسىم تەرجىمە قىلغۇچىلار: ئاگۇ خەسەنوۋ ، تۇرسۇنجان توقاي ، گۈلنىسا كېرەم ، نۇرمەمەت باغاشار ، ھەىلمە ئابدۇكېرىم
مەزمۇن تەييارلاش ۋە تەھرىر : دوختۇرلار تورى ئەترىتى

رەسىمدىكى ھەربىر كۆرۈنۈشنىڭ ئىسىملىرى، تەرجىمىلىرى ۋە چۈشەندۈرۈلۈشى

ئۇيغۇرچە ئىسىم : باش سۆڭىكى تۈۋى سىرتقى كۆرۈنۈشى
ئىنگىلىزچە ئىسىم : External view of the Basis Cranii
تۈركچە ئىسىم : Kafatası tabanının dış görünümü
خەنزۇچە ئىسىم : 颅底外侧观

باش سۆڭەك تۈۋى سىرتقى يۈزىدىكى ئاساسلىق ئاناتومىيىلىك تۈزۈلۈشلىرى

باش سۆڭىكى تۈۋى سىرتقى يۈزى (External surface of the base of the skull, 颅骨底部外侧面)

بۇ ئاتالغۇ باش سۆڭەكنىڭ تۆۋەنگە قارايدىغان يۈزىنى كۆرسىتىدۇ، ئۇ ئالدىدا يۇقىرىقى ئېڭەكنىڭ چىشلىق قىسىمىدىن باشلىنىپ، ئارقىدا گەجگە سۆڭىكىنىڭ گەدەن سىزىقىغىچە سوزۇلىدۇ. بۇ مۇرەككەپ رايون نۇرغۇن سۆڭەكلەرنىڭ بىرىكىشىدىن ھاسىل بولغان بولۇپ، سان-ساناقسىز تۆشۈك، ئۆسۈك ۋە ئويمانلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئۇ چوڭ مېڭىگە كىرىدىغان ۋە چىقىدىغان ھاياتىي مۇھىم نېرۋا-قان تومۇر يوللىرىنى تەمىنلەيدۇ ھەمدە باش ۋە بويۇن مۇسكۇللىرىنىڭ بىرىكىش نۇقتىسى بولۇپ، باشنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىشتا ھالقىلىق رول ئوينايدۇ. بۇ يۈزە ئالدى، ئوتتۇرا ۋە ئارقا قىسىم دەپ ئۈچ بۆلەككە بۆلۈنىدۇ، ھەر بىر بۆلەكتە ئۆزىگە خاس مۇھىم ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىلار بار.

ئۇدۇل چىش تۆشۈكى (Incisive foramen, 切牙孔)
بۇ تۆشۈك قاتتىق تاڭلاينىڭ ئالدى قىسمىدا، ئوتتۇرا سىزىققا يېقىن جايلاشقان. ئۇ بۇرۇن بوشلۇقى بىلەن ئېغىز بوشلۇقىنى تۇتاشتۇرۇپ، بۇرۇن-تاڭلاي نېرۋىسى ۋە چوڭ تاڭلاي ئارتېرىيەسىنىڭ ئاخىرقى شاخلىرىنىڭ ئۆتۈشىگە يول ئېچىپ بېرىدۇ.

تاڭلاي ئوتتۇرا چېكى (Median palatine suture, 腭正中缝)
بۇ چېك ئىككى تەرەپتىكى يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ تاڭلاي ئۆسۈكى ۋە تاڭلاي سۆڭىكىنىڭ گورىزونتال تاختىلىرىنىڭ ئوتتۇرا قىسىمدا بىرىكىشىدىن ھاسىل بولغان. ئۇ قاتتىق تاڭلاينى سول ۋە ئوڭ قىسىمغا ئايرىپ تۇرىدۇ.

يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكى تاڭلاي ئۆسۈكى (Palatine process of maxilla, 上颌骨腭突)
بۇ يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكىدىن ئىچكە قاراپ ئۆسۈپ چىققان سۆڭەك تاختىسى بولۇپ، قاتتىق تاڭلاينىڭ ئالدىنقى ئۈچتىن ئىككى قىسمىنى تەشكىل قىلىدۇ. ئۇ قارشى تەرەپتىكى ئوخشاش قۇرۇلما بىلەن ئوتتۇرا چېكتە بىرىكىدۇ.

تاڭلاي سۆڭەك گورىزونتال تاختا (Horizontal plate of palatine bone, 腭骨水平板)
بۇ تاڭلاي سۆڭىكىنىڭ گورىزونتال قىسمى بولۇپ، قاتتىق تاڭلاينىڭ ئارقا ئۈچتىن بىر قىسمىنى ھاسىل قىلىدۇ. ئۇ ئالدىدا يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ تاڭلاي ئۆسۈكى بىلەن تۇتىشىدۇ.

تاڭلاي كۆندىلەڭ چېكى (Transverse palatine suture, 腭横缝)
بۇ چېك يۇقىرى ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ تاڭلاي ئۆسۈكى بىلەن تاڭلاي سۆڭىكىنىڭ گورىزونتال تاختىسى ئارىسىدا ھاسىل بولىدۇ. ئۇ قاتتىق تاڭلاينى ئالدى-ئارقا قىسىمغا ئايرىپ تۇرىدىغان كۆندىلەڭ بىرىكىش سىزىقىدۇر.

تاڭلاي چوڭ تۆشۈكى (Greater palatine foramen, 腭大孔)
بۇ تۆشۈك قاتتىق تاڭلاينىڭ ئارقا-يان تەرىپىگە، ئۈچىنچى چوڭ ئازىغ چىشقا يېقىن جايلاشقان. چوڭ تاڭلاي نېرۋىسى ۋە قان تومۇرلىرى مۇشۇ تۆشۈكتىن ئۆتۈپ، قاتتىق تاڭلاينى تەمىنلەيدۇ.

مەڭىز يايى (Zygomatic arch, 颧弓)
بۇ چېكە سۆڭىكىنىڭ مەڭىز ئۆسۈكى بىلەن مەڭىز سۆڭىكىنىڭ چېكە ئۆسۈكىنىڭ بىرىكىشىدىن ھاسىل بولغان كۆۋرۈكسىمان قۇرۇلما. ئۇ چىراينىڭ كەڭلىكىنى بەلگىلەيدۇ ھەمدە كۈچلۈك چاينىغۇچى مۇسكۇلنىڭ بىرىكىش نۇقتىسى ھېسابلىنىدۇ.

بۇرۇن ئارقا تۆشۈكى (Posterior nasal aperture / Choana, 鼻后孔)
بۇ بىر جۈپ تۆشۈك بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ ئارقا ئېغىزى بولۇپ، بۇرۇن بوشلۇقىنى يۇتقۇنچاقنىڭ بۇرۇن قىسمى بىلەن تۇتاشتۇرىدۇ. ئۇ ھاۋانىڭ بۇرۇندىن يۇتقۇنچاققا ئۆتۈشىدىكى مۇھىم يول ھېسابلىنىدۇ.

قانات ئۆسۈك ئىچكى تاختىسى (Medial pterygoid plate, 翼突内侧板)
بۇ كېپىنەك سۆڭىكىنىڭ قاناتسىمان ئۆسۈكىنىڭ نېپىز ئىچكى سۆڭەك تاختىسى. ئۇ بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ ئارقا-يان تەرىپىدىكى تامنى ھاسىل قىلىشقا قاتنىشىدۇ.

قانات ئۆسۈك سىرتقى تاختىسى (Lateral pterygoid plate, 翼突外侧板)
بۇ قاناتسىمان ئۆسۈكنىڭ تېخىمۇ كەڭ ۋە قېلىن بولغان سىرتقى سۆڭەك تاختىسى. ئۇ ئىچكى ۋە سىرتقى قاناتسىمان مۇسكۇللارنىڭ بىرىكىش نۇقتىسى بولۇپ، چايناش ھەرىكىتىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ.

تۇخۇمسىمان تۆشۈك (Foramen ovale, 卵圆孔)
بۇ كېپىنەك سۆڭىكىنىڭ چوڭ قىسمىغا جايلاشقان تۇخۇمسىمان شەكىلدىكى تۆشۈك. ئۇنىڭدىن تۆۋەنكى ئېڭەك نېرۋىسى (ئۈچ شاخلىق نېرۋىنىڭ ئۈچىنچى شاخچىسى) ئۆتۈپ، چايناش مۇسكۇللىرى ۋە تۆۋەنكى ئېڭەك رايونىنىڭ سېزىمىنى تەمىنلەيدۇ.

يىرتىق تۆشۈك (Foramen lacerum, 破裂孔)
بۇ گەجگە سۆڭىكى، چېكە سۆڭىكى ۋە كېپىنەك سۆڭىكىنىڭ ئۇچرىشىش نۇقتىسىدا ھاسىل بولغان قائىدىسىز شەكىلدىكى تۆشۈك. گەرچە چوڭ بولسىمۇ، تىرىك ئادەمدە كۆپىنچە كۆمۈرچەك بىلەن تولغان بولۇپ، مۇھىم قۇرۇلمىلار ئۇنىڭدىن بىۋاسىتە ئۆتمەيدۇ، ئەمما ئىچكى بويۇن ئارتېرىيەسى ئۇنىڭ ئۈستىدىن ئۆتىدۇ.

بىسلىق تۆشۈك (Foramen spinosum, 棘孔)
بۇ كېپىنەك سۆڭىكىگە جايلاشقان كىچىك، يۇمىلاق تۆشۈك بولۇپ، تۇخۇمسىمان تۆشۈكنىڭ ئارقا-يان تەرىپىدە ياتىدۇ. ئۇنىڭدىن ئوتتۇرا مېڭە پەردە ئارتېرىيەسى ئۆتۈپ، چوڭ مېڭىنى قاپلاپ تۇرىدىغان قاتتىق پەردىنى قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

بويۇن ئارتېرىيە قانىلى (Carotid canal, 颈动脉管)
بۇ چېكە سۆڭىكىنىڭ تاشلىق قىسمى ئىچىدىكى S شەكىللىك قانال. ئىچكى بويۇن ئارتېرىيەسى مۇشۇ قانالدىن ئۆتۈپ، باش سۆڭەك بوشلۇقىغا كىرىدۇ ۋە چوڭ مېڭىنى ئاساسلىق قان بىلەن تەمىنلەيدۇ.

بويۇن ۋېنا ئويمىنى (Jugular fossa, 颈静脉窝)
بۇ چېكە سۆڭىكى بىلەن گەجگە سۆڭىكى ئارىسىغا جايلاشقان چوڭقۇر ئويمان. ئۇنىڭدا ئىچكى بويۇن ۋېناسىنىڭ باشلىنىش قىسمى ياتىدۇ، بۇ ۋېنا چوڭ مېڭە ۋە يۈز قىسمىدىكى قاننىڭ كۆپ قىسمىنى يىغىپ قايتۇرىدۇ.

ئەمچەكسىمان ئۆسۈكچە (Mastoid process, 乳突)
بۇ چېكە سۆڭىكىنىڭ قۇلاق ئارقىسىدىكى چوڭ، ئەمچەك شەكىللىك سۆڭەك دۆڭچىسى. ئۇنىڭغا كۆكرەك-ئەمچەك-دۆڭچە مۇسكۇلى قاتارلىق بىر قانچە مۇھىم بويۇن مۇسكۇللىرى بىرىكىدۇ.

گەجگە تۆپىلىكى (Occipital condyle, 枕髁)
بۇ چوڭ تۆشۈكنىڭ ئىككى يېنىدىكى بىر جۈپ تۇخۇمسىمان بوغۇم يۈزى. ئۇ بىرىنچى بويۇن ئومۇرتقىسى (ئاتلاس) بىلەن بوغۇم ھاسىل قىلىپ، باشنىڭ ئالدى-كەينىگە ئېگىلىش ھەرىكىتىنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ.

گەدەن تۆۋەنكى سىزىقى (Inferior nuchal line, 下项线)
بۇ گەجگە سۆڭىكىنىڭ تاشقى يۈزىدىكى يانتۇ سۆڭەك قىرى بولۇپ، يۇقىرىقى گەدەن سىزىقىنىڭ تۆۋىنىدە ياتىدۇ. ئۇنىڭغا بويۇننىڭ چوڭقۇر قەۋىتىدىكى مۇسكۇللار بىرىكىدۇ.

گەدەن يۇقارقى سىزىقى (Superior nuchal line, 上项线)
بۇ گەجگە سۆڭىكىنىڭ تاشقى يۈزىدىكى تېخىمۇ روشەن بولغان سۆڭەك قىرى. ئۇنىڭغا كەڭ دۈمبە مۇسكۇلى ۋە كۆكرەك-ئەمچەك-دۆڭچە مۇسكۇلى قاتارلىق چوڭ مۇسكۇللار بىرىكىدۇ.

ياستۇق سۆڭەك چوڭ تۆشۈكى (Foramen magnum, 枕骨大孔)
بۇ باش سۆڭەك تۈۋىدىكى ئەڭ چوڭ تۆشۈك بولۇپ، گەجگە سۆڭىكىگە جايلاشقان. ئۇنىڭدىن ھارغۇچ مېڭە ئۆتۈپ، ئومۇرتقا ئۆزىكىگە تۇتىشىدۇ، شۇنداقلا ئومۇرتقا ئارتېرىيەسى، قوشۇمچە نېرۋىنىڭ ئومۇرتقا يىلتىزى قاتارلىق مۇھىم قۇرۇلمىلار ئۆتىدۇ.

گەجگە سۆڭەك سىرتقى دۆڭچىسى (External occipital protuberance, 枕外隆凸)
بۇ گەجگە سۆڭىكىنىڭ ئارقا-ئوتتۇرا قىسمىدىكى روشەن سۆڭەك دۆڭچىسى بولۇپ، تېرىدىن ئاسانلا پالپاتسىيە قىلغىلى بولىدۇ. ئۇ گەدەن ۋە بويۇننىڭ مۇھىم باغلىنىش نۇقتىسى ھېسابلىنىدۇ.

گەجگە سۆڭەك سىرتقى قىرى (External occipital crest, 枕外嵴)
بۇ سىرتقى دۆڭچىدىن چوڭ تۆشۈكنىڭ ئارقا گىرۋىكىگىچە سوزۇلغان ئوتتۇرا سىزىقتىكى سۆڭەك قىرى. ئۇ گەدەن پەردىسىنىڭ بىرىكىش نۇقتىسىدۇر.

گەجگە سۆڭىكى (Occipital bone, 枕骨)
بۇ باش سۆڭەكنىڭ ئارقا ۋە تۆۋەنكى قىسمىنى تەشكىل قىلىدىغان تاق سۆڭەك. ئۇ چوڭ مېڭىنىڭ ئارقا قىسمىنى قوغدايدۇ ھەمدە چوڭ تۆشۈكنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

چېكە سۆڭەك (Temporal bone, 颞骨)
بۇ باش سۆڭەكنىڭ ئىككى يان تەرىپىگە جايلاشقان بىر جۈپ مۇرەككەپ سۆڭەك. ئۇ ئاڭلاش ۋە تەڭپۇڭلۇق ئەزالىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ھەمدە تۆۋەنكى ئېڭەك بىلەن بوغۇم ھاسىل قىلىدۇ.

تۆپىلىك نەيچىسى (Condylar canal, 髁管)
بۇ گەجگە تۆپىلىكىنىڭ ئارقىسىغا جايلاشقان تۇراقسىز كىچىك قانال. ئۇنىڭدىن بەزىدە كىچىك ۋېنا تومۇرلىرى ئۆتىدۇ.

بىگىز ئەمچەك تۆشۈكى (Stylomastoid foramen, 茎乳孔)
بۇ بىگىزسىمان ئۆسۈك بىلەن ئەمچەكسىمان ئۆسۈك ئارىسىدىكى كىچىك تۆشۈك. يۈز نېرۋىسى (VII-جۈپ مېڭە نېرۋىسى) باش سۆڭەكتىن مۇشۇ تۆشۈك ئارقىلىق چىقىپ، يۈز ئىپادىلەش مۇسكۇللىرىنى تەمىنلەيدۇ.

بىگىزسىمان ئۆسۈك (Styloid process, 茎突)
بۇ چېكە سۆڭىكىدىن تۆۋەنگە سوزۇلغان ئۇزۇن، نېپىز سۆڭەك ئۆسۈكى. ئۇنىڭغا تىل ۋە يۇتقۇنچاققا مۇناسىۋەتلىك بىر قانچە مۇسكۇل ۋە باغلانمىلار بىرىكىدۇ.

سىرتقى قۇلاق دەرۋازىسى (External acoustic meatus, 外耳门)
بۇ سىرتقى قۇلاق يولىنىڭ سۆڭەك قىسمى بولۇپ، چېكە سۆڭىكىگە جايلاشقان. ئۇ ئاۋاز دولقۇنىنى قۇلاق پەردىسىگە يەتكۈزۈشتە رول ئوينايدۇ.

يۇتقۇنچاق تۈگۈنى (Pharyngeal tubercle, 咽结节)
بۇ گەجگە سۆڭىكىنىڭ تۈۋى قىسمىدىكى كىچىك دۆڭچە. ئۇ يۇتقۇنچاقنىڭ ئۈستۈنكى قىسمىنىڭ باش سۆڭەككە بېكىتىلىشىدىكى مۇھىم نۇقتا ھېسابلىنىدۇ.

تۆۋەنكى ئېڭەك ئويمىنى (Mandibular fossa, 下颌窝)
بۇ چېكە سۆڭىكىگە جايلاشقان چوڭقۇر ئويمان بولۇپ، تۆۋەنكى ئېڭەك سۆڭىكىنىڭ تۆپىلىك ئۆسۈكى بىلەن چېكە-ئېڭەك بوغۇمىنى ھاسىل قىلىدۇ. بۇ بوغۇم چايناش ۋە سۆزلەش ھەرىكەتلىرىنى ئىشقا ئاشۇرىدۇ.

بوغۇم تۈگۈنى (Articular tubercle, 关节结节)
بۇ تۆۋەنكى ئېڭەك ئويمىنىنىڭ ئالدىدىكى سۆڭەك دۆڭچىسى. ئۇ ئېغىزنى چوڭ ئاچقاندا تۆۋەنكى ئېڭەكنىڭ ئالدىغا نورمىدىن ئارتۇق سىيرىلىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ.

ساپانسىمان سۆڭەك (Vomer, 犁骨)
بۇ بۇرۇن بوشلۇقىنىڭ ئارقا-تۆۋەنكى قىسمىغا جايلاشقان نېپىز، تاق سۆڭەك. ئۇ بۇرۇن توسمىسىنىڭ سۆڭەك قىسمىنى ھاسىل قىلىشقا قاتنىشىدۇ.

قانات ئويمىنى (Pterygoid fossa, 翼窝).
بۇ قاناتسىمان ئۆسۈكنىڭ ئىچكى ۋە سىرتقى تاختىلىرى ئارىسىدىكى چوڭقۇر ئويمان. ئۇنىڭغا ئىچكى قاناتسىمان مۇسكۇل بىرىكىدۇ.

كېپىنەك سۆڭەك (Sphenoid bone, 蝶骨)
بۇ باش سۆڭەك تۈۋىنىڭ ئوتتۇرىسىغا جايلاشقان، كېپىنەككە ئوخشايدىغان مۇرەككەپ شەكىلدىكى سۆڭەك. ئۇ باش سۆڭەك تۈۋىنىڭ كۆپ قىسىم مۇھىم تۆشۈكلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ھەمدە باش سۆڭەكنىڭ باشقا نۇرغۇن سۆڭەكلىرى بىلەن تۇتىشىدۇ.

تاڭلاي كىچىك تۆشۈكى (Lesser palatine foramen, 腭小孔)
بۇ چوڭ تاڭلاي تۆشۈكىنىڭ ئارقىسىغا جايلاشقان بىر ياكى بىر نەچچە كىچىك تۆشۈكلەر. ئۇلاردىن كىچىك تاڭلاي نېرۋىسى ۋە قان تومۇرلىرى ئۆتۈپ، يۇمشاق تاڭلاي ۋە بادامسىمان بەزنى تەمىنلەيدۇ.

باش سۆڭىكى تۈۋىنىڭ سىرتقى يۈزى ئادەم بەدىنىدىكى ئەڭ مۇرەككەپ ۋە فۇنكسىيە جەھەتتىن ئەڭ زىچ رايونلارنىڭ بىرى. ئۇ پەقەت چوڭ مېڭىنىڭ مۇستەھكەم ئاساسى بولۇپلا قالماي، يەنە نېرۋا سىستېمىسى بىلەن بەدەننىڭ باشقا قىسىملىرى ئارىسىدىكى ئالاقىنىڭ ھالقىلىق كۆۋرۈكىدۇر. بۇ رايوننىڭ ئاناتومىيەسىنى چوڭقۇر چۈشىنىش نۇرغۇن كېسەللىكلەرگە دىئاگنوز قويۇش ۋە داۋالاشتا ھەل قىلغۇچ رول ئوينايدۇ.

باش سۆڭەك تۈۋى سۇنۇقلىرى ئېغىر زەخىملىنىشنىڭ نەتىجىسى بولۇپ، كۆپ ھاللاردا مېڭە-ئومۇرتقا سۇيۇقلۇقىنىڭ ئېقىپ كېتىشى، مېڭە نېرۋىلىرىنىڭ زەخىملىنىشى ۋە قان تومۇرلارنىڭ يېرىلىشى قاتارلىق ئېغىر ئەگەشمە كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. دوختۇرلار «راكۇن كۆزى» (raccoon eyes) ياكى «باتتل ئالامىتى» (Battle’s sign) قاتارلىق كىلىنىكىلىق ئالامەتلەر ئارقىلىق باش سۆڭەك تۈۋى سۇنۇقىدىن گۇمانلىنالايدۇ. شۇڭلاشقا، بۇ رايوننىڭ ئاناتومىيىلىك قۇرۇلمىسىنى ئېنىق بىلىش جىددىي قۇتقۇزۇش ۋە ئوپېراتسىيە پىلانى تۈزۈشتە ئىنتايىن مۇھىم.

بۇ رايوندىكى ھەر بىر تۆشۈك ۋە قانال ئۆزىگە خاس ۋەزىپىنى ئۆتەيدۇ:

• ياستۇق سۆڭەك چوڭ تۆشۈكى (Foramen Magnum): باش سۆڭەك بوشلۇقى بىلەن ئومۇرتقا ئۆزىكىنى تۇتاشتۇرىدىغان ئەڭ چوڭ يول.
• بويۇن ۋېنا تۆشۈكى (Jugular Foramen): ئۈچ جۈپ مۇھىم مېڭە نېرۋىسى (IX, X, XI) ۋە چوڭ مېڭىدىكى قاننى قايتۇرىدىغان ئاساسلىق ۋېنانىڭ ئۆتۈش يولى.
• بويۇن ئارتېرىيە قانىلى (Carotid Canal): چوڭ مېڭىنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئاساسلىق تومۇر – ئىچكى بويۇن ئارتېرىيەسىنىڭ كىرىش ئېغىزى.
• تۇخۇمسىمان تۆشۈك (Foramen Ovale) ۋە بىسلىق تۆشۈك (Foramen Spinosum): ئۈچ شاخلىق نېرۋىنىڭ مۇھىم شاخچىسى ۋە مېڭە پەردىسىنى قان بىلەن تەمىنلەيدىغان ئارتېرىيە ئۈچۈن يول تەمىنلەيدۇ.

بۇ قۇرۇلمىلارنىڭ ئۆز-ئارا مۇناسىۋىتى ۋە فۇنكسىيەسىنى توغرا چۈشىنىش، تېببىي خادىملارنىڭ باش ۋە بويۇن رايونىدىكى كېسەللىكلەرنى تېخىمۇ ياخشى چۈشىنىشىگە ۋە ئۈنۈملۈك داۋالاش لايىھىسىنى تۈزۈشىگە ياردەم بېرىدۇ. رادىئولوگىيىلىك تەكشۈرۈشلەر (مەسىلەن، CT ۋە MRI) بۇ مۇرەككەپ قۇرۇلمىلارنى ئېنىق كۆرسىتىپ بېرەلەيدىغان بولۇپ، زامانىۋى تېبابەتتە كەم بولسا بولمايدىغان قورالغا ئايلاندى.

يەكۈنلەپ ئېيتقاندا، باش سۆڭىكى تۈۋىنىڭ سىرتقى يۈزى ئادەم بەدىنىنىڭ ئىنچىكە ۋە مۇكەممەل لايىھەلەنگەنلىكىنىڭ بىر جانلىق ئىسپاتى. ئۇنىڭ ھەر بىر تەركىبىي قىسمى ئۆز ئورنىدا بولۇپ، بىر-بىرى بىلەن ماسلىشىپ، ھاياتلىق ھەرىكىتىنىڭ نورمال داۋاملىشىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.